طبری کار پیچیده کرده بود؛ مثل «کلاهی» و «کشمیری»/ ردپای طبری در پرونده دانیال زاده و فریدون شناسایی شد / صدور 9 حکم اعدام، 4 حبس ابد و 44 حبس بالای بیست سال برای مفسدان اقتصادی / با کار معمولی نمی‌شد جلوی فساد را گرفت / برنامه قوه قضاییه برای تشویق سوت‌زن‌ها چیست
برای ریاست قوه قضاییه وقت و سایر مسئولان و مدیران قبلی و برای اکثریت قریب به اتفاق غیر از مرحوم آقای خلفی به صورت مصداقی چیزی ثابت نشده بود، البته درباره طبری شایعات بود و سوء ظن داشتند؛ اما چیزی ثابت نشد تا بشود او را تحت تعقیب قرار داد و بعد در برخی پرونده ها سرنخ هایی کشف شد.
حجت الاسلام واالمسلمین محسنی اژه‌ای معاون اول دستگاه قضا عناوین روز‌های هفته قوه قضاییه را اعلام کرد.
به گزارش «تابناک»، معاون اول دستگاه قضا در نشست خبری با اصحاب رسانه با تسلیت به مناسبت شهادت امام جعفر صادق (ع)، گفت: در آستانه هفته قوه قضاییه و هفتم تیر، یاد شهدای سرافراز و شهید عزیزمان سردار حاج قاسم و همچنین شهدای هفتم تیر و سید شهدا شهید بهشتی را گرامی می‌داریم و از خداوند می‌خواهیم که بتوانیم رهروان خوبی برای ادامه راه شهدا باشیم و انشاءالله خداوند این شهادت و این فیض عظمی را نصیب بنده هم بکند.
وی گفت: همانطور که استحضار دارید هر ساله دولت به مناسبت شهادت شهید عزیزمان شهید رجایی، رئیس جمهور وقت و نخست وزیر گرامیمان، شهید باهنر که آن‌ها هم در سال 60 به شهادت رسیدند، در شهریورماه هفته‌ای به نام هفته دولت دارند و برنامه‌هایی را درآن هفته تدارک می‌بینند. قوه قضاییه نیز به مناسبت شهادت شهید بزرگوار شهید بهشتی و یارانشان که در هفتم تیر سال 1360 به دست عوامل و مزدوران استکبار جهانی و آمریکا به شهادت رسیدند، از اول تیر تا هفتم تیر را که به نام هفته قوه قضاییه نامگذاری شده است، سعی می‌کند تاحدی که ممکن و مقدور است، سیاست‌ها و برنامه‌ها و عملکرد‌های دستگاه قضایی را مطرح کند و همچنین از نقطه نظرات مردم و نخبگان استفاده نماید.
معاون اول قوه قضاییه در ادامه عنوان کرد: برای هر یک از روز‌های هفته قوه قضاییه، برنامه‌هایی در نظر گرفته شده است که فهرست‌وار اشاره می‌کنم: روز یکشنبه اول تیرماه، روز مبارزه با فساد و احیای حقوق عامه نامگذاری شده که برنامه‌ها هرسال متفاوت است. روز دوشنبه به نام روز حمایت قضایی از تولید و کارآفرینی نامگذاری شده است که به برنامه‌های تدارک دیده شده برای آن اشاره خواهم کرد. روز سه شنبه کرامت مردم و حقوق بشر، روز چهارشنبه عدالت الکترونیک و فناوری‌های نوین، روز پنجشنبه روز نظارت، پیشگیری از وقوع جرم و کاهش آسیب‌های اجتماعی و همچنین روز جمعه ترویج کار جهادی و فرهنگ صلح و سازش و شنبه هفتم تیر روز ارتقاء سلامت قوه قضاییه و عزت و کرامت قضات و کارکنان نام گذاری شده است.
رئیسی، شنبه به صورت زنده با مردم سخن خواهد گفت
وی اضافه کرد: برای هریک از روز‌های یاد شده برنامه‌های مختلفی تدارک دیده شده است که فهرست آن را عنوان می‌کنم: روز شنبه 31 خردادماه در آستانه آغاز هفته قوه قضاییه، مصاحبه تلویزیونی آیت الله رئیسی، رییس قوه قضاییه از طریق رسانه ملی را خواهیم داشت. روز یکشنبه مراسم تجدید میثاق رییس قوه قضاییه و مسئولان قوه با حضرت امام (ره) در مرقد مطهر و زیارت قبور شهدای هفتم تیر و همچنین شهید رجایی و شهید باهنر و سایر شهدا؛ همچنین در همان روز تعدادی از پروژه‌هایی که آماده شده است، به صورت ویدئو کنفرانس مورد افتتاح قرار می‌گیرد. در روز دوشنبه بازدید مسئولان عالی قضایی از مجتمع‌ها و واحد‌های زیرمجموعه و سازمان‌های تابعه را خواهیم داشت و دیدار‌های مردمی که همه مسئولان عالی قضایی در تهران هر کدام به مجتمع‌های قضایی و یا سازمان‌های تابعه از نزدیک سرکشی می‌کنند و مسائل را ملاحظه می‌کنند و هم ملاقات مردمی خواهند داشت و در سایر استان‌ها نیز برنامه‌های مشابه انجام خواهد شد. در روز سه شنبه بازدید مسئولان عالی قضایی و اعضای شورای قضایی استان‌ها از واحد‌های صنعتی و تولیدی انجام می‌شود که این برنامه بدلیل شعار سال طراحی شده. در همین روز پیش بینی شده است که مسئولان عالی قوه از مراکز تولیدی و صنعتی در تهران و استان‌ها دیدار داشته باشند و اگر چنانچه مشکلات و مسائلی باشد که قوه قضاییه بتواند برای رفع آن‌ها کمک کند، بررسی خواهد شد؛ کمااینکه در طول سال نیز اقدام شده است.
اژه ای افزود: در طول سال 98 و سه ماهه اول امسال تعداد قابل توجهی از سامانه‌های الکترونیکی طراحی و آماده شده است و تعدادی از آن‌ها که عمدتا در راستای خدمت رسانی بیشتر، آسان‌تر و ارزان‌تر به مردم است، در روز چهارشنبه افتتاح و به بهره برداری می‌رسد.
