عقل و شرع، فرزندان را زینت‌های زندگی دنیا می‌دانند / کاهش جمعیت؛ از تهدیدهای ملی تا شیوع اختلالات رفتاری
متاسفانه مقوله " تک فرزندی" یکی از آفت‌های جدی پیشروی کشورمان است که اگر برای آن چاره‌اندیشی نشود، گذشته از پیامدهای منفی شخصیتی و خانوادگی برای جامعه، تبعات جبران ناپذیری به دنبال خواهد داشت.
به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از مرصادنیوز، از روزگاران قدیم فرزندآوری یکی از اهداف مهم تشکیل خانواده بوده تا جایی که در آیات قرآن نظیر آیه 46 سوره کهف، خداوند مال و فرزندان را "زینت زندگی دنیا" خوانده با این حال رفته رفته و در جامعه امروزی کشور ایران شمار "تک فرزندی" روبه افزایش است.
صرف نظر از بررسی علل پدید آورنده "تک فرزندی"، در صورتی که خانواده ها به پیامدهای این تهدید جدی واقف باشند، مشکلات اقتصادی و ده ها مانع دیگر را که امروزه بر سر راه فرزندآوری بیشتر، قرار گرفته، از پیش روی برخواهند داشت یا دست کم این موانع را دور می‌زنند تا در آینده از ثمرات شیرین خود بهره مند شوند.
افزایش موارد "تک فرزندی" یکی از دغدغه های مقام معظم رهبری است برهمین مبنا اقداماتی از سوی دست اندرکاران امر از جمله تصویب قانون "حمایت از خانواده و جوانی جمعیت" انجام شده که در صورت اجرای صحیح و البته در کنار بصیرت افزایی به خانواده ها از دستاوردهای مهم آن منتفع خواهیم شد.
کودکان تک فرزند نمی توانند به رشد شخصیتی برسند
فاطمه خالوان در گفتگو با خبرنگار شبکه اطلاع رسانی مرصاد، با بیان اینکه متاسفانه اکنون تک فرزندی درجامعه ما رایج شده که البته علل فراوانی دارد، اظهار داشت: تک فرزندی یکی از آسیب هایی است که در دهه اخیر در خانواده های ایرانی نفوذ پیدا کرده و آثار منفی فراوانی را بر روی خانواده، فرزند و جامعه برجای می گذارد.
وی با انتقاد از اینکه برخی خانواده ها چنین تصور می کنند که یک فرزند کافی است، افزود: دسته ای از خانواده ها به دلیل سختی هایی که هنگام تولد فرزند اولشان متحمل شدند دیگر تمایلی به فرزند آوری مجدد ندارند، درحالی که بیشتر سختی ها را خود آنها به وجود آورده اند.
خالوان خاطرنشان کرد: با بررسی سبک زندگی خانواده هایی که دیگر نمی خواهند فرزند دومی داشته باشند در می یابیم که آنها تحت تاثیر محیط، تک فرزندی را انتخاب می کنند در واقع آنها به دلیل مشکلات اقتصادی، تربیتی، عدم برخورداری از امکانات رفاهی به تک فرزندی روی می آورند.
وی عنوان کرد: تک فرزندی سبب می شود که در آینده با بحران جمعیت مواجه شویم به گونه ای که در سالهای بعد شمار جمعیت جوان بسیار کم و تعداد سالمندان فراوان خواهد شد که البته این موضوع نمی تواند به استحکام خانواده ها کمک کند بلکه سبب از بین رفتن آن هم می شود.
این روانشناس سلامت تصریح کرد: انسجام خانواده ها نشات گرفته از عواملی چون روابط بین والدین و تعداد فرزندانی است که آنها بزرگ کرده اند.
خالوان گفت: تک فرزندی سبب می شود کودکان درگیر تنهایی خود شوند همچنین توجه بیش از حد والدین به آنها سبب می شود که لوس تربیت شوند یا اینکه تحت تاثیر فاکتورهایی چون تفاوت سنی ممکن است خواسته های فرزندان را محقق نکنند و در مجموع در موقعیت افراط و تفریط قرار گیرند که هر دو صورت آسیب زا خواهد بود.
