عبور پراضطراب از طولانی‌ترین پل معلق خاورمیانه تا آرام و قرار گرفتن کنار آبشار مرزی چالاچوخور
استان اردبیل، دیاری سرسبز و جذاب در شمال غربی ایران است که با جاذبه های طبیعی باورنکردنی و بناهای تاریخی بی نظیری چون طولانی‌ترین پل معلق خاورمیانه، پیست اسکی آلوارس، آبشارهای بکر و قلعه های باستانی متعدد میزبان گردشگران از سراسر جهان است.
به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از سبلان ما، استان اردبیل، دیاری سرسبز و جذاب در شمال غربی ایران است که جاذبه های طبیعی باورنکردنی و بناهای تاریخی بی نظیری را در خود جای داده است. به همین خاطر است که می تواند در فهرست اولویت های سفر بوم گردها و طبیعت دوستان ایران قرار بگیرد.
اردبیل به لحاظ تاریخ 7هزار ساله خود از امکانات گردشگری بی نظیری برخوردار است که در گاهی تحت الشعاع چشمه های آبگرم سرعین و مجموعه جهانی شیخ صفی الدین از نظر گردشگران پنهان مانده است
پل معلق مشگین‌شهر، کوه سبلان با ظرفیت کوهنوردی، وجود پیست اسکی آلوارس، دره بکر و زیبای شیروان دره سی، در کنار آبشارهای رویایی، قلعه ای قدیمی، پل های معلق بی نظیر و جنگل ها از جمله جاذبه‌های گردشگری دیار خوش منظر هستند که در این گزارش به مناسبت روز طبیعت به معرفی این مناطق می پردازیم.
پل‌های معلق
پل معلق مشگین شهر؛ طولانی‌ترین پل معلق خاورمیانه
مشگین شهر با برخورداری از طبیعت بکر و آب و هوای دلچسب و خنک یکی از شهرستان‌های به نام استان اردبیل می‌باشد که در دامنه کوه سرفراز سبلان واقع است.
گردشگران زیادی همه ساله به خاطر وجود گردشگاه‌های تاریخی و طبیعی و همچنین آبدرمانی‌ها به این منطقه راهی می‌شود تا هم سفری لذت بخش را تجربه کنند و هم جاذبه‌های این شهر را بهتر بشناسند. یکی از جذابیت‌های این شهر به نام پل معلق مشگین شهر است.
پل معلق مشگین شهر با 2 متر عرض و 365 متر طول که در ارتفاع 80 متری رودخانه خیاوچایی و بر بلندای پارک جنگلی مشگین شهر ساخته شده است به عنوان بزرگترین پل معلق خاورمیانه شناخته شده است.
دانش ساخت این پل بومی است و توسط کارشناسان و مهندسان داخلی منطقه به اجرا در آمده است. ایده ساخت این پل توسط مهندس گنجعلی بیگ مطرح شده است و او با الهام از پل کاپیلانوی ونکوور کانادا اقدام به طراحی این پل کرد و چنین شاهکاری را به وجود آورد. ساخت این پل هزینه‌ای بالغ بر 400 میلیارد ریال در برداشته است و در زمینی به مساحت 130 هکتار احداث شده است. مدت ساخت این پل 9 ماه به طول انجامیده است. مجموعه گردشگری خیاو تا گیردولی
پل معلق مشگین شهر در بخشی از یک مجموعه گردشگری به نام منطقه نمونه گردشگری خیاو تاگیردولی که با نام نور سبلان نیز شناخته می‌شود، قرار دارد. این مجموعه بزرگترین پروژه و منطقه نمونه گردشگری استان اردبیل به شمار می‌رود که شامل سوئیت‌های اقامتی، رستوران گردان، تالار‌های پذیرایی، ورزش‌های هوایی و سایت بالن سواری، شهربازی و بازارچه‌های صنایع دستی و سایر امکانات متنوع تفریحی می‌باشد.
حس و هیجانی که این پل با دید فرودست پارک جنگلی و فرادست قله سبلان و همچنین با جابجایی افقی دو متر به گردشگران منتقل می‌کند با هیجانی که ترن هوایی دارد برابری می‌کند و این نکته را نیز باید یادآور شویم که از لحاظ امنیت استاندارد‌های جهانی در ساخت این پل تطبیق شده است به صورتی که در ایام تعطیلات بیش از 3000 نفر از روی آن می‌گذرند. از کامپوزیت طرح چوب که مقاومت بالایی در برابر ضربه، رطوبت، حریق و فشار صاعقه دارد و مواد پلیمری، سنسور‌های کنترل حرکتی، بادسنج و دمپر‌های خنثی کننده رزونانس در ساخت پروژه پل معلق مشگین شهر به کار برده شده است. عبور از روی شیشه اوج هیجان اگر بر روی پل معلق مشگین شهر با ارتفاع 80 متری قدم بزنید و به این سازه اعتماد کنید می‌توانید در میان دره‌ای سرسبز قرار گیرید که رودخانه‌ای در میان آن جریان دارد. با قدم زدن بر روی پل از میان درز‌های باریکی که زیر پای تان قرار دارد می‌توانید سرسبزی دره را ببینید؛ اوج هیجان عبور از روی پل قسمت شیشه‌ای آن است. شما با عبور از این قسمت می‌توانید هیجانی وصف ناشدنی را تجربه کنید و از منظره زیر پایتان لذت ببرید. زیپ لاین پل معلق مشگین شهر
اگر می‌خواهید هیجانی بیشتر از قرار گرفتن بر روی پل را تجربه کنید کنار پل معلق، امکان تفریحی هیجان انگیز به نام زیپ لاین فراهم شده است. زیپ لاین که یک سرگرمی سرشار از هیجان است طرفداران بسیاری در میان جوانان دارد. در این تفریح افراد برای رفتن از یک کوه یا تپه بزرگ به قسمتی دیگر، از یک کابل آویزان می‌شوند و از روی دره‌ای عمیق می‌گذرند.