معاون اول قوه قضاییه به برنامه نشست با خانواده معظم شهدای قوه قضاییه، جانبازان و ایثارگران اشاره کرد و گفت: بدلیل شرایط کرونایی امسال امکان اینکه خانواده‌های معزز شهدای قوه در محلی تجمع کنند و از آن‌ها قدردانی شود، میسر نبود و ناچار شدیم که به ترتیب دیگری این وظیفه را انجام دهیم و مسئولان از تعدادی از خانواده‌های معظم شهدا و ایثارگران و جانبازان دیدار کنند. در روز جمعه در شهر‌ها و استان‌هایی که نماز جمعه و نماز جماعت برپا می‌شود، مسئولان ذیربط پیش از خطبه‌ها سخنرانی خواهند کرد. در تهران معاون اول و در سایر استان‌ها، یا یکی از معاونین قوه قضاییه و یا روسای کل دادگستری در نماز جمعه حاضر می‌شوند و سخنرانی می‌کنند و مردم را در جریان امور مرتبط با دستگاه قضایی قرار می‌دهند.
معاون اول قوه قضاییه در ادامه گفت: سخنگوی قوه قضاییه بحمدالله با انرژی لازم و به صورت منظم در آن هفته‌هایی که مقرر است حضور داشته اند و مسائلی گفته شده است؛ اما با این وجود ممکن است شما امروز سوالاتی داشته باشید که سعی می‌کنم این جلسه را به دو بخش تقسیم کنم: بخشی که بنده عرض خواهم کرد و بخشی را هم در اختیار شما قرار می‌دهم که سوالاتتان را مطرح کنید تا در حد اطلاعات و توانم به آن‌ها پاسخ بگویم و این را عرض کنم که چنانچه درباره بعضی از پرونده‌هایی که در گوشه و کنار کشور است، پرسشی داشته باشید، سخنگوی قوه قضاییه بیشتر در جریان آنهاست.
تهیه سند تحول دستگاه قضا به تنهایی کافی نیست
معاون اول قوه قضاییه در ادامه این نشست خبری عنوان کرد: گام دوم انقلاب در شرایطی طی می‌شود که هم شرایط جهانی متفاوت با چهل سال گذشته است و هم وضعیت منطقه و هم شرایط جمهوری اسلامی ایران. ما انقلاب کردیم و انقلاب را تثبیت کردیم و نظامات مربوطه مقرر شد و به سمت تمدن اسلامی می‌رویم.
معاون اول قوه قضاییه تصریح کرد: در گام دوم انقلاب با توجه به مجموعه شرایط و تجربه گرانسنگ چهل سال گذشته نیاز به یک حرکت، تحول و سند جدید هست. در همین رابطه و بخصوص با الهام گرفتن از فرمایشات مقام معظم رهبری در دیداری که در تیرماه سال 97 مسئولان عالی قوه قضاییه خدمت ایشان داشتند و مسائلی که ایشان فرمودند و ارشاداتی که داشتند، قوه قضاییه به این فکر افتاد که سندی متناسب با گام دوم انقلاب تهیه کند.
حجت الاسلام والمسلمین محسنی اژه‌ای افزود: معاونت راهبردی قوه قضاییه از همان تیرماه سال 97 با توجه به اطلاعات قبلی و تحقیقاتی که داشت، یک سند تحول را با یک کارگروه دانا و با تجربه برای قوه قضاییه تنظیم کرد و کلیات این سند تحول قبل از شروع دوره جدید به مقام معظم رهبری داده شد که مقام معظم رهبری کلیات این سند تحول را تایید فرمودند و رهنمود‌هایی نیز دادند که در جریان هستید.
وی گفت: نیاز بود که در این شرایط جدید و در گام دوم، قوه قضاییه هم حقیقتا متفاوت با شرایط عادی وارد کار شود؛ یعنی تحول به معنای واقعی ایجاد کند. تحول به معنای واقعی نیاز به سند دارد که تنظیم شد و بحمدالله خدمت مقام معظم رهبری ارائه شد و تایید فرمودند و نهایی شد و از سوی رئیس قوه قضاییه برای اجرا ابلاغ شد.
مساله دوم که لازم است، برنامه اجرایی سند است. وجود سند به تنهایی کافی نیست؛ اکنون برنامه اجرایی سند تحول توسط معاونت راهبردی و با کمک و مشورت دیگران در داخل و خارج از قوه قضاییه تدوین و خدمت ریاست قوه قضاییه داده شده است و به زودی برنامه‌ها برای اجرا با زمان بندی مشخص ابلاغ خواهد شد. البته این نیز کافی نیست؛ سند بالادستی و برنامه هست؛ اما مجری با انگیزه و با توان و متعهد و دلسوز که بتواند تحول ایجاد کند، نیاز است. تلاش شده است و می‌شود که انشاءالله این برنامه‌ها توسط مدیرانی که این شاخص‌ها را داشته باشند، انجام شود. البته اینکه چقدر انسان موفق می‌شود که این کار‌ها را انجام دهد، باید در آینده شاهد باشیم؛ اما تلاش قوه قضاییه در این راستاست.
قوه قضائیه می‌خواهد هم مردمی تر باشد و هم از ظرفیت مردم استفاده کند
وی تصریح کرد: یکی از توصیه‌های مقام معظم رهبری و مسائلی که در سند تحول دیده شده است، مردمی بودن قوه قضاییه و استفاده از ظرفیت کامل مردم است. همه شما و مردم عزیزمان می‌دانید که از اول انقلاب تا کنون هرکاری که با مردم و کمک و پشتوانه مردم انجام شده است، هم موفقیت بیشتری داشته و هم کم هزینه‌تر بوده است و توانسته مشکلات را در نوردد.
حجت الاسلام و المسلمین محسنی اژه‌ای در ادامه عنوان کرد: قوه قضاییه دراین مرحله و در گام دوم می‌خواهد هم مردمی‌تر باشد که قبلا هم بوده است و هم می‌خواهد از ظرفیت‌های مردمی به طول کامل و از کمک مردم در ابعاد گوناگون استفاده کند.