با تک فرزندی فضای خالی میان اعضای خانواده بیشتر دیده می شود
وی افزود: همچنین به دنبال تک فرزندی فضای خالی میان اعضای خانواده بیشتر دیده می شود و سبب بی علاقگی نسبت به زندگی مشترک می شود تا جایی که فرزند پس از بزرگسالی به دنبال زندگی خود رفته و روابط پدر و مادر از هم گسسته می شود.
این روانشناس سلامت تصریح کرد: فرزندانی که تنها بزرگ می شوند از خانواده و فامیل منفک می شوند و از آنجا که خواهر و برادری هم ندارند، فرزندان آنها نیز در آینده خاله یا عمه، دایی یا عمو نخواهند داشت به همین دلیل تاثیرات سو بسیاری ایجاد خواهد شد و به مرور زمان جامعه افسرده می شود و افراد به دلیل محدود شدن روابط، منزوی می شوند و ادامه یافتن این مشکلات به صورت یک چرخه معیوب، زندگی ها را تحت تاثیر منفی خود قرار می دهد.
خالوان خاطرنشان کرد: تک فرزندی سبب حاکم شدن فضای فرزند سالاری می شود زیرا والدین مدام فرزند را مورد توجه خود قرار می دهند که این موضوع از نظر شخصیتی نیز تاثیرات سویی می گذارد اکثر کودکانی که این گونه بزرگ شده اند حساس، زودرنج و پر توقع هستند و در پذیرش عواقب اشتباهات خود که باید در زندگی با آن کنار آیند و نیز از نظر مسئولیت پذیری با مشکلاتی مواجه هستند.
وی افزود: جدای از اینکه خانواده ها باید یک چتر حمایتی بر سر فرزندان خود باز کنند گاهی آنچه والدین انجام می دهند باب میل کودک نیست و نمی تواند پاسخگوی توقعات کودک باشد که در این صورت فرزند دچار سرخوردگی و ناسازگاری می شود و فرزند سالاری شکل می گیرد، در نتیجه شخصیت فعال فرزند آسیب می بیند و از رشد اجتماعی باز خواهد ماند.
این روانشناس سلامت گفت: کودکان به همبازی نیاز دارند که با وی رقابت، بازی و گاهی دعوا کنند و عدم تجربه چنین روابطی باعث می شود فرد در تنهایی خود از انجام برخی کارها خسته شود، در حالی که داشتن خواهر و برادر ضمن اینکه سبب می شود روابط خویشاوندی ادامه یابد، باعث می شود کودک باورهایی را در رابطه با خواهر و برادر خود فرا گیرد و نقش های اساسی را در کنار آنها ایفا کند.
این روانشناس سلامت خاطرنشان کرد: کودکان تک فرزند به دلیل تنهایی دچار ترس، استرس و پرخاشگری می شوند و نمی توانند بسیاری از کارها را انجام دهند و به یک رشد شخصیتی برسند.
خالوان گفت: ممکن است والدین در آینده خود را به دلیل داشتن تک فرزند سرزنش کنند.
وی افزود: هنگامی که امکانات و توجهات به فردی اختصاص یابد به همان اندازه سطح توقعات نیز بالا می رود، برهمین مبنا برخی مواقع والدین سعی می کنند آرزوهای خود را در فرزندشان پرورش دهند و آن را محقق کنند که در این شرایط فرزند با یک سری از واقعیت های زندگی مواجه می شود که سبب سرخوردگی وی خواهد شد.
این کارشناس سلامت تصریح کرد: کودکی که احساس تنهایی می کندهمواره در ذهن خود سوالاتی دارد که چرا از داشتن عمه یا خاله، عمو یا دایی محروم است و فکر می کند چون عمه، عمو و.. ندارد از یک پشتوانه قوی برخوردار نیست در نتیجه در وی احساس نامیدی ایجاد می شود و می خواهد توسط افراد دیگر خالصانه حمایت شود و این تاثیرات منفی، وی را دچار استرس و اضطراب می کند که البته همین موضوع به دنبال صحبت با والدین، به آنها نیز منتقل خواهد شد.