پل معلق تمام شیشه ای هیر
هیر یکی از شهر‌های خوش آب و هوای استان اردبیل است که در جنوب شهر اردبیل قرار دارد. این شهر به دلیل داشتن باغ‌های فراوان میوه همچون آلبالو و گیلاس، به شهر شکوفه‌های گیلاس و باغشهر استان اردبیل معروف است و دارای طبیعت منحصربه‌فرد و تماشایی است. از دیدنی‌های این شهر پل معلق و شیشه‌ای هیر است که در منطقه بی‌نظیر هیر و روی دره و رودخانه‌ی پر آب هیرچایی ساخته شده است.
پل معلق تمام شیشه ای هیر در دل طبیعت تماشایی و زیبای دربند هیر جای گرفته است. در حالی که روی این پل قدم می‌زنید، از یک سوی، کوه سبلان را که محکم و با صلابت از دور پیدا است و از سویی دیگر، کوه‌های باغرو و باغ‌های میوه هیر را می‌بینید. در زیر پایتان رود پر آب هیرچایی در دل دره دربند هیر جریان دارد که با عبور خود حیات و زندگی را به منطقه هدیه کرده است. پل معلق هیر، اولین پل تمام شیشه‌ای و قوسی شکل ایران و جهان است که به دست مهندسان ایرانی برپا شده و کلیه قطعات شیشه‌ای و کابل‌های فلزی آن در داخل کشور ساخته شده است.
این پل معلق که در مساحت حدود 20 هکتار برپا شده است، حدود 200 متر طول دارد و از سطح زمین نزدیک 100 متر ارتفاع دارد.
پل معلق پیرتقی هشجین؛ تجربه‌ای مهیج و نسبتاً ترسناک
اگر به دنبال پل معلقی هستید که کمی ترسناک‌تر باشد، می‌توانید در استان اردبیل و در دره‌های شهر هشجین در شهرستان خلخال، روستای «پیرتقی» و پل معلق آن را جستجو کنید. پل معلق پیرتقی، دارای ارتفاع 60 متر بوده و طول 165 متر و عرض یک متر دارد. این پل روی رودخانه خروشان و پرآب «قزل اوزن» ساخته شده و بسیار شبیه به آن تصاویر ترسناکی است که ممکن است در فیلم‌ها از پل‌های معلق دیده باشید، خصوصاً که عرض کمتر آن نسبت به پل معلق مشگین شهر شاید هیجان آن را دوچندان کند.
در گذر از پل، صدای خشک چوب ها، نسیم خنک هشجین و ریزش آرام آب از دل کوه فضا را رویایی‌تر می‌کند. یک رویای پرهیجان و ترسناک که با گذر از مسیر 70 متری پل می‌تواند تبدیل به آرامشی دلنشین شود. برای رسیدن به این پل می‌توانید از شهر خلخال به سمت سه راه سرچم حرکت کنید و بعد از عبور از شهر کیوی و سه راه فیروزآباد با گذشتن از تونل نهم مسیر خاکی کنار جاده را در پیش بگیرید تا به این منطقه زیبای گردشگری برسید. لازم به ذکر است، البته پل معلق خلخال به طول496 متر به عنوان طولانی‌ترین پل جهان با ظرفیت تردد 800 نفر همزمان در مجموعه گردشگری ازناو ساخته می‌شود که هنوز به مرحله بهره برداری نرسیده است. همچنین پل معلقی در روستای جبدرق مشگین شهر به طول 700 متر در حال ساخت است.
در دل این زیبایی‌ها جنگل‌ها و پارک‌های جنگلی نیز وجود دارد که جاذبه‌های گردشگری استان را دو چندان می‌کند.
نگاهی به جنگل های استان اردبیل
جنگل فندقلو و پارک جنگلی فندقلو
جنگل فندقلو و پارک جنگلی فندقلو که در همسایگی روستای خانقاه سفلی در شهرستان نمین است و تنها 25 کیلومتر تا اردبیل فاصله دارد. جنگل فندقلو جاذبه‌های منحصر به فردی دارد و به عنوان یک گردشگاه برتر شناخته می‌شود و نقش مهمی در توسعه صنعت اکوتوریسم دارد. از جاذبه‌های گردشگری آن می‌توان به تله کابین حیران اشاره کرد که از جنگل فندقلو شروع می‌شود. این جنگل دارای درختان مختلف میوه مانند فندق، سیب وحشی، گوجه سبز، ازگیل، به، تمشک و توت فرنگی است. با توجه به اینکه درخت فندق بیش از سایر گونه‌ها در این جنگل روییده است، این منطقه فندقلو نامیده می‌شود. این جنگل در سطحی به طول تقریبی 25 کیلومترمربع پراکنده است که از مراتع روستای خانقاه علیا واقع در شهرستان نمین شروع شده و تا شرق روستا‌های خانقاه سفلی و آریاتپه ادامه دارد و در شرق روستای مهدی پستی خاتمه می‌یابد که راه اصلی و آسفالته آن از روستای خانقاه سفلی می‌باشد.
پارک جنگلی مشگین‌شهر
پارک جنگلی مشگین‌شهر با وسعت 300 هکتار در کناره غربی رودخانه خیاوچایی و به موازات آن در بالا دست رودخانه قرار دارد. این پارک شکلی تقریباً بیضوی بطول 5 کیلومتر داشته که با جاده‌کشی در مسیر رودخانه بر طول مسیر بالارونده آن افزوده شده است. وجود تفرجگاه، شهربازی، زمین اسکیت و آبشار مصنوعی در ورودی پارک بر زیبایی‌های این مکان افزوده و در اکثر فصول سال مملو از شهروندان و گردشگران می‌باشد.