حجت الاسلام و المسلمین اژه‌ای افزود: رئیس دیوان عالی کشور با انگیزه بیشتر و با حضور در استان‌ها که پیش از این مرسوم نبود، به سرکشی و ارزیابی قضات در استان‌ها پرداخته و به 4 استان سفر کرده است. نظارت دیوان عالی کشور بر محاکم تشدید شده و دادسرای انتظامی قضات و ارزشیابی قضات فعالتر شده و حفاظت اطلاعات نیز با انگیزه بیشتر در داخل قوه قضائیه وارد کار شده است.
وی ادامه داد: شما شاهد بودید و مردم نیز امیدوار شدند که مبارزه جدی با فساد واقعی و اصلاح ادراک و احساس نسبت به فساد که بالاتر از واقعیت بود، دو کاری بود که باید توأمان انجام میشد و رسانه‌ها در قسمت دوم بسیار میتوانند کمک کنند.
صدور 9 حکم اعدام برای اخلالگران در نظام اقتصادی
حجت الاسلام والمسلمین اژه‌ای افزود: یکی از راهکار‌ها برگزاری علنی دادگاه و انتشار آن است که به تشخیص قاضی بستگی دارد؛ البته در این زمینه ما هنوز نقاط ضعفی داریم که شما و مردم می‌توانید کمک کنید.
معاون اول دستگاه قضا تصریح کرد: در رابطه با مبارزه با فساد یکی از مسائل شفافیت بود که بدون تبعیض و بدون ملاحظه جایگاه و مقام انجام شود که از قبل سال 97 نیز در پرونده مه‌آفرید خسروی و بابک زنجانی و... این مسائل رعایت میشد و بعد از استجازه نیز سعی شد که تا آنجا که تشخیص داده می‌شود، به هر فسادی در هر موقعیت و مقامی رسیدگی شود و بدون تبعیض حکم صادر شود.
حجت الاسلام والمسلمین اژه‌ای گفت: کار جدی مبارزه با فساد از شهریور سال 97 شروع شد، اما در آن زمان هنوز پروندهها به محاکمه نرسیده بود و محاکمات در اواخر سال 97 و 98 اتفاق افتاد. در این بازه زمانی بیش از 900 حکم قطعی از این دادگاه‌ها صادر شد که از این تعداد، 9 مورد حکم اعدام برای کسانی که به اخلال در نظام اقتصادی کشور محکوم شده بودند، صادر شد. البته همه اعدام‌ها هنوز تایید نشده و بعضی از آن‌ها اجرا شده است.
وی افزود: همچنین 4 مورد حبس ابد، 44 مورد حبس بیش از 20 تا 30 سال، صد مورد حبس بیش از 10 تا 20 سال و 730 مورد حبس زیر 10 سال، 116 مورد انفصال دائم از خدمات دولتی و 172 مورد انفصال موقت صادر شد که برخی شلاق، رد مال و جزای نقدی هم داشتند.
حجت الاسلام والمسلمین اژه‌ای تصریح کرد: لازم بود همتراز این اقدامات موثر در بیرون، در داخل قوه قضاییه نیز اقدامات مناسب صورت گیرد که با تحقیقات پیدا و پنهان و تقویت نظارتها، از قضات، کارمندان سازمان‌های وابسته، بازرسی کل کشور و ستاد قوه قضاییه ارزیابی و بررسی کشف خلاف صورت گرفت و از طرف دیگر نیرو‌های متدین و خوب نیز با شاخص‌هایی همچون احکام متقن، تکریم ارباب رجوع و... مورد تشویق قرار گرفتند.
خبرنگاری پرسید: در دوره جدید قوه قضاییه پرونده‌های مهم مفاسد اقتصادی امنیتی و قضایی زیادی رسیدگی شده است که نشان از عزم جدی دستگاه قضا دارد. در آستانه هفته قوه قضائیه تحلیل و ارزیابی شما در خصوص عملکرد قوه قضاییه در دوره جدید در مقایسه با دوره قبل چیست؟ برنامه آینده دستگاه قضا در گام دوم انقلاب را توضیح دهید؟
بدون هیچگونه خط قرمزی برخورد می‌کنیم
حجت‌الاسلام و المسلمین محسنی اژه‌ای گفت: ما باید در گام دوم انقلاب با تجربه‌ای که از چهل سال اول داریم، تغییراتی بدهیم. ما در مورد آنچه به امنیت و آرامش مردم لطمه می‌زند، کوتاه نمی‌آییم و در این مورد برنامه جدی داشته و داریم و جلوی کسانی که متعرض ناموس و امنیت مردم می‌شوند، کوتاه نمی‌آییم؛ کسانی که دست اندازی به بیت المال می‌کنند، صاحب مقام یا وجهه باشند، بدون هیچگونه خط قرمزی برخورد می‌کنیم و از مطالبه مردم و رسانه‌ها در این زمینه استقبال می‌کنیم.
وی ادامه داد: در موارد دیگر که قابل تخفیف و ارفاق است، با هدایت و راهنمایی و با توجه به شرایط سنی فرد و شرایطی که مرتکب جرم شده است، اقدام می‌کنیم. اعتقاد دارم در مورد افرادی که مرتکب جرم می‌شوند، باید بررسی کنیم ببینیم چقدر بستر‌ها را از بین برده‌ایم و به آن فرد در قدم اولی که مرتکب لغزش شده، هشدار داده ایم. در مورد افرادی که پشیمان هستند و می‌خواهند جبران کنند، باید فرق قائل شد. این قانون و شرع ماست که افراد نادم میتوانند از ارفاقات قانونی برخوردار شوند. در مجموع بنده معتقدم در مبارزه با فساد جدی هستیم و با فساد اقتصادی فرهنگی و سیاسی به صورت جدی برخورد می‌کنیم.
