علت انتخاب نام «صدر» برای یک‌جایزه بین‌المللی

دبیر جایزه جهانی صدر در نشست خبری این‌رویداد گفت: نام این جایزه را از آن رو «صدر» انتخاب کردیم، به امید روزی که در صدر علوم انسانی اسلامی بنشینیم.

به گزارش خبرنگار مهر، نشست خبری نخستین جایزه جهانی صدر، ظهر امروز دوشنبه 2 مهر با حضور حجت‌الاسلام یحیی جهانگیری دبیر این رویداد و اهالی رسانه در سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی برگزار شد.

جهانگیری در این نشست گفت: آئین پایانی نخستین جایزه جهانی صدر، روز پنجشنبه 5 مهر در شهر قم و با قرائت پیام آیت‌الله العظمی ناصر مکارم شیرازی از مراجع تقلید، آغاز به کار خواهد کرد. علاوه بر تقدیر از برگزیدگانی از کشورهای لبنان و عراق، از داخل کشور نیز برگزیده معرفی خواهد شد.

وی درباره روند اجرایی جایزه جهانی صدر گفت: این جایزه در قالب یک ایده و با حمایت رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در سال 1401 شکل گرفت و در سال 1402، فراخوان آن منتشر شد. فراخوان دوم دوره این رویداد، در آئین پایانی نخستین دور آن، رونمایی خواهد شد.

دبیر جایزه جهانی صدر، درباره فلسفه و اهداف جایزه جهانی صدر، گفت: رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی براساس اسناد بالادستی سازمان، یکی از دغدغه‌ها را جهانی اندیشی در حوزه علوم انسانی - اسلامی به ویژه در حوزه‌های علمیه عنوان کرده بود و از این رو، لازم بود که برای حل مساله‌های موجود، نظریه‌هایی با ویراست جهانی تولید شود. از این رو، جایزه جهانی صدر، شکل گرفت.

جهانگیری گفت: میزان جایزه برگزیدگان با حمایت رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، نسبت به رقم اعلام شده در فراخوان، به میزان حداقل دو برابر افزایش یافته که بر این اساس، برگزیده نخست؛ 5 سکه بهار آزادی، برگزیده دوم؛ 3 سکه بهار آزادی و برگزیده سوم، 2 سکه بهار آزادی دریافت خواهند کرد. جوایز دیگری جدا از جوایز نقدی برای برگزیدگان در نظر گرفته شده است که عبارتند از اعطای پژوهانه برای حضور در مجامع علمی بین المللی برای اثبات نظریه و همچنین ایجاد ارتباط با پژوهشگران و مراکز علمی معتبر برای مساله یابی و مساله شناسی بین المللی.

وی همچنین گفت: از آنجا که جوایز این رویداد، هدفمند است، برگزیدگان پس از برنده شدن، به سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی معرفی خواهند شد و سازمان، سکویی خواهد بود برای حضور این نظریه پردازان در صحنه‌های بین المللی. از این رو، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، تمهید خواهد کرد که این افراد در دانشگاه‌های خارج کشور، ضمن اثبات نظریه خود، با مساله‌های روز دنیا آشنا بشوند.

سهم ناچیز علوم انسانی - اسلامی در تولید علم کشور

دبیر جایزه جهانی شهید صدر، در بخش دیگری از این نشست، به سهم اندک علوم انسانی - اسلامی در تولید علم کشور، اشاره و از این وضعیت انتقاد کرد و گفت: آمارها می‌گوید سهم علوم انسانی - اسلامی از تولید علم در ایران، زیر دو درصد است. رشد علمی در دنیا هر روز فزاینده می‌شود، اما سهم علوم انسانی کشور در قدرت علمی می‌تواند دست بالا را برای ما ایجاد کند، تا این حد پایین است. در واقع، مزیت انحصاری و استثنایی جمهوری اسلامی ایران در همین علوم انسانی - اسلامی در عرصه بین الملل است که متأسفانه نتوانسته‌ایم از آن بهره برداری کنیم.