جاده ماشین‌رو این پارک از ورودی جاده اردبیل به مشگین‌شهر آغاز شده و انتهای آن به میدان سبلان در شهر منتهی می‌شود. ضمن اینکه جاده فرعی از پیچ انتهایی به گردولی ختم می‌شود که دارای طبیعتی بکر و خدادادی است. پل معلق مشگین‌شهر بر روی دره خیاوچایی و پارک جنگلی مشگین‌شهر ساخته شده است. حاتم مشه سی (درخت زار خاتم)
حاتم مشه سی (به تلفظ محلی حتم مشه سی به معنی درخت زار حاتم) در 30 کیلومتری جنوب غربی مشگین شهر قرار دارد. این منطقه مملو از درختان سر به فلک کشیده‌ای است که بیشه زاری بکر با اقلیم آب و هوایی کوهستانی و بدون رطوبت را رقم زده است. طبیعت بکر و دست نخورده حاتم مشه سی در اولین نگاه چشم هر بیننده‌ای را مجذوب خود می‌سازد بطوری که گردش در بین درختان انبوه و متراکم، همراه با صدای پرندگان و شرشر آب رودخانه موجود در دره این منطقه برای هر فردی آرامش و تجدد روح به ارمغان می‌آورد. حاتم مشه سی یک منطقه حفاظت شده بوده و زیستگاه بسیار مهمی برای انواع وحوش و پرندگان نیز به شمار می‌رود. پوشش گیاهی آن اغلب درختان جنگلی از قبیل بلوط، افراکیم و گل‌های وحشی بوده و گاه درختان میوه‌ای از قبیل زلزالک و فندق نیز دیده می‌شود. طبیعت بی بدیل و آب و هوای بسیار خوب این منطقه آن را به یکی از مناطق مهم گردشگری مشگین شهر تبدیل کرده است، به طوری که با وجود خاکی و ناهموار بودن مسیر ماشین رو، اما در فصول گرم سال، این منطقه میزبان سیل عظیمی از علاقمندان و گردشگران از سراسر منطقه و حتی کشور می‌باشد. نزدیکترین روستا به حاتم مشه سی، روستای قینرجه می‌باشد که از مشگین شهر 28 کیلومتر فاصله دارد. برای رفتن به این مکان زیبا، جاده هموار مشگین شهر به اهر را طی نموده و پس از گذر از سد زیبای دوشانلو باید به جاده فرعی روستای آقجه لو پیچید. پس از این روستا، روستای قینرجه وجود دارد که مبدا جاده خاکی به سمت حاتم مشه سی می‌باشد، فاصله حاتم مشه سی از روستای قینرجه حدود 3.5 کیلومتر می‌باشد. دسترسی به این مکان زیبا از طریق اتومبیل در کمتر از 40 دقیقه میسر نمی‌باشد. مسیر دسترسی به این منطقه از روستای قینرجه خاکی و ناهموار می‌باشد. اندبیل خلخال، تفرجگاهی برای تمامی فصول
در 7 کیلومتری خلخال، تفرجگاهی قرار دارد که به سبب نزدیکی به روستای اندبیل به آن تفرجگاه اندبیل می‌گویند.
این منطقه در کوهپایه‌های تالش قرار گرفته و دارای بوته زار‌های جنگلی و چشمه سار‌های پر آب و زلالی است.
اندبیل به واسطه قرار گرفتن در بین دو اقلیم گیلان و خلخال و با برخورداری از جنگل‌های انبوه و چشمه‌های طبیعی و هوایی بسیار مطبوع، از دیرباز مورد توجه اهالی و گردشگران بوده است.
هوای مطبوع و سالم این منطقه بیشترین گردشگر را فرا خواهد خواند و گردشگران با حضور در این محل همزمان از دو وضعیت آب و هوایی بهره خواهند جست.
چشم‌انداز این جنگل‌ها به خصوص در بهار، تابستان و پاییز با رنگ‌های الوان، زیبایی سحرانگیزی دارند که هر دوست‌دار طبیعت را به سوی خود جذب می‌کنند.
این منطقه به چشمه بیلدیر (بیلدیر بولاغی) معروف است در 7 کیلومتری خلخال و در 5 کیلومتری روستای اندبیل واقع شده است.
نگاهی به آبشارهای دیار خوش منظر
آبشار آقبلاغ
این آبشار در خلخال و در کوه آق داغ (سفیدکوه) قرار دارد. در دامنه این رشته کوه چشمه سار‌های فراوانی وجود دارد که تأمین کننده آب جریانهای، چون میان رودان، گلبند رود، رودخانه زال و... می‌باشد. مهمترین چشمه این ناحیه که آبدهی قابل توجهی دارد، چشمه آقبلاغ است. این چشمه در دامنه شرقی قله مرکزی آق داغ قرار داشته و بلافاصله پس از خروج، آبشار بسیار زیبا و با دورنمای جالب و دیدنی و سفیدرنگ تشکیل می‌دهد. وجود گونه‌های متنوع گیاهی، درختی و علفی در پیرامون این آبشار زیبائی آن را دوچندان کرده است.