حجت‌الاسلام والمسلمین محسنی اژه‌ای در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه به نظر شما چه زمانی مردم ادراک درست از تحولات قضایی خواهند داشت، گفت: چند اتفاق باید بیفتد تا اعتماد مردم جلب و ادراک صحیح پیدا کنند. اول اینکه کسانی که با هر دستگاهی کار دارند، هنگامی که مراجعه می‌کنند، ببینند کارشان طبق مقررات رسیدگی می‌شود و نیازی به پارتی ندارند. اگر کاری امکان اقدام ندارد، به مردم واضح و شفاف و روشن توضیح داده شود. دوم اینکه تلاش کنیم کار مردم تا آنجایی که امکان دارد، سریع و به صورت متعارف انجام شود؛ چرا که در غیر اینصورت افراد دلال و واسطه‌ها سوءاستفاده می‌کنند و یک مورد که اتفاق بیفتد، تعمیم پیدا می‌کند؛ اگر ما راه نفوذ دلال‌ها را بستیم، این موضوع کمتر اتفاق می‌افتد.
وی ادامه داد: اگر مردم در همه زمینه‌ها به صورت شفاف در جریان امور قرار گیرند و احساس تبعیض نکنند، ادراک غلط نیز پیدا نمی‌کنند. دلیل اینکه ما اجازه گرفتیم دادگاه علنی باشد، به خاطر این بود که مردم جریان دادگاه را مشاهده کنند. محاکمه‌ای که از اول تا آخر آن در معرض دید مردم باشد، مردم آن را قضاوت می‌کنند. شفافیت در امور چه در محاکمه و چه در مسائل قضایی و غیر قضایی و برخورد بدون تبعیض می‌تواند اعتماد مردم را جلب و ادراک شان را واقعی کند.
معاون اول قوه قضاییه همچنین گفت: لازم است بخصوص با توجه به تحریم‌های ظالمانه‌ای که پیش آمد و تشدید تحریمات و با عنایت به سوءاستفاده عده‌ای از این فرصت‌ها کردند، در مورد جرائم مربوط به ارز، قاچاق کالا، قاچاق ارز، فساد اداری، اختلاس و ارتشاء و امثالهم که وجود داشته و دارد، اقدام موثرتری از گذشته انجام شود. یکی از مواردی که دراین سند تحول دیده شده و مقام معظم رهبری به آن اشاره کردند و رهنمودی نیز دادند این است که باید این مبارزه با فساد بدون تبعیض باشد و در مبارزه با فساد ملاحظه این و آن نشود.
با یک کار عادی و معمولی نمی‌شد جلوی فساد را گرفت
وی افزود: در خصوص مبارزه با فساد بدون وقفه و تبعیض با کمک مردم و آگاهی رساندن به مردم و اطلاع رسانی دقیق، بسته‌ای تهیه شده است که بخشی از آن در حال اجراست و بخشی دیگر در مرحله آتی است که باید قوی‌تراز گذشته و امروز اجرا شود.
محسنی اژه‌ای در ادامه عنوان کرد: در همان سال 96 و نیمه اول 97 متاسفانه اقداماتی برای اخلال در نظام ارزی کشور بوجود آمد. دلال‌ها و افراد سود جو دربعضی از مراکز اجرایی وغیراجرایی اقداماتی کردند که در نتیجه این اقدامات مشکلاتی بوجود آمد. در خصوص بعضی از مفاسد اداری در دستگاه‌های مختلف در خود قوه قضاییه، در دولت و در مجلس و جا‌هایی دیگر نگرشی بود که بیش از آن مقدار که فساد واقعا وجود داشت، ادراک و احساس میشد. یعنی فرض کنید اگر ده واحد فساد واقعی وجود داشت، ادراک و احساس مردم نسبت به فساد خیلی بیش از این و چند برابر بود که می‌طلبید کار فوق العاده‌ای انجام شود. با یک کار عادی و معمولی نمی‌شد جلوی فساد را گرفت و این احساس و درکی را که بالاتر از واقعیت بود، اصلاح کرد.
وی توضیح داد: مجموعه‌ای از مدیران در زمان آیت الله آملی بررسی کردیم که چه کاری انجام دهیم. یکی از راه‌ها این بود که از طریق مجلس یکسری قوانین دست و پا گیر و قوانینی که فرایند رسیدگی را طولانی و مشکل می‌کند و همچنین قوانینی که ممکن است در جهت مبارزه با فساد دست و پا گیر باشد، اصلاح کنیم که دیدیم این زمان بر است و اگر بخواهیم ما لایحه‌ای را تنظیم کنیم و به دولت دهیم که دولت تغییراتی در آن انجام دهد و احیانا کم و زیاد کند و بعد به مجلس برود که مجلس هم چه اقداماتی انجام دهد، هم ممکن است خواسته قوه قضاییه حاصل نشود و هم زمانی طولانی شود. گفتیم این راه طولانی است؛ البته باید این کار را انجام بدهیم و به سراغ مجلس برویم؛ اما باید کار عاجلی هم انجام دهیم.
وی اضافه کرد: بدلیل شرایط، مقام معظم رهبری شورایی به نام شورای عالی اقتصادی مرکب از سران سه قوه ایجاد کردند که یکسری اختیارات به آن شورا داده شد که اگر آن شورا در موردی تصمیمی گرفت و اتفاق نظر بود، مقام معظم رهبری تایید خواهند کرد و اگر اختلاف نظرهم بود، هرطور که مقام معظم رهبری تشخیص دهند، عمل خواهد شد. گفتیم ما نیز یک پیشنهادی درآن شورا ببریم؛ همانگونه که دولت خیلی از تنگناهایش را در سال 97 و 98 به این شورا می‌برد و اکنون نیز می‌آورد که در آن شورا تصمیم گیری شود و برای آن ضوابط دست و پا گیر که در شرایط کنونی سازگار نیست، از طریق اختیارات آن شورا استفاده شود.
وی تصریح کرد: یکی از مواردی که هم در سند تحول دیده شده و هم در توصیه مقام معظم رهبری در زمانی که برای رییس محترم جدید قوه قضاییه ابلاغ صادر کردند، بود، مردمی بودن قوه قضاییه و کمک گرفتن از مردم بود. این موضوع هم در سند تحول و هم در برنامه‌ها دیده شده است. حالا ببینیم چه اتفاقی از سال 98 تا به امروز یعنی در این 15 ماه در بعد مردمی‌تر شدن قوه قضاییه رخ داده است: اول اینکه حقیقتا جناب آقای رییسی شخصا تمام وقت خود را صرف این سند تحول و پیگیری برای اجرای آن کرده اند. سروران عزیز بدانید که پیگیری، امر بسیار مهمی است و من خقیقتا اینجا لازم می‌دانم شهادت دهم پیگیری آقای رییسی در این مدت 15 ماه مثال زدنی بوده است.