جهانگیری با اشاره به اینکه امروز نگرش جدی به مطالعات اسلامی در کشورهای غربی رخ داده، گفت: بر این اساس، ما کتابی با عنوان «بر صدر دانش» را تولید کرده‌ایم که در آن وضعیت علوم انسانی در تولید علم کشور را بررسی و راه‌های برون رفت از این وضعیت را نیز ترسیم کرده‌ایم. این کتاب، در آئین پایانی جایزه، رونمایی می‌شود. جایزه صدر رقیب جایزه‌های مشابه دیگر نیست و به دنبال آن است که فاصله‌ای که بین علوم انسانی و علوم دیگر وجود دارد را از میان بردارد و مقدمه صادرات علوم انسانی - اسلامی را فراهم سازد. جایزه جهانی صدر به دنبال آن است که نقش و سهم علوم اسلامی در عرصه علوم کشور را جانمایی کند. بر همین اساس، در تلاش هستیم با پایش وضعیت موجود، در سال‌های آینده، این سهم را به عدد مناسب برسانیم.

به دنبال بازگشت مرجعیت علمی به کشور هستیم

وی در ادامه این نشست گفت: طی دهه‌های گذشته، در حوزه مطالعات اسلامی در مراکز علمی غربی، اتفاقات جدی افتاده است و ادامه داد: در فلسفه، کلام و عرفان اسلامی، کارهای مهمی توسط اندیشمندان غربی انجام شده است. در بخش‌های دیگری همچون قرآن پژوهی، آکادمی‌های غربی، سهم جدی دارند. اما متأسفانه ما در این حوزه‌ها، سهم بین المللی قابل توجهی نداریم. بنابراین جایزه صدر به دنبال این است که منابع علوم انسانی - اسلامی ما که اکنون توسط مراکز آکادمی غربی، در حال تصاحب است را به داخل کشور منتقل کند و مرجعیت علمی در حوزه علوم انسانی - اسلامی از کشورهای غربی، خارج شود.

دبیر جایزه جهانی صدر، با اظهار تأسف از اینکه روایت دانشی ما در علوم انسانی - اسلامی را غربی‌ها به ما ارائه می‌کنند، گفت: واقعیت این است که در حوزه‌های پژوهشی، آنها صاحب مرجعیت علمی هستند. از این رو، جایزه صدر به دنبال احیای مرجعیت علمی ما به ویژه در حوزه علوم انسانی - اسلامی است. اگر این مرجعیت در جای خود قرار نگیرد، غربی‌ها در این نقش، پررنگ‌تر از قبل ظاهر خواهند شد. مسائل مهمی همچون فقر، محیط زیست، معلولیت، از مساله‌های امروز بشر است. ما باید با الهیات و علوم اسلامی خودمان به به این مسائل بپردازیم و راه حل‌هایی برایشان ترسیم کنیم. تا این موضوعات، مساله پژوهشگران ما نشود نمی‌توانیم برای جهان حرفی برای گفتن داشته باشیم. تولید علم، با پیوست یا برش یا حل مساله بین المللی، کار جایزه جهانی صدر است. در این شرایط می‌توانیم بگوییم به جای اینکه اندیشمندان غربی، اندیشه‌های شأن را تا پستوهای ما بکشانند، ما باید اندیشه اندیشمندان خودمان را صادر کنیم.

جهانگیری همچنین گفت: ترجمه آثار برگزیدگان، یکی دیگر از جوایزی است که در اختیار پژوهشگران و نظریه پردازان قرار خواهد گرفت. جایزه جهانی صدر به دنبال برندینگ اندیشمندان در عرصه بین الملل است. ما به دنبال کتاب، مقاله و پایان نامه نیستیم. بلکه نظریه و اندیشه در حوزه علوم انسانی و اسلامی را دنبال می‌کنیم. این موضوع، تمایز جدی این جایزه با جوایز دیگر است. هر کس نظریه‌ای دارد که فرآیند اثبات آن در کرسی‌های اندیشه ورزی طی شده است یا می‌تواند یک مساله بین المللی را حل کند، در جایزه جهانی صدر مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.