نزدیکترین راه ارتباطی به آقبلاغ از طریق راه پیاده رو از روستای لرد بخش شاهرود خلخال میسر است. آبشار سردابه
این آبشار در نزدیکی آبگرم معدنی سردابه 24 کیلومتری غرب اردبیل در دامنه شرقی کوه سبلان واقع است. ارتفاع آن حدود 20- 15 متر و حجم جریان آن نسبتا کم و محدود به خروجی چند چشمه بالادست بوده که البته در مواقع بارش و پیوستن جریانهای سطحی حوزه آبخیز افزایش می‌یابد. این آبشار از محل‌های دیدنی مجتمع آبگرم سردابه که از نقاط گردشگری اردبیل است، محسوب می‌شود. آبشار گورگور آلوارس
چشمه گورگور از جمله چشمه‌های مشهور منطقه سبلان بوده و در دره آلوارس یا قزل گوللر که یکی از عریض‌ترین و باصفاترین دره‌های سبلان می‌باشد، در ارتفاع 2420 متری از سطح دریا واقع شده است. آبدهی این چشمه بسیار بالا بوده و آب از خلل و فرج دیواره صخره‌ای مشرف به دره با فشار بیرون می‌آید. با توجه به شیب تند مسیر تا رسیدن به رودخانه بستر آبشار مانندی را طی می‌کند و باتوجه به موقعیت تفریحی و تفرجی و ورزشی دره قزل گوللر و احداث پیست اسکی روی برف آلوارس در آن چشمه و آبشار گور گور نیز با دارا بودن آب و چشم انداز و فضای سبز جالب از نظر گردشگری را دارد. آبشار گورگور خیاوچای
این آبشار در مسیر رودخانه خیاو مشگین شهر با بلندی حدود 10- 12 متر و از نظر حجم جریان قابل توجه است. بنا به گذشت زمان و ریزش آب حوضچه‌ای دایره‌ای شکل در محل ریزش آب ایجاد شده که زیبایی خاصی به طبیعت آبشار بخشیده است. آبشار گورگور به علت منظره جالب طبیعی و وجود ماهی قزل آلای قرمز در رودخانه و حوضچه و برخورداری از موهبت آبگرم معدنی ملک سوئی و چشم اندازی از کوهستان سبلان ارتفاعات دلی آلی، آیتار، هرم و کسری جذاب و دیدنی است. آبشار کرکری
آبشار کرکری یکی از آبشارهای بلند و پرآب مشگین شهر می‌باشد که می‌توان آن را یکی از زیباترین و در عین حال بی نظیرترین آبشارهای منطقه نامید. این آبشار در مسیر رودخانه کرکری و در نزدیکی روستای ییلاقی قیرخ بولاغ در جنوب مشگین شهر واقع شده است. ارتفاع این آبشار به بیش از 25 متر می‌رسد. آبشار چالاچوخور
آبشار چالاچوخور یکی از آبشارهای بکر و زیبای شهرستان گرمی است که در نزدیکی مرز جمهوری ایران و آذربایجان در میان پرتگاه‌ها و دره‌های عمیق واقع شده است. شهرستان گرمی یکی از شهرستان‌های استان اردبیل است که در شمال غربی کشور و شمال استان اردبیل واقع شده است. آبشار نوده هشجین
شهر هشجین از توابع شهرستان خلخال در جنوب شرقی استان اردبیل به یک نگین درخشان می‌ماند که چند محل دیدنی را در خود جای داده است. شهر هشجین در قسمت جنوب غربی خلخال بین چندین رشته کوه و دشت محصور شده است. شهر هشجین در نزدیکی روستای کزج منطقه نمونه گردشگری قرار دارد. قرارگیری هشجین در مرز بین سه استان اردبیل، آذربایجان شرقی و زنجان موجب شده تا دسترسی به این محل از سه هر استان امکان پذیر باشد. آبشارهای هشجین در فصل تابستان بازدیدکنندگان بسیاری را مشغول خود می‌سازد، مشهورترین و دیدنی‌ترین آبشارهای هشجین، آبشار نوده است. این آبشار در روستایی به همین نام قرار دارد و در فاصله بیست دقیقه‌ای از شهر موجب شده تا به راحتی بتوانید به آن برسید. کوه‌های آق داغ خواستگاه اصلی این آبشار زیبا است. ارتفاع این آبشار سی متر است. در فصل بهار می‌توانید با چیدن گیاهی به نام چیرش سفر خود را شاداب‌تر کنید. این گیاه برای مو و پوست بسیار مناسب است.
تالاب‌های استان اردبیل
تالاب‌های استان اردبیل در مسیر کوچ هزاران قطعه پرنده مهاجر از مناطق سردسیر سیبری به مناطق گرم جنوب، مناطق امنی هستند که با تلاش محیط بانان و همکاری مردم برای زمستانگذرانی این مهاجران فراهم شده است. تالاب‌های دریاچه میل مغان و کشت و صنعت پارس‌آباد، تالاب توپراق کندی، سد گیلارلو، سد سبلان، سد ملااحمد، شورابیل، نئور، سد یامچی و پته‌خور از جمله مکان‌هایی هستند که پاییز و زمستان هر سال میزبان جمعیت فراوانی از انواع پرندگان مهاجر هستند. این تالاب‌ها همچنین به خاطر طبیعت و آب و هوای مطبوع پذیرای گردشگران و علاقمندان است. تالاب دریاچه سد میل مغان
تالاب دریاچه سد میل مغان از جاذبه‌های گردشگری ویژه مردم محلی و توریست‌های داخلی و خارجی می‌باشد.
پشت سد میل مغان محلی برای استراحتگاه پرندگان مهاجر که شمال و سیبری به سمت جنوب در حال حرکت هستند، می‌باشد.
مساحت این تالاب 996 هکتار است. تالاب سد میل مغان محل زندگی دائم یا چند ماهه بیش از 32 هزار قطعه پرنده در قالب 150 گونه مختلف است و از این جهت یکی از منحصر بفردترین تالاب‌های ایران به شمار می‌رود. عقاب تالابی، عقاب شاهی، دلیچه کوچک، پلیکان پاخاکستری، اردک مرمری، اردک سرسبز، سرحنایی، ارده‌ای، کفچه نوک، کشیم کوچک، خوتکا، چنگر، باکلان کوچک و بزرگ، سهره و حواصیل و بوتیمار از جمله پرندگان مهاجر ساکن تالاب میل مغان هستند.
پرنده زنگوله بال و غاز پیشانی سفید کوچک از باارزش‌ترین پرندگان مهاجر به منطقه هستند، این پرندگان از گونه‌های در معرض خطر انقراض هستند و مورد حمایت بین المللی قرار دارند.
علاوه بر این تالاب میل مغان محل مناسبی برای تخم ریزی و پرورش گونه‌های ماهیان بومی نظیر سوف، زرده پر، سیم، سیاه ماهی، سس ماهی، سیاه کولی، اسبله و شاه کولی و گونه‌های جانوری مثل لاکپشت مهمیزدار است.
همچنین منظره پشت سد و اطراف سد به عنوان تفرجگاه مردم محلی و گردشگران می‌باشد. تالاب توپراق کندی
تالاب توپراق کندی به عنوان یکی از زیباترین جلوه‌های طبیعت شهرستان پارس‌آباد در استان اردبیل که در حدود 60 کیلومتر مرز آبی و 25 کیلومتر مرز زمینی با کشور جمهوری آذربایجان قرار دارد.
این تالاب از لحاظ تنوع گونه‌های گیاهی و جانوری و زیبایی‌های بکر، زبانزد عام و خاص بوده و سالیانه میزبان هزاران پرنده مهاجر از شمال کشور روسیه نیز است.