دستورالعملی برای کرامت انسان‌ها و ارزش‌های انسانی تهیه و ابلاغ شد
حجت الاسلام والمسلمین اژه‌ای گفت: دوم اینکه شخص ایشان و به تبع ایشان سایر مدیران هم تقریبا می‌توان گفت با همه اقشار مردم ارتباط برقرار کردند؛ از مراجع تقلید، علما، حوزویان، اساتید دانشگاه، دانشجویان، حقوقدانان، وکلا و کارشناسان بخش خصوصی، نخبگان کشوری تا طیف‌های مختلف کشور و جامعه و نمایندگان مجلس به صورت انفرادی و گروهی. این ارتباط مردمی که در طول این 15 ماه برقرار شد، باز به نظر من فوق العاده است.
معاون اول قوه قضاییه بیان داشت: ما قرار شده بود کار‌های فوق العاده در این سند تحول در گام دوم داشته باشیم و واقعا این ارتباط با داخل و خارج از قوه قضاییه با اقشار مختلف و شنیدن صحبت‌های مردم و نکته‌های حقوقدانان و نخبگان و صاحبنظران بی نظیر است. خیلی از سند‌ها و لوایح و دستورالعمل‌هایی که می‌خواهیم تنظیم کنیم، از نقطه نظرات مردم و نخبگان استفاده می‌کنیم.
وی تصریح کرد: برخی اوقات فراخوان داده می‌شود و این موضوع قبلا هم بود؛ اما هم اکنون با شتاب و حجم بیشتر و توسعه افزون‌تر صورت می‌گیرد. شما مشاهده کردید یک آیین نامه برای کانون وکلا می‌خواست تهیه شود، چند بار این لایحه رفت و برگشت داشت. از خود وکلا و حقوقدانان نظرخواهی شد. یک لایحه برای صیانت از حقوق و امنیت زنان تهیه شد؛ برای این مهم فراخوان داده شد؛ معاونت فرهنگی و برخی دیگر از قسمت‌های دیگر نیز فراخوان دادند؛ نقطه نظرات را از افراد و گروه‌های مختلف جمع آوری می‌کردند؛ خانم‌ها و آقایان بصورت جدا و نظرات تلفیقی هم گرفتند و برخی از آیین نامه‌های دیگر هم که تهیه شد به همین ترتیب بود.
حجت الاسلام والمسلمین اژه‌ای گفت: در رابطه با سازمان‌های مردم نهاد، اولا یک دستور العمل تهیه و تدوین و ابلاغ شد و ممکن است کسری‌هایی هم داشته باشد و ممکن است کسی هم به گوشه و کنار آن ایراد‌هایی داشته باشد؛ ما نمی‌گوییم الزاما هر آنچه انجام داده ایم، اصطلاحا مو لای درزش نمی‌رود، بالاخره تصمیمات بشری همواره قابل نقد است؛ ولی بالاخره یک دستورالعمل مفصل برای سمن‌ها تهیه شد؛ آن‌ها را دعوت کردیم با خودشان صحبت شد و کارگروه‌هایی تشکیل شد و آیین نامه‌ای برای استفاده بیشتر و بهتر از این سمن‌ها تدوین شد.
معاون اول قوه قضاییه تاکید کرد: در ارتباط با کرامت انسان ها، اعم از همه آن‌هایی که به قوه قضاییه مراجعه می‌کنند، دستورالعملی برای کرامت انسان‌ها و ارزش‌های انسانی خصوصا در داخل قوه قضاییه تهیه و ابلاغ شد.
وی افزود: دستور العمل چگونگی بهره گرفتن از ظرفیت‌های مردمی مورد توجه قرار گرفت. ما تاکنون 17-18 استان را سر زده ایم؛ البته سه ماه ونیم هم به خاطر شیوع کرونا نتوانستیم سفر کنیم؛ بجز همین سفری که اخیرا به شیراز داشتیم. 18 استان را سفر کردیم که در این سفر‌ها، هم با مردم و نخبگان و اقشار مختلف جامعه دیدار می‌شود و جلسات مختلف برگزار می‌شود و هم یک گزارش جامع قبل از اینکه این سفر انجام شود، از مجموعه حوزه قضایی آن استان تهیه و همه عیوبش بررسی می‌شود. درباره هر استان بخاطر حسن هایش تشویق و برای عیب‌ها اگر لازم باشد تنبیه در نظر گرفته می‌شود و اگر لازم باشد تذکر داده می‌شود و نقص‌ها نیز باید برطرف شود.
حجت الاسلام والمسلمین اژه‌ای عنوان کرد: علاوه بر این، قبلا هم به فراخور استان مشکلاتی که مردم آن استان دارند، بررسی و احصا می‌شود و مواردی که قوه قضاییه در آن به نحوی دخیل است و یا به نحوی به رفع آن می‌تواند کمک داشته باشد، اقدام می‌شود.
وی یاداور شد: دبیرخانه قوه قضاییه قبلا هم فعال بود؛ نامه‌های مردم را می‌گرفت و تلفن‌ها را جواب می‌داد و از طریق وب هم جواب مردم را می‌دادند؛ ولی این اقدامات هم قدری توسعه یافته اند. دبیرخانه پاسخ تلفنی می‌دهد ونامه‌هایی را که رسیده است را پیگیری می‌کند و به خود متقاضی هم می‌گوید که مثلا این نامه شما مفادش شدنی هست یا خیر. اگر شدنی است این شماره نامه که هم خودتان و هم ما می‌توانیم آن را پیگیری کنیم و بعد هم دنباله گیری می‌کند که مثلا رییس کل و دادستان چه کردید و گاهی به بنده نامه می‌دهند که این مورد که به شما ارسال شد را چه کردید. بحمدلله در این جهت که مقام معظم رهبری رهنمود داشته اند که باید قوه قضاییه به سمت مردمی شدن گام بردارد، گام‌های بلندی برداشته شده است که البته کافی نیست و ما باید اقدامات دیگری هم داشته باشیم.