خالوان گفت: افزون بر مقوله ناآگاهی والدین، قرار گیری آنها در برخی موقعیت ها چون بیکاری، مشکلات اقتصادی و افزایش هزینه ها بر روی فرزندآوری اثرات منفی داشته است.
وی افزود: هیچ الگویی در خانواده برای کودکان تک فرزند وجود ندارد برخلاف خانواده هایی که چند فرزند دارند و کودکان آنها در سنین خردسالی با دیگر فرزندان رشد می کنند پس در مجموع تک فرزندی آسیب زا است، اگرچه ممکن است محصناتی هم داشته باشد اما معایب آن بیشتر است.
این کارشناس سلامت گفت: اگر در سنین پیری والدین برای کودکان تک فرزند اتفاقی رخ دهد، پدران و مادران دیگر یاری گری نخواهند داشت و در زمان پیری تنها می مانند.
خالوان تصریح کرد: کودکان تک فرزند وقتی بزرگ می شوند دچار کمال گرایی مفرط می شوند که گاهی نام آن را استقلال می گذارند.
وی افزود: معمولا از آنجا که والدین می کوشند فرزندشان از نظر پیشرفت تحصیلی یا شغلی به مراتب بالاتری برسد و آنها را حمایت می کنند اما نسبت به نیازهای جسمی، مالی و عاطفی آنها چندان توجه نمی کنند و همچنین با خانواده هایی مواجه می شویم که نمی توانند با توجه به نیازهای فرزند خود بستر ارزشمندی را برای آنها فراهم کنند.
این روانشناس سلامت با برشمردن امتیازات درنظر گرفته شده برای تشویق خانواده ها به فرزندآوری، طبق قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، گفت: بر این اساس خانواده ها از امکاناتی چون پرداخت تسهیلات با بازپرداخت های طولانی، تحویل بدون نوبت خودرو و پرداخت یارانه برخوردار می شوند، همچنین دولت باید برای اشتغال پدر و مادران به آنها کمک کند و اگر آنها شاغل نیستند زمینه اشتغال آنها را فراهم آورد و آنها را از نظر مالی مورد حمایت قرار دهد.
ضرورت کمک به فرزندآوری خانواده ها در قالب قانون جوانی جمعیت
خالوان با بیان اینکه باید در قالب قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت کمک های لازم به خانوارها صورت گیرد، گفت: همچنین در قالب قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت امکاناتی از جمله اعطای دورکاری به مادران باردار در نظر گرفته شده که بر مبنای آن، مادران پس از چهار ماهگی کودکان، در صورت فراهم شدن شرایط، کارهایشان را در منزل انجام دهند و حقوق بگیرند.
وی افزود: در مواردی نیز که مادر شاغل نیست اما در موقعیت فرزند آوری قرار دارد باید از پوشش بیمه ای برخوردار شود.
خالوان بر ضرورت حمایت بهزیستی در زمینه کمک بر ارائه آموزش های مورد نیاز والدین و اعطای بسته های حمایتی از نظر تغذیه توسط وزارت بهداشت تاکید و تصریح کرد: نیم بها شدن خدمات حمل و نقل و برخورداری از ارائه خدمات فرهنگی، ورزشی، تفریحی در کنار اعطای مرخصی، ارائه خدمات پزشکی و روان پزشکی همگی می تواند مشوق هایی برای فرزندآوری باشد.
وی افزود: همچنین سربازانی که مشغول خدمت هستند و فرزند دارند و به فرزند آوری روی آورده اند باید حمایت شوند.
خالوان از ضرورت ارائه خدمات آموزشی به مادرانی که می خواهند برای فرزندآوری اقدام کنند و ترویج زایمان طبیعی برای تامین سلامت مادران خبر داد و گفت: صدا و سیما و رسانه ها نیز باید با تولید محتواهایی به تبیین مزایا و معایب تک فرزندی برای جامعه و خانواده بپردازند.