عمق تالاب توپراق کندی 8 متر و مساحت آن 15 هکتار در ضلع جنوبی روستای توپراق کندی از توابع بخش اسلام‌آباد شهرستان پارس‌آباد قرار داشته و فاصله این روستا با تالاب در حدود یک کیلومتر می‌باشد.
عمده منبع تأمین کننده آب این تالاب رود همیشه خروشان رودخانه ارس می‌باشد. این تالاب یک تالاب نیمه‌طبیعی است که در نتیجه فعالیت‌های انسانی و ایجاد سیل‌بند در ساحل رودخانه مرزی برای جلوگیری از پیشروی فرسایشی رودخانه در خاک ایران به‌وجود آمده است.
چنگر، خوتکا، اردک سرسبز، اردک ارده ای، اردک سر حنایی، کفچه نوک، طاووسک، باکلان کوچک، باکلان بزرگ از پرندگانی هستند که در این تالاب زیست می‌کنند.
این تالاب در سال 1380 مورد تصویب هیئت وزیران قرار گرفته است به عنوان منطقه نمونه گردشگری در سال 1388 با درجه استانی، مورد تصویب هیئت دولت قرار گرفته است.
تالاب گنجگاه
تالاب نوشهر تالاب فصلی نوشهر (نوشار) در 35 کیلومتری جنوب شرقی شهر اردبیل قرار داشته و در زمستان و بهار زیستگاه گونه‌های پرندگان نادری است و در فصل‌های دیگر چراگاه دام داران رمه گردان است. تالاب نوشهر در 1/5 کیلومتری شمال غرب روستای نوشهر واقع شده است. وسعت این تالاب 450 در 300 متر مربع است. تالاب شور گل این تالاب در سه کیلومتری جنوب شرقی شهر اردبیل قرار دارد و در بهار، زیستگاه پرندگان مهاجر است. وسعت این تالاب 1100متر می‌باشد. تالاب قره گل
تالاب قره گل در شمال غربی دامنه‌های هرم و جنوب زیستگاه هوشنگ میدانی در بلندی دو هزار و 820 متر از سطح دریا قرار گرفته و آبراه خروجی ندارد. این تالاب گرد به قطر حدود 300 متر از گرد آمدن آب برف‌ها و سیلاب‌ها به وجود آمده است.
بیشترین ژرفای آن 3 متر تخمین زده شده است. اضافه شدن خاکستر آتشفشانی به خاک بستر تالاب، دور نمای سیاه رنگی به آب تالاب بخشیده است. به همین دلیل به قَره‌گُل یعنی تالاب سیاه معروف شده است. این تالاب زیستگاه برخی از پرندگان مهاجر و زیستگاه تابستانی آنقوت است.
تالاب جیران گلی
تالاب جیران گلی تالاب کوچکی است که در زیستگاه شیروان دره سی در استان اردبیل واقع است. این تالاب در 20 کیلومتری جنوب شرقی مشگین شهر و در نزدیکی لاهرود قرار دارد، ارتفاع آن از سطح دریا 2200 متر است. شیروان دره سی دره عمیق و عریض است که بریدگی‌های دیواره‌های صخره‌ای، چشم انداز ویژه‌ای به این منطقه بخشیده‌است وسنگ‌ها در آن به صورت تندیس‌هایی دیده می‌شوند که انسان فکر می‌کند هرکدام به دست هنرمندی با ذوق تراشیده شده‌است.
تالاب ملااحمد
تالاب ملااحمد، در 15 کیلومتری جنوب شرقی اردبیل در مجاورت روستای ملااحمد واقع شده است.
این تالاب، محل زیست پرندگان بومی و مهاجر از قبیل قاشقاتویوق، اردک سرسبز، اردک سرسیاه، آنقوت، مرغ کور، قیزقوشی، سار و اردک طالشی است. تالاب در ارتفاع 1480 متری از سطح دریا واقع است.
طول تالاب در حدود 1 کیلومتر و عرض آن 400 متر است.
تالاب پته خور تالاب پته خور در قسمت شرق دشت اردبیل و در غرب کوه‌های باغرو (طالش) واقع گردیده و مختصات جغرافیایی آن به شرح زیر می‌باشد.
ارتفاع این تالاب از سطح دریای آزاد 1330 متر است.
مساحت محدوده مطالعاتی جهت معرفی به عنوان منطقه شکار ممنوع در حدود 5600 هکتار می‌باشد و عمق تالاب در عمیق‌ترین نقطه بیش از 2 متر است.
تالاب پته خور بخشی از حوزه آبریز رودخانه قره سو می‌باشد که از کوه‌های باغرو سرچشمه گرفته و سرشاخه‌های آن پس از عبور از روستا‌های کله سر، درماندرق، پته خور، گللو و اولاغان در نهایت به تالاب پته خور هدایت می‌گردد و سرریز تالاب مجددا پس از دریافت سرشاخه‌های دیگر از جمله خانقاه چایی، نمین چایی در نزدیکی روستای نوجه ده به هم دیگر متصل می‌شود.
با توجه به جنس خاک و شور بودن آن پوشش گیاهی غالب آن‌ها گیاهان شورپسند و مقاوم به شوری می‌باشد.
این تالاب در واقع شامل سه آببندان طبیعی است که حاصل زهکشی رودخانه قره سو می‌باشد؛ و در بهار سال‌های پر آبی و پر بارش، با نفوذ رودخانه قره سو به آببندان طبیعی که در اصطلاح محلی گوبی نامیده می‌شود به همدیگر متصل شده و تالاب واحدی را تحت نام پته خور تشکیل می‌دهند و بعنوان محلی دنج جهت استراحت و زمستانگذرانی پرندگان مهاجر که عمدتا از شمال و شمال غربی (سیبری و شمال اروپا) به منطقه مهاجرت می‌کنند به حساب می‌آید.
تالاب پته خور سایت درنای سیبری که از نظر مقررات بین المللی تحت حفاظت بوده و جزء گونه‌های به شدت در معرض انقراض می‌باشد. این تالاب بنا به اظهار کارشناس مرکز تحقیقات درنای سیبری، مناسبترین زیستگاه جهت استراحت موقت این گونه به شمار می‌رود.