در پرونده طبری تحقیق مفصلی صورت گرفته است
خبرنگاری پرسید: شفافیت و مبارزه با فساد در دوران تحول و برگزاری دادگاه‌های عمومی به خصوص دادگاه طبری چقدر باعث ارتقاء سطح رضایتمندی مردم می‌شود و چقدر می‌تواند فساد را عادی جلوه دهد. وقتی مردم به عینه این موارد را می‌بینند آیا باعث نمی‌شود فکر کنند فساد بیشتر از این است که نمایش داده می‌شود؟
معاون اول قوه قضاییه در پاسخ گفت: نباید اجازه دهیم شایعات و عقده گشایی‌ها و جریانات جناحی و جریانی، مخصوصا وارد مسائل قضایی شوند؛ چون این امر کار قاضی و قضاوت را سخت می‌کند و امر را بر مردم مشتبه می‌کند. شما رسانه‌ها باید در این زمینه امانتدار باشید. مثلا اگر یک عبارت بلند را قبل و بعدش را نیاورید، ممکن است یک معنای دیگری بدهد.
وی ادامه داد: این موضوع به شرطی به شفافیت کمک می‌کند که آنچه که واقع شده است، مطرح شود؛ نه کمتر و نه بیشتر و دیگر اینکه جلوی کسانی که می‌خواهند از یک جایگاه و شرایط سوءاستفاده کنند، گرفته شود. معمولا در مورد کسی که یک موقعیت اجتماعی یا حقوقی خاصی داشته باشد و منتسب به مقامی باشد، به طور طبیعی وقتی پرونده‌ای مطرح می‌شود، مردم و رسانه‌ها حساس‌تر هستند؛ اظهار نظر‌ها بیشتر می‌شود و به ویژه کسانی که می‌خواهند سوءاستفاده کنند، علیه آن شخصیت و جریان سیاسی، بیشتر به میدان می‌آیند و گاهی ممکن است به جای تبیین، سیاه‌نمایی شود. با کمک شما و اطلاع رسانی بهتر، می‌شود موثر عمل کرد و از آن طرف افرادی بی جهت تهمت نزنند و بی حساب و کتاب حرف نزنند. در این صورت است که دادگاه‌های علنی اطلاعات و آگاهی مردم را بالا می‌برند و این روند بازدارنده‌تر است.
معاون اول قوه قضاییه تصریح کرد: گاهی در پروندهها رسانه‌های معاند و حتی داخلی‌ها بدون اطلاعات دقیق نسبت‌هایی می‌دهند که کار را مشکل می‌کند. این روند نه تنها ممکن است ادراک فساد را اصلاح نکند؛ بلکه ممکن است مردم ناامید شوند که چقدر فساد زیاد است و ممکن است نتیجه عکس بدهد؛ بنابراین باید در مقدمات امر دقت کنیم که کسی که بی گناه یا کم گناه است، مورد تعقیب بیجا قرار نگیرد و با دقت و حوصله و مستند کیفرخواست داده شود و دادگاه در شرایط عادی برگزار و تحت تأثیر قرار نگیرد و حاشیه‌هایی را که بر متن غلبه پیدا می‌کند، کنترل کنیم.
حجت الاسلام والمسلمین محسنی اژه‌ای معاون اول قوه قضاییه گفت: پرونده معروفی که این روز‌ها رسیدگی به آن در حال انجام است همان پرونده طبری است. یک بحث این است که چقدر فساد طبری در مراجع قضایی، دادسرا، دادگاه، مراکز اداری و در ستاد و... به دیگران سرایت کرده است و چقدر توانسته اعمال نفوذ کند؟ در این زمینه تحقیقات مفصلی صورت گرفته است.
وی ادامه داد: آنچه که تا الان روشن شده بیانگر این است که بعضی از بودند که با او همکاری کردند؛ اما بسیار بسیار نادر بود. فردا اگر چیز دیگری روشن شود بحث دیگری است. آنچه که امروز قبل از بازداشت او و از زمان بازداشت تا امروز، با همه تحقیقات مفصل صورت گرفته از طرف دستگاه‌های مختلف و از طرف قوه قضاییه، دادسرا، بازپرس و سازمان‌های امنیتی و اطلاعاتی انجام گرفته است بیانگر این است که در بین قضات تاکنون همین دو نفر قاضی که شاغل بودند و بازداشت شدند و دو نفر قاضی محرز شده است؛ علاوه بر این، هنوز به اینکه بخواهیم کسی را تحت تعقیب قرار دهیم یا بازداشت کنیم، نرسیدیم.
حجت الاسلام والمسلمین محسنی اژه‌ای درباره کارمندان اداری گفت: در این زمینه نیز تعداد معدودی از کسانی که درحوزه کاری خود کار می‌کنند و یک الی سه نفر خارج از آن‌ها بوده است؛ البته یک تعدادی هم از وکیل و دلال هم از بیرون بودند که مجموعا تا الان 21 نفر کسانی هستند که در این پرونده تحت تعقیب قرار گرفتند که دادگاهشان شروع شده و درحال رسیدگی است.
طبری کار پیچیده کرده بود
معاون اول قوه قضاییه تصریح کرد: اینکه آیا فساد او آشکار بوده است؟ باید پاسخ داد که وی مقدار زیادی پیچیده عمل کرده است؛ یعنی بدون این تحقیقات مفصل یکساله که انجام شده، بروز و ظهور نداشته است، البته شایعات همیشه بوده است. اما این شایعات هیچ وقت به مرحله‌ای نرسید که بشود قضاوت کرد. الان ممکن است افرادی از ابتدای انقلاب تاکنون هم باشند که در مسایل امنیتی، اداری نفوذی بودند که گاهی وقت‌ها حتی بعد از فرارشان مشحص میشد که نفوذی هستند، زیرا پیچیده و حساب شده عمل می‌کردند که نمونه‌های امنیتی آن را به یاد دارید. مانند کلاهی که بعد از انجام جنایتکارانه و بعد از فرارش، مشخص شد نفوذی بود که البته تا قبل از آن بعضی‌ها به وی مشکوک بودند و اینگونه نبود که هیچ وقت کسی به او شک نداشته باشد.