تک‌فرزندی از نظر دینی و منافع ملی یک آسیب برای شرایط فعلی جامعه ایرانی است
هانیه چقازردی نیز در گفتگو با خبرنگار مرصادنیوز، اظهار داشت: در سالهای بعد از جنگ تحمیلی که با دولت سازندگی مصادف شد، طرحی موسوم به «طرح تنظیم خانواده» در دستور کار دولت وقت قرار گرفت که شعار آن «فرزند کمتر، زندگی بهتر» بود. متاسفانه در آن دوران این طرح به صورت حداکثری در رسانه ها تبلیغ می شد و حتی وزارت بهداشت نیز تسهیلاتی را برای اجرای این شعار در اختیار خانواده ها قرار می داد که به نهادینه شدن موضوع فرزند کمتر در خانواده ها منجر شد.
این روانشناس و پژوهشگر آسیب‌های اجتماعی تصریح کرد: موضوع مذکور را می توان یکی از دلایل اصلی بروز پدیده تک فرزندی در جامعه ایرانی دانست که دارای ماهیتی فکری و فرهنگی است. اما علاوه بر آن، این پدیده در سالهای اخیر به دلیل شدت گرفتن مشکلات اقتصادی در جامعه و بالا رفتن نرخ تورم، رنگ و بوی اقتصادی هم به خود گرفته است. به‌عنوان مثال، هزینه کمتر تک فرزندی در قبال چند فرزندی یکی از علل شایع تک فرزندی در جامعه است.
چقازردی خاطر نشان کرد: والدین امروزی به دلیل اینکه عمدتا در خارج از منزل مشغول به کار هستند، کمتر از سابق وقت و انگیزه کافی برای تربیت کودکان خود دارند، لذا به داشتن فرزندان کمتر تمایل دارند. این مسأله به ویژه در خانواده هایی که زن خانواده در بیرون از منزل شاغل است، بیشتر به چشم میخورد. زیرا زنان شاغل به دلیل نداشتن فرصت کافی برای تربیت فرزندان از زیر بار داشتن فرزند شانه خالی می‌کنند.
وی درباره مشکلات تک فرزندی، افزود: از نظر خانوادگی و اجتماعی، بی تردید تک فرزندی و کاهش نرخ زاد و ولد در خانواده ها را می توان یک آسیب جدی به شمار آورد که تاثیرات منفی بر خانواده و اجتماع دارد. به عنوان مثال، شایع ترین تاثیر تک فرزندی بروز عادتهای رفتاری منفی در کودکان خانواده های تک فرزند است؛ زیرا کودکانی که در این خانواده ها رشد و نمو می کنند، به دلیل تجربه نکردن شکست و عدم تاب آوری در برابر آن، وابستگی و حمایتهای بی حد و مرز والدین، عموما لوس و بی مسئولیت به بار می آیند.
این روانشناس و پژوهشگر حوزه آسیب های اجتماعی گفت: طبق نتایجی که از آزمایش های روانشناسی احصا شده، کودکان خانواده های تک فرزند در بسیاری از موارد پرتوقع، سرخورده و دارای اعتماد به نفس کاذب هستند. اما از نظر جنبه اجتماعی، مهمترین مسئله تک فرزندی در حوزه ساختار جمعیتی کشور نمایان می شود و به موجب آن جمعیت کشور بتدریج به سوی سالمندی و میانسالی و کمبود نیروی انسانی پیش می رود.
چقازردی درباره اجرای سیاست های فرزند پروری، گفت: بحث فرزندآوری یکی از دغدغه های مقام معظم رهبری در سالهای اخیر بوده، بر همین اساس، مجلس شورای اسلامی هم در سال 1400 قانونی را تحت عنوان «قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت» به تصویب رساند که نگاهی گذرا به این قانون حکایت از آن دارد موضوعات مختلفی در این قانون مورد توجه قرار گرفته است که در صورت اجرایی شدن تاثیر مثبتی در راستای تشویق جوانان به فرزند آوری خواهد داشت.