نگاهی به قلعه های دیار کهن دارالامان
قلعه‌ها به لحاظ بررسی تاریخ سیاسی و اجتماعی و بویژه معماری دارای اهمیت بسیاری بوده و در صورت توجه، مرمت و معرفی مناسب می‌توانند به یکی از جاذبه‌های اصلی گردشگری استان اردبیل معرفی شوند. دیوار‌های مستحکم هنوز خاطرات مقاومت در برابر هجوم بیگانگان و حراست از مرز‌های وطن را در خود دارند، آن‌ها قرن‌ها چه در برابر هجوم سواران طاغی و چه در برابر برف، باد و زلزله ایستاده اند.
قلعه قهقهه مشگین شهر
دژ قهقهه در 85 کیلومتری شمال شرقی شهرستان مشگین شهر در استان اردبیل قرار دارد. این دژ به دلیل اینکه محل زندانی شدن افراد سیاسی مهمی - مانند شاهزادگان صفوی - در زمان گذشته بوده‌است در تاریخ شهرت بسیاری دارد. قهقهه از لحاظ لغوی به معنای آواز بلند در خنده و همچنین به معنای آواز کبک می‌باشد. دژ قهقهه در بخش مرادلو ارشق، ما بین روستای گنچویه و قره آغاج کلان از توابع مشگین‌شهر واقع شده‌است. این بنا در تاریخ 7 مهر 1381 تحت شماره 6192 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. طبق تحقیقات باستان‌شناسی به عمل آمده استقرار در این قلعه به دوران قبل از اسلام می‌رسد. در زمان بابک و صفویه از اهمیت بسزایی برخوردار بوده و سال‌ها به عنوان خزانه سلطنتی و مهمترین زندان مورد استفاده قرار گرفته‌است. این قلعه در تپه‌سنگی به ارتفاع تقریبی 300 متر از زمین‌های اطراف قرار داشته و اطراف آن را با حصار مستحکم و غیرقابل نفوذ احداث نموده‌اند که با گذشت سالیان دراز هم‌اکنون نیز ورود به آن تقریباً غیرممکن بوده و فقط در شرایط جوی مناسب امکان‌پذیر است سطح قلعه حدود 5 هکتار و اختلاف سطح در سطح فوقانی قلعه کمتر از 30 متر است. تنها راه استحصال آب در این دژ، تجمع آب‌های سطحی حاصل از باران و برف است که دژبانان یا ساکنان برای ذخیره آب حفره‌هایی در دل سنگ کنده‌اند که از آن جمله تعداد چهار مخزن به قطر 5 متر در قسمت شمال شرقی و تعداد 11 آب انبار در قسمت غربی قلعه از آن جمله‌اند.
بلندترین بخش دژ قسمت جنوبی آن است. آثاری در این قسمت دیده می‌شود که حکایت از وجود یک ساختمان 22×24 متری دارد که هم‌اکنون با خاک یکسان شده و به احتمال قوی جایگاه کوتبال بوده‌است؛ چرا که این قسمت به‌طور کامل به قلعه و دره‌های همجوار اشراف دارد. این ساختمان با ملات گچ آهک و آجر ساخته شده بوده‌است.
این دژ شامل سه دیوار یا سه حصار متداخل است و از حصار چهارم به عنوان زندان استفاده می‌شده‌است. تنها مسیر صعود به قلعه از مسیر شمال شرقی است که پس از حدود یک ساعت پیمایش مسیر می‌توان به ورودی قلعه رسید. این ورودی، راهرویی با طاق جناقی است که از سنگ و آجر ساخته شده و از آن به محوطه قلعه راه وجود دارد. زندان دژ در منتهی‌الیه قسمت شرقی قلعه واقع شده و راه ورودی آن حفره‌ای طبیعی است که در دل تخته سنگی عظیم و قطور وجود دارد و با قرار دادن سنگی دیگر در مقابل آن، همچون درب، زندان را محصور می‌کردند. 3 قسمت فضای زندان به پرتگاه و به‌سوی دره‌ای 80 متری است.
قلعه قهقهه با وجود امکانات طبیعی و اندکی تغییر به دست بشر، دژی مستحکم و دست نیافتنی و محلی امن جهت نگهداری خزاین و جواهرات سلطنتی و شورشیان خطرناک و زندانیان سیاسی بوده است. اسکندر بیگ مؤلف کتاب عالم آرای عباسی می‌نویسد: قهقهه قلعه‌ای عالی است واقع در قراچه‌داغ بر فراز قله کوه سنگی است که ساکنین آن با قلعه فلک‌الافلاک و نگهبانان آن با شب‌زنده‌داران فلک الافلاک همرازند. کهنه قلعه مشگین‌شهر کهنه قالا نام قلعه باستانی در نزدیکی مشگین شهر است. این بنا تحت شماره 618 به ثبت آثار ملی رسیده است و قلعه‌ای است به ارتفاع 5 متر واقع در پشته غربی سمت چپ رودخانه خیاو چای و در سمت راست ورودی شهر از طرف جاده اردبیل و جبهه شمالی آن قلعه بزرگ و زیبای جالب توجهی بوده و به قلعه کهنه مشهور است در فاصله 150 متری قلعه سنگ نوشته مشهور سورو شکن داشی دیده می‌شود. در این سنگ نوشته به خط پهلوی از شخصی به نام نرسه هرمزد یاد شده که 6 سال برای ساختن آن کار کرده است. سفالینه‌ها و مفرغ‌های به دست آمده، پیشینه این بنا را حتی به دوره ساسانیان می‌رساند. پلان قلعه به صورت ذوزنقه غیر منظم در امتداد شمال غربی و جنوب غربی می‌باشد طول ضلع آن 90 متر و ضلع جنوبی آن 237 متر و عرض این قلعه در سمت غربی 115 متر و در شرق 91 متر می‌باشد در دو گوشه شمال غربی و جنوب آثار برج مدور به قطر‌های 6 متر و 10 متر مشاهده می‌شود. در منتهی‌الیه شرقی ضلع شمالی آثار دو برج به قطر‌های 7/5 و 6 متر با ضلع بهتر از برج‌های دیگر به چشم می‌خورد. سازه‌های دیوار‌های قلعه از سنگ، ملات گچ و آهک و بقیه از خشت و کنگره‌های آن از گل ساخته شده است. قلعه دیو
قلعه دیو یا دوی قالاسی در شمال شرق مشگین‌شهر، در بخش لاهرود ما بین روستا‌های قوزلو و کویچ و در 5 کیلومتری روستای کویچ قرار گرفته‌است. این قلعه در دامنه کوه سبلان قرار دارد و از مسیر جاده اونار و قوزلو می‌توان آن را بهتر دید. قلعه با سنگ‌های بزرگی به ابعاد 60 سانتی‌متر در 2 متر و 10 سانتی‌متر به شیوه قلعه‌های اورارتو‌ها بدون ملات ساخته شده است و دارای طبقات مختلف می‌باشد و قسمت بزرگی از آن از بین رفته است. این بنا طی شماره 630 به ثبت آثار ملی رسیده است. قلعه اولتان پارس آباد
قلعه اولتان نام دژی کهن است در شمال استان اردبیل ایران نزدیک به شهر پارس‌آباد.