وی افزود: چه زمانی کشمیری مشخص شد و چه کسی به او اعتماد داشت؟ مرحوم شهید رجایی شخصیت عادی و ساده نبود، وی زندان رفته بود و کار تشکیلاتی انجام می‌داد، اما در عین حال شهید رجایی به کشمیری ملعون اعتماد داشت به طوری که جزو نزدیکان وی بود.
حجت الاسلام والمسلمین محسنی اژه‌ای تاکید کرد: طبری یک کار پیچیده انجام داده بود و البته شایعاتی در مورد او مطرح بود. چه قبل از دستگیری او و چه بعد از آن، ریاست وقت قوه قضاییه بار‌ها می‌گفتند من به هیچ وجه برایم احراز و ثابت نشد و از آن طرف هم برخی‌ها تعریفشان را می‌کردند و می‌گفتند او فرد کاردان، کاربلد و توانا است این را باید به بعضی از شایعات ضمیمه کنید.
معاون اول قوه قضاییه ادامه داد: برای ریاست قوه قضاییه وقت و سایر مسئولان و مدیران قبلی و برای اکثریت قریب به اتفاق غیر از مرحوم آقای خلفی به صورت مصداقی چیزی ثابت نشده بود، البته شایعات بود و سوء ظن داشتند؛ اما چیزی ثابت نشد تا بشود او را تحت تعقیب قرار داد. در سال 97 پروندهها برای پیگیری مفاسد اقتصادی شروع شد و سازمان اطلاعات سپاه و وزارت اطلاعات به میدان آمد، بعضی ازپرونده‌های که شروع شد سرنخ‌هایی درمورد آقای طبری پیدا شد یعنی در پرونده‌هایی که رسیدگی قضایی صورت می‌گرفت. از جمله پرونده دانیال زاده که دو پرونده دارد. در پرونده حسین فریدون هم سرنخ‌هایی از طبری دیده شد.
تمدید استجازه از مقام معظم رهبری نیاز است؟
وی در پاسخ به سئوالی در مورد اینکه در صحبت‌هایتان به موضوع نامه رئیس سابق قوه قضاییه برای استجازه از مقام معظم رهبری اشاره کردید، در آن نامه اعتبار مصوبات مذکور دو ساله قید شده بود و اگر مرداد ماه را زمان تصویب استجازه بدانیم آیا رییس فعلی قوه قضاییه، تمایلی به تمدید این موضوع دارند یا خیر؟ گفت: در خصوص استجازه در آن زمان که پیشنهاد شد، دو سال بود مطرح شد. علت دو سال هم این بود که یک مقداری باید قانون اصلاح شود، پیش بینی این بود که، چون ممکن است در آن مجلس به نتیجه نرسد و ادامه پیدا کند، تاکید شد که فعلا اجازه دو سال داشته باشیم و ما در ظرف این دو سال دنبال قانون برویم که قانون را اصلاح کنیم چراکه اساس آن است.
معاون اول قوه قضاییه تصریح کرد: اگر توانستیم تا آن موقع اجازه و قانون مجلس را بگیریم، دیگری نیازی به تمدید استجازه نیست، اگر نیست بستگی به شرایط دارد، اگر باز چنانچه مجموعه شرایط اقتضا کند و ریاست قوه قضاییه تشخیص بدهد، در خواست پیشنهاد می‌کنیم که این استجازه تمدید شود؛ اما در حال حاضر ما در تلاشیم تا قانون اصلاح شود.
حجت الاسلام والمسلمین محسنی اژه‌ای در مورد محکومان و متهمان فراری، بیان داشت: به دنبال یک بانک اطلاعاتی هستیم و مرکز آمار و فناوری اطلاعات اعلام کرد که زیرساخت‌های بانک اطلاعاتی را آماده کرده است؛ اما هنوز همه داده‌ها کافی نیست.
وی اضافه کرد: اقدام دیگری در رابطه با محکومین فراری انجام دادیم و بخشنامه شد و سازمان زندان‌ها آمار داد، اما چون با کرونا مواجه شد، غیر از موارد خطرناک، مابقی که محکومیت‌ها کمتری داشتند، متوقف شدند.
معاون اول قوه قضاییه خاطرنشان کرد: در رابطه با کسانی که متهم فراری هستند، باید سیستم انتظامی و اطلاعاتی دنبال و قوه قضاییه را کمک کند، زیرا اگر این دستگاه‌ها کمک نکنند به تنهایی بازپرس امکان شناسایی و جلب متهم را ندارد.
معاونت بین الملل با شتاب فعال خواهد شد
حجت الاسلام والمسلمین محسنی اژه‌ای افزود: در رابطه با کسانی که به خارج از کشور فرار کردند و یا رفتند خارج از کشور و فرار نکردند؛ اما زمانی که پرونده‌ای تشکیل میشد برنگشتند؛ یعنی زمانی که متهم نبودند به صورت مجاز از کشور خارج شدند، ولی در یک پرونده‌ای بعدا متهم شدند. بعد از اینکه متهم شدند، نگران شده که ممکن است بازداشت شود و برنگشته است. یکی از توصیه‌های همیشگی ما این است که این متهمان باید برگردند، چون به نفع‌شان است؛ اما اگر برنگردند مشکلات طولانی مدتی را باید تحمل کند.
وی یادآور شد: متهمانی که فراری که خارج از کشور هستند، و دو دسته می‌باشند. برخی در کشور‌هایی هستند که با آن‌ها قرارداد استرداد داریم و بعضی از کشور‌هایی که قرارداد استردادی نداریم، بعضی از کشور‌هایی که استرداد هم داریم بعضی وقت‌ها متأسفانه همکاری‌های لازم را با ما ندارد، ما به پلیس بین‌الملل اعلام می‌کنیم دستگاه قضایی هم دنبال می‌کند، ولی متأسفانه بعضی از این کشور‌ها همکاری نمی‌کنند و شخص را برنمی‌گرداندند.