وی افزود: از جمله موضوعات طرح شده در «قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت» می توان به جوانان در آستانه ازدواج و زوجین جوان، درمان ناباروری و پیشگیری از ناباروری، مادران در دوران بارداری و شیردهی و در نهایت تسهیلات مالی و رفاهی و اجتماعی که برای خانواده های دارای چند فرزند لحاظ شده، اشاره کرد.
چقازردی خاطرنشان کرد: یکی از نقاط قوت قانون مذکور بحث «بیمه درمان ناباروری» است که البته نباید از نظر دور داشت تصویب این قانون به نوبه خود گام موثری در راستای تشویق خانواده ها به فرزندآوری است، اما اگر ضمانت های اجرایی این قانون توسط دولت و سایر ارگانهای ذیربط لحاظ نشود، تبعا قانون بی تاثیر خواهد بود.
وی افزود: باید به این موضوع توجه شود که آیا تک فرزندی با مبانی دینی و منافع ملی ما سنخیت دارد یا نه؟ که البته چنانچه بررسی مختصری در منابع دینی داشته باشیم به وضوح می توانیم ببینیم که اساسا اسلام موافق ازدیاد جمعیت است زیرا نرخ زاد و ولد را نمادی از اقتدار جامعه اسلامی می داند.
این روانشناس و پژوهشگر حوزه آسیب های اجتماعی تصریح کرد: از سوی دیگر فرزندآوری از نظر منافع ملی هم امری مطلوب است به گونه ای که اساتید علوم سیاسی، یکی از مولفه‌های قدرت هر کشوری را «جمعیت» آن به شمار می آورند. مثال بارز این مسأله کشور چین است که صراحتا جمعیت یک میلیارد و اندی خود را یکی از عوامل چانه زنی در عرصه بین المللی معرفی می کند. بنابراین هم از نظر دینی و هم از بُعد منافع ملی تک‌فرزندی به عنوان یک آسیب برای شرایط فعلی جامعه ما در نظر گرفته می شود.
وی عنوان کرد: به نظر می رسد که در حال حاضر سیاست‌های مبتنی بر «فرزند کمتر، زندگی بهتر» همچنان در جامعه و خانواده های ایرانی شایع بوده و اقداماتی هم که در چند سال اخیر در زمینه اصلاح این وضعیت برداشته شده، به مثابه گام‌های اولیه در این مسیر پر پیچ و خم به شمار می‌آید.
چقازردی گفت: به اعتقاد بنده، برای ایجاد تحول در شرایط فعلی دولت می تواند با ارایه مشوق های مالی و حتی غیر مالی از قبیل تسهیل شرایط کاری مادران شاغل و ترویج فرهنگ فرزندآوری در ادارات نقش موثری در این زمینه ایفا کند و رسانه ها نیز می توانند نقش بسیار موثری در این راستا داشته باشند و با استفاده از تکنیک‌های رسانه‌ای و روانی، ادراک جامعه را مدیریت کرده و ذائقه زوجین جوان را به سمت و سوی فرزندآوری سوق دهند و در نهایت نهادهای آموزشی نیز می توانند با گنجاندن محتواهای مناسب در قالب دروس تحصیلی در راستای فرهنگ سازی برای فرزندآوری اقدام کنند.
به گزارش مرصاد، امید است با توجه به پیامدهای جدی "تک فرزندی" تدابیر لازم به منظور خنثی سازی توطئه مدرن دشمن هم اندیشیده شود و خانواده ها با وجود مسائل موجود، به ندای رهبر انقلاب مبنی بر اینکه "مسأله جمعیت را جدی بگیرید! جمعیت جوان کشور دارد کاهش پیدا می کند. یک جایی خواهیم رسید که دیگر قابل علاج نیست."، لبیک بگویند.
انتهای پیام /