قلعه اولتان در کنار رود ارس واقع شده است و در همسایگی روستای کهن اولتان قرار گرفته است. این دژ در مساحت 320 هزار متر مربع بنا شده است. این قلعه با ترکیب بجا مانده از آن یک دژ نظامی را تداعی می‌کند. این دژ نخست بدست اشکانیان پدید آمد و تا سده 12 هجری مورد استفاده قرار گرفته است. با توجه به حدس و گمان‌های کاملاً علمی هنوز قسمت اعظم ساختمان‌های قلعه در زیر خاک مدفون است.
قلعه اولتان در زمینی به مساحت 320 هزار متر مربع بنا شده و آثار به جای مانده از آن یک دژ نظامی را تداعی می‌کند. قلعه اولتان در دوره اشکانی ساخته شده و بانیان نخستین آن اشکانیان بوده اند، اما شکوفایی آن در دوران ساسانی و اوایل اسلامی بوده و به واسطه استحکام و موقعیت مناسبی که داشته تا قرن دوازدهم هجری از آن استفاده شده است.
کارشناسان گمان می‌برندکه قسمت اعظم ساختمان‌های قلعه هنوز در زیر خاک مدفون است باستان شناسان در کاوش «قلعه اولتان» با مجموعه منسجم معماری متعلق به دوره‌های مختلف اشکانی تا اسلامی مواجه شدند که بیشتر آثار یافت شده به دوره قرن سوم و چهارم هجری و ادامه معماری دوره ساسانی تعلق داشت. آثار متعددی از قبیل تنور، اطاق‌های متعدد، بخاری وچهار طبقه طاقچه که با استفاده از اندود گچ تزئین شده بودند در فضا‌های معماری قلعه کشف شده است. سفال‌های بی نظیر و متنوع دوره‌های مختلف اسلامی قلعه اولتان درخور توجه و شایان اهمیت است. درون محوطه قلعه نیز تپه‌هایی وجود دارد که واحد‌های کوچک ساختمانی بوده و ساختمان‌های عمده و اصلی در ضلع شرقی قرار داشته، که به علت تغییر مسیر رودخانه ارس قسمتی از آن شسته شده و از بین رفته و با وجود این قسمت اعظم آن هنوز در زیرخاک مدفون است.
اولتان قالاسی با توجه به وسعت 50 هکتاری خود یک قلعه شهر به شمار می‌رود که فضا‌های مسکونی داخل قلعه و فضا‌های صنعتی از قبیل کارگاه‌های مختلف فلزگری، شیشه گری وسفال گری در بیرون از قلعه بوده است. دور تا دور شهر خندقی 15 متری ساخته شده بود تا قلعه را از گزند دشمنان در امان نگه دارد. این خندق را به وسیله دو کانال آبی که از رود ارس کشیده شده بودند پر نگه می‌داشتند. قلعه بوینی یوغون
قلعه بوینی یوغون این قلعه در کنار دهکده کور عباسلو در 11 کیلومتری شهرستان نیر و 35 کیلومتری اردبیل قرار دارد. قدمت این قلعه به 3000 سال پیش یعنی اواخر دوره ماننایی و اوایل دوره هخامنشی تعلق دارد. آثاری از عصر مفرغ و آهن تا دوره اسلامی شناسایی شده است. این قلعه بر روی صخره‌های کوهی به همین نام ساخته شده است. صخره‌های جنوبی و غربی آن از استحکام خاصی برخوردار است و این مسئله سبب نفوذ ناپذیر بودن به این قلعه گردیده است. دیوار‌های قلعه، از سنگ‌های درشت ساخته شده و جداره داخلی سنگچین از سنگ‌های مختلف است. ضخامت دیوار‌های دفاعی قلعه از حدود دو متر تا در مواردی بیش از پنج متر است. در قسمت شمالی روی قلعه ارتفاع جداره‌های فضا‌های داخلی تا حدودی قابل تشخیص است. عمده مصالح به کار رفته در این قلعه در درجه اول سنگ و ساروج است، ملات و ساروج عامل چسباننده سنگ‌ها به خوبی در طول زمان قابلیت خود را برای چنین تأسیساتی نشان داده است. نارین قلعه اردبیل
نارین قلعه قلعه مستحکمی بوده است در درون شهر اردبیل و در کنار بالیقلی‌چای که در دوره رضاشاه پهلوی در سال 1315 خورشیدی تخریب گردیده است. نارین قلعه که از قدمت و تاریخ ساخت آن اطلاع دقیقی در دست نیست، دژ حکومتی شهر اردبیل بود و در جنگ‌های ایران و روس و مرکز ذخیره لوازم جنگی بشمار می‌رفت. این قلعه در سال 1315 تخریب شد و متأسفانه بنای قابل توجهی از آن برجای نمانده است. این قلعه محل سکونت حاکمان شهر اردبیل بوده و پادگان و زندان شهر نیز در آنجا قرار داشت. از زمان دقیق ساخت آن اطلاع دقیقی در دست نیست، ولی احتمالا بنای آن به پیش از دوران صفویان باز می‌گردد.