معاون اول قوه قضاییه بیان داشت: آن کشور‌هایی که قرارداد استرداد هم نداریم کار ما مشکل‌تر است، موارد نادری که در کشور اتفاق می‌افتد و ما قرارداد استرداد نداریم خودمان بالاخره اقدامات مستقیم و غیر مستقیمی انجام می‌دهیم تا متهم برگردد.
وی افزود: الان یکی از اقداماتی که در آینده با شتاب بیشتری انجام می‌گیرد فعال شدن معاونت بین الملل ما است، دکتر باقری الان هم انگیزه دارند هم قبلا آشنایی داشت و هم پرانرژی هست و مرتب پیگیری می‌کند و قرار شد که اگر لازم شد ما یک بخشنامه مجدد هم به همه دادسرا‌ها در رابطه با کسانیکه که فراری هستند و در خارج از کشور هستند، یا فراری نیستند و از کشور رفتند و برنگشتند اگر آمدند که مشکلی نیست، اما اگر برنگشتند از طریق پلیس اینترپل و پلیس بین الملل پیگیری شوند.
وضعیت پرونده‌های معوق از زبان معاون اول قوه قضاییه
حجت الاسلام والمسلمین اژه‌ای با بیان اینکه یک مسئله پرونده‌های معوق بود، گفت: نزدیک به 9 هزار و اندی پرونده در ارتباط با ماده 477 از قبل معوق داشتیم. چقدر وقت لازم است که قاضی تشخیص دهد که حکم صادره برای پرونده‌ای خلاف بین شرع است و اگر تشخیص دهد که هست، پرونده باید دوباره رسیدگی شود و اگر تشخیص دهد که خلاف بین شرع نیست، باید استدلال شود.
معاون اول قوه قضاییه تاکید کرد: واقعا یک اقدام فوق العاده انجام شد و من اینجا می‌خواهم از مرحوم خلفی یاد کنم؛ زیرا می‌دیدم با آنکه حال جسمی مناسبی نداشت، ولی با آن تن رنجور صبح تا شب و خیلی از اوقات بیش از ساعت اداری وقت می‌گذاشت و همکارانش هم همینطور تا ما در این تعداد پرونده ماده 477 به روز شدیم. امروز آن چیزی که در حوزه ریاست از ماده 477 وجود دارد، به روز است.
وی افزود: از پرونده‌هایی که برای قصاص آماده شده بودند، 387 نفر با تلاش‌های شورای حل اختلاف و دیگران از حق قصاص خود گذشتند که کار بسیار خوبی است. اگر اولیای دم بتوانند ببخشند، کار خیلی خوبی است.
حجت الاسلام والمسلمین اژه‌ای بیان داشت: پرونده‌هایی داشتیم که رسیدگی به آن‌ها کمی طولانی شده بود. البته پرونده معوقه به آن معنا نبود؛ به هرحال یا کار کارشناسی آن‌ها طول کشیده بود و یا رفت و آمد‌های آن‌ها طول کشیده بود و یا شاکیان زیادی داشت. به طور مثال پرونده‌ای 20 هزار شاکی داشت و برخی از پرونده‌های موسسه‌های اعتباری یک میلیون سپرده گذار داشتند؛ از یک میلیون گرفته تا 10-20 هزار و بیشتر؛ در این رابطه هم برنامه ریزی شد و برنامه فوق‌العاده برایش تدارک دیده شد و زمانی تعیین کردیم که این پروندهها از آن زمان که تشکیل شده تا یک زمان خاص باید تعیین تکلیف شوند. حدود 800هزار و اندی پرونده این مدلی داشتیم و باید کار فوق العاده میشد. برای این تعداد برنامه ریزی شد و در دی، بهمن و اسفند که یک مقدار تعطیلات در این مدت هست، در این زمان حدود 53 درصد از این 800 هزار و اندی رسیدگی شد که عدد گرد شده آن 480 هزار مورد تعیین تکلیف شد و کار ارزشمندی است که بعد از آن به کرونا برخورد کردیم و آنچه ما پیش بینی کرده بودیم تا آخر خردادماه باید تمام شود، نشد و بقیه آن ماند.
امنیتی یا سیاسی بودن جرم در قانون واضح بیان شده
خبرنگاری پرسید: چند وقت پیش رییس قوه قضاییه بخشنامه‌ای دادند در رابطه با رسیدگی به جرایم سیاسی؛ در واقع این بخشنامه برای رفع خلاء قانون جرم سیاسی بود. سوال من دقیقا این است که با توجه به اینکه تشخیص امنیتی و سیاسی بودن جرم بر عهده قاضی است، چه راهکار و چه نظارتی وجود دارد که این جریان سیاسی و امنیتی با هم خلط نشود و احیانا برخورد سلیقه‌ای اتفاق نیفتد؟
معاون اول قوه قضاییه پاسخ داد: در ماده یک قیودی را تعریف کرده که چه جرمی، جرم سیاسی است. ماده 3 هم تمام مصادیق را واضح و روشن بیان کرده است. گفته است که اگر این موارد اتهامی بود و شرایط ماده یک را هم داشت، این یک جرم سیاسی است و در ماده 2 هم گفته است که دادگاه چگونه برگزار می‌شود. طبق آیین دادرسی معمولا دادگاه‌های جرم سیاسی با حضور هیات منصفه برگزار می‌شود؛ بنابراین ماده 3 خیلی شفاف و روشن این مسئله را بیان کرده و موضوع نمی‌تواند سلیقه‌ای باشد.
وی بیان داشت: دادستان کل کشور بر همه دادسرا‌ها نظارت دارد و نظارتش در این دوره فعالتر شده و همچنین دادستان مرکز استان هم در مواردی می‌تواند نظارت کند.
حجت الاسلام والمسلمین محسنی اژه‌ای بیان داشت: به نظر می‌رسد در این زمینه ابهامی وجود نداشته باشد؛ اما اگر مواردی پیش بیاید دستگاه‌های نظارتی نظارت می‌کنند و اگر هم در مواردی کاملا اختلاف شود یا در قانون یا در مصداق اختلاف باشد، باز راهکار قانونی‌اش وجود دارد.
تکمیل می‌شود...