وی درباره تعداد آثار ارسال شده به جایزه جهانی صدر، توضیح داد: 423 اثر به دبیرخانه جایزه رسید. این عدد، با توجه به نخستین دوره و تخصصی بودن آن، برای ما جای شگفتی داشت. اغلب این آثار از کشورهای عراق، لبنان، پاکستان و هند برای ما ارسال شد و در کمیته‌های در کمیته‌های هشت گانه، مورد داوری قرار گرفت. البته، بعدها، یک کمیته دیگر به نام شهید صدر اضافه شد تا اثر شایسته ای که درباره این شهید بزرگوار تولید شده باشد، مورد تقدیر قرار گیرد. در نتیجه داوری‌های چندگانه، برگزیدگانی از کشورهای عراق، لبنان و ایران، در روز اختتامیه معرفی خواهند شد.

دبیر جایزه جهانی صدر گفت: این رویداد، مساله‌های جهانی همچون انسجام مسلمین، مردم سالاری دینی، سبک زندگی اسلامی و حقوق بشر را در عرصه‌های جهانی رصد خواهد کرد. آنگاه نظریه‌هایی که در آن نوآوری، نوبودگی و معاصرت برای حل مسائل طرح شده، وجود داشته باشد و راه حلی برای رفع این مسائل ارائه کرده باشد، مورد توجه و داوری قرار خواهد گرفت. بنابراین، اندیشه‌ای برای ما اهمیت خواهد داشت که تأثیر بین المللی در آن، عیان باشد. همچنین دارای ساختار بین المللی و همچنین قدرت تجویز در سطح جهانی داشته باشد. نام این جایزه را از آن رو «صدر» انتخاب کردیم به امید روزی که در صدر علوم انسانی اسلامی بنشینیم. شهید محمدباقر صدر نه تنها تولیدکننده نظریه بود بلکه توزیع کننده آن هم به حساب می‌آمد. بیشترین ارجاعات علمی به نظریات او در نشریات بین المللی شده است. او مساله‌های جهانی را می‌دید و می‌فهمید.

جهانگیری همچنین گفت: فراخوان دومین دوره جایزه جهانی صدر، به شکل متفاوتی از دوره نخست، ارائه خواهد شد و ادامه داد: امیدواریم سال‌های بعد از همه ظرفیت‌های علمی و مراکز علمی بتوانیم برای برگزاری رویدادی بین المللی استفاده کنیم. چرا که این جایزه به دنبال آن است که مساله انسان معاصر را حل کند.

حضور دانشی به جای حضور تبلیغی

وی همچنین با تاکید بر اینکه جایزه جهانی صدر، به حضور دانشی اسلام در عرصه بین الملل است نه حضور تبلیغی آن، اضافه کرد: تلاش می‌کنیم جایزه از یک رویداد به یک روند برای تربیت نظریه پرداز بین المللی تبدیل شود.

دبیر جایزه جهانی صدر، همچنین به حضور پررنگ بانوان پژوهشگران در این رویداد نیز اشاره کرد و گفت: بانوان سهم خوبی در میان شرکت کنندگان داشتند و یکی از برگزیدگان نیز، یک بانوی پژوهشگر است.

جهانگیری همچنین گفت: از دو الگوی نظریه پردازی در حوزه علوم انسانی - اسلامی از کشور ایران و عراق تکریم خواهد شد و گفت: آیت الله محمدتقی مصباح یزدی به واسطه تلاش‌های بسیار در عرصه علوم انسانی - اسلامی و تربیت شاگردان بسیار در عرصه‌های بین المللی و همچنین آیت الله سیدکاظم حائری از حوزه علمیه نجف و شاگرد شهید صدر و میراث دار فکری او، به پاس نیم قرن تلاش علمی، به عنوان دو الگوی نظریه پردازی در حوزه علوم انسانی - اسلامی، مورد تکریم قرار خواهند گرفت. لازم است که در حوزه علوم انسانی - اسلامی، ما بینش بین المللی داشته باشیم و هم دانش بین المللی تا بتوانیم کنش بین المللی داشته باشیم.