این قلعه در زمان فتحعلی شاه قاجار و به دست هیأت نظامی فرانسوی به سرپرستی ژنرال گاردان تحکیم و بازسازی شد. این هیئت نظامی قلعه را با الزامات جنگ‌ها و جنگ‌افزاری جدید متناسب نمی‌دیدند و در نتیجه در اطراف آن باروی محکمی با برج‌های مستحکمی ساختند و افزون بر خندق قدیمی قلعه که در داخل دیوار‌های جدیدتر قرار گرفته بود در بیرون آن نیز خندق عمیق و عریضی کندند و نهر آب را هم از محله شاه‌باغی شهر به آن بردند.
این قلعه در جنگ‌های ایران و روس از مستحکم‌ترین مواضع دفاعی ایران و مهمترین مرکز ذخیره لوازم جنگی بود. از این قلعه به عنوان زندان هم استفاده می‌شده است. بسیاری از شاهزادگان و مدعیان پادشاهی قاجار و بعد‌ها تعدادی از مجاهدان راه آزادی و مشروطه‌خواهان، مانند ستارخان در آن زندانی بوده‌اند. در دوره قاجار ابراهیم بیگ مراغه‌ای به اردبیل مسافرت کرده بوده و درباره نارین قلعه چنین می‌نویسد: این قلعه بسیار محکم است، در دم دروازه قلعه پیرمردی ایستاده بود؛ گویا توپچی و قراول است، شمشیری در دست بدیواری تکیه داشت. قلعه دو خندق مارپیچ دارد که در روی هر یک پلی برای آمد و شد مردم بسته‌اند. قلعه بسیار وسیع و عمارات حاکم‌نشین در درون قلعه است، مسجد عالی و حمامی دارد. ده الی دوازده عراده توپ در جا‌های مختلف قلعه بود. در جنب توپخانه، سربازخانه بوده است. قلعه خسرو اردبیل
قلعه خسرو در 30 کیلومتری شمال غرب اردبیل قرار دارد. این قلعه که با شیوه خشکه چین سنگی با مصالح سنگی بدون استفاده از ملات ساخته شده است، به دوره مفرغ جدید (1700 تا 1450 سال پیش از میلاد) تعلق دارد.
در فصول پیشین کاوش، سفال‌هایی از عصر مفرغ جدید و نشانه‌هایی از استقرار جوامع با ساختار پیچیده سیاسی و اجتماعی در این قلعه به دست آمده بود. براساس دلایل باستان‌شناسی جوامع پیچیده سیاسی و اجتماعی اولین بار در دوره مفرغ جدید شکل گرفته است. با توجه به اینکه این منطقه در دوره‌های مختلف به ویژه در عصر مفرغ مورد تاخت و تاز اقوام مهاجر بود و با در نظر گرفتن اقتصاد کشاورزی و دامداری در عصر مفرغ به نظر می‌رسد، قلعه‌های هفت‌گانه نقش محافظت از قلعه مرکزی خسرو و زمین‌های کشاورزی و مراتع دامداری آن را به عهده داشتند. گورستان کوچکی نیز شامل 10 تا 20 گور در کنار قلعه‌های هفت‌گانه وجود دارد که تعداد کم قبور آن نشان‌گر اقماری بودن این قلعه‌ها است. این گور‌ها نشان دهنده مالکیت یا تسلط قلعه مرکزی بر نواحی اطراف و سند تملک خانواده یا قبایل ساکن در قلعه مرکزی یا قلعه‌های اقماری بر روی این مراتع هستند.
کاوشگران در بررسی‌های خود در این منطقه آثار بند و کانال‌های آب‌رسانی مربوط به دوره مفرغ جدید را شناسایی کردند. فرضیه سرپرست کاوش در قلعه خسرو این است که ساکنان این منطقه پس از احداث بند روی رودخانه قره‌سو که در کنار قلعه خسرو قرار دارد، توسط این کانال‌های سنگچین آب رود را به طرف زمین‌های اطراف هدایت می‌کردند.
قلعه باستانی خسرو در عصر مفرغ جدید شکل گرفت و استقرار آن تا عصر آهن 1 (1500 تا 1200 سال پیش از میلاد)، عصر آهن 2 (1200 تا 800 سال پیش از میلاد) و عصر آهن 3 (850 تا 550 سال پیش از میلاد) تداوم داشت. در اواخر عصر آهن 3 این قلعه کاملاً متروک شد و استقرار در آن به قلعه دیگری که متعلق به دوره هخامنشی است، منتقل شد. این قلعه هخامنشی در حدود 700 متری قلعه خسرو قرار دارد که در حال حاضر باستان‌شناسان مشغول بررسی روی آن هستند. قلعه دختر بیله‌سوار (قیز قالاسی)
قیزقالاسی به فارسی «قلعه دختر»، در حدود 15 کیلومتری جنوب بیله سوار در مسیر جاده بیله سوار - اردبیل در روستایی تحت همین عنوان قرار دارد. این روستا به مناسبت قرار گرفتن در پای قلعه قیزقالاسی به همین نام مشهور است. بنای این قلعه به سده‌های پیشین مربوط است و آثار این قلعه در قسمت شمال غربی روستای قیز قالاسی مشهود است. روستای انجیرلو نزدیکترین آبادی به این قلعه است که کمتر از یک کیلومتر فاصله دارد. راجع به قیزقالاسی افسانه‌های زیادی در بین اهالی محل مشهور است. از آن جمله گفته می‌شود که در دوران گذشته قیزقالاسی تمدنی بزرگ و آباد بوده که روزی دسته‌ای از مار‌ها به این شهر حمله می‌کنند و مردم از ترس مار‌ها مجبور به ترک شهر می‌شوند. از آن زمان به بعد شهر به ویرانه تبدیل می‌شود. به نظر می‌رسد محل باجروان تاریخی محل فعلی قیز قالاسی یا خیلی نزدیک به آن بوده است.
انتهای پیام /
