علی حاتمی؛ 79 سالگی سعدیِ سینمای ایران / فیلم می‌ساخت، قصه می‌گفت یا دُر می‌سُفت؟
با این که 27 سال از مرگ علی حاتمی می گذرد او تازه هفتاد و نُه ساله شده و همین نشان می‌دهد چقدر زود از دست رفت و اگر می‌ماند و می پایید در این 27 سال چه اثرها می‌توانست بر جای گذارد.
عصر ایران؛ مهرداد خدیر - علی حاتمی اگر بود لیلای نازنین و دوستان و همکاران او شمع کیک 79 سالگی او را خاموش می کردند اما خود بابا علی خاموش شده است.
با این که 27 سال از مرگ علی حاتمی می گذرد او تازه هفتاد و نُه ساله شده و همین نشان می‌دهد چقدر زود از دست رفت و اگر می‌ماند و می پایید در این 27 سال چه اثرها می‌توانست بر جای گذارد. هر چند که هم یادگار او - لیلا - نام پدر را زنده نگاه داشته و هم آثار او باقی است.
سینما را هنر شخصیت پردازی و فضا سازی خوانده اند اما علی حاتمی را بیشتر با نوع گفتار بازیگران و متونی که می نوشت و کلماتی که بر دهان شخصیت های مختلف داستان های خود می‌نشاند، می‌شناسیم و به همین خاطر در فستیوال های جهانی و بیرون از این مرزها ستایش نشد چون سینمای او کاملا ایرانی بود و ایرانیان او را دوست می‌داشتند و در آن روز غم‌بار پاییزی در سال 1375 با پیکر او شکوه مندانه وداع کردند.
در زادروز علی حاتمی که زنده یاد جمشید مشایخی او را سعدی سینمای ایران لقب داد مروری بر ماندگارترین دیالوگ های چند اثر مشهور او می تواند مناسب ترین یاد باشد تا بدانیم چقدر این توصیف، او را می‌برازد:
نخست، گفت و گوی سکانس پایانی فیلم سوته‌دلان. گفت وگوی حبیب (با بازی جمشید مشایخی) و مجید (با بازی بهروز وثوقی):
«حبیب: برق رفت. به دلت بد نیار. وضع ما روشنه. زنک عشرتی، نسخه ی دواچی بود، می گفت واسه ی حالت خوبه.
مجید: اما حالا حالم خوب نیست. نه، این دفعه جای جنا انکر و منکر اومدن با گُرزشون می کوبن تو سرم. داداشی! منو شبونه برسون امام زاده داوود.
حبیب: شبونه؟ تو این فصل سرما؟ باشه فردا که عروسا رو به تخت نشوندیم.
مجید: نه، تو رو خاک آقام. نمی خوام جلو زنم لو برم. بفهمه من دعایی ام. اگه خواستی صبح راهی شی، من شب تو دکون می خوابم. بلا روزگاریه عاشقیت»
در فاخرترین مجموعه ساخت او (هزار دستان) نیز از زبان شخصیت‌های مختلف در و گوهر می ریخت. به یاد آوریم صحنه‌ای را که مفتش شیش‌انگشتی با بازی داوود رشیدی وارد خانه رضا خوش‌نویس می‌شود و میان رضا و همسرش این گفت و‌گو در می‌گیرد:
«خوش‌نویس (با بازی جمشید مشایخی): نظامی بود بهتر بود تا شخصی. شمشیر رو که از رو می بندن کم ترس تره. آخ، چه روزگار سیاهی که آدم از آدم می‌ترسه. قمر بانو (با بازی شهلا میر بختیار): به جن بیشتر می مونه تا آدم شیش انگشتیه.
خوش‌نویس: این چه جنی بود که با بسم الله ظاهر شد؟ تازه در بای بسم‌الله دفتر بودم. این دفتر، دفتر آخر شد. نکنه سیگار رو از طرف تاجش آتیش زدم. نکنه خط نوشتن هم موقوفه؟ آخر، موقوف کردن در این ولایت رسمه... اگر جان، جانِ من بود پیش‌کش می کردم به آن پزشکِ شاگردِ شیطان تا با یک آمپول هوا فاتحه‌اش رو بخونه. حقیقتا چه نخبگان‌اند این جانی ها که از هوای مایه‌ی زندگی، مرگِ بی‌صدا می‌سازند. اینان از آن دسته کیمیا گران اند که طلا، مس می‌کنند...»
یا به یاد آوریم پایان فیلم کمال‌الملک را. جایی که هنر قالی‌بافی ایرانی را به نیکو ترین وجه می‌ستاید و از نقاشی، برتر می داند:
یار محمد به کمال‌الملک (باز هم با بازی جمشید مشایخی) می‌گوید: «استاد! قالیچه به خواست خدا تمام شد. عهد کرده بودم اگر زنده ماندم و قالیچه تمام شد با خاک پای شما تبرک بشه. قدم رنجه بفرمایید گرچه این زیر پایی، شان استادان هنر نیست.»
کمال الملک اما پاسخ می‌دهد: «استاد تویی! هنر این فرشه شاهکار، این تابلوست. دریغ، همه ی عمر یک نظر به زیر پا نینداختم. هنر، این ذوق گسترده است. شاهکار، کار توست یار محمد نه کار من.».
یا همان جمله آخر در فیلم مادر که ضرب‌المثل شده است. از زبان غلامرضا (با بازی اکبر عبدی): «مادر مُرد. از بس که جان ندارد!»
اینها تنها مشتی است نمونه خروار و کاش «نشر مرکز» بار دیگر مجموعه دو جلدی آثار علی حاتمی را چاپ کند. چه، اگر آثار سینماگران دیگر را باید دید، آثار علی حاتمی را «هم باید دید و هم می توان خواند».
چون او بیش و پیش از سینما، دل باخته هنر و ادبیات ایران بود و در غالب فیلم های خود هنرهای ایرانی را می ستود: در هزار دستان، خط و خوش‌نویسی را. در دل‌شدگان، موسیقی را. در کمال‌الملک نقاشی و قالی بافی را و اگر بیشتر می زیست می‌توانست هنرهای دیگر را و جهان پهلوان هم نیمه تمام ماند و علی حاتمی از دست رفت...
کانال عصر ایران در تلگرام تماشاخانهروزانه 7 هزار نفر از این گورستان بازدید می‌کنند / پر از گل و روباه (فیلم)
تصاویر هوایی حیرت‌انگیز از شهر سوخته مائویی هاوایی / قبل و بعد آتش سوزی ویرانگر لاهاینا (فیلم)
فیلم های دیگر
