عمر «خلیج گرگان» کوتاه‌تر از احیای آن است / سرنوشت تلخ مردم منطقه پس از خشکی خلیج

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا به نقل از گلستان ما، یک روز گرم و آفتابی در دل تابستان رفتن به سواحل زیبای خزر و خلیج گرگان و کلبه های شناور می توانید یک روز رویایی و فراموش نشدنی را برای هر خانواده ایرانی بسازد، شاید هم عکسی از سواحل زیبای خلیج گرگان که به عروس خزر مشهور است در گوشی و قاب خاطرات هر یک از ما وجود دارد، خاطراتی که شاید در کمتر از دو سال و نیم آینده دیگر قابل تکرار نیست!

پسروی آب دریای خزر و آب رفتن خلیج گرگان امروز مسئله ای است که تقریبا تمام ایران با آن آشنا هستند، مسافران و گردشگرانی که از گلستان عبور کردند یا از رسانه ها و یا از اهالی بومی علت قهر آب دریا از نوار ساحلی خزر را جویا شدند و می دانند که عدم لایروبی کانال ها باعث شده که هزاران پرنده براثر بیماریی تحت عنوان «بوتولیسم» هر ساله تلف شوند و این مسئله دل بسیاری از دوستداران محیط زیست را به درد آورده است.

کوچک‌شدن سفره ساحل‌نشینان از خشکی خلیج گرگان

معیشت ساحل‌نشینان نیز از این خشکی به خطر انداخته و بسیاری از مردم این پهنه آبی را با معضل بیکاری روبه‌رو کرده است به طوری که در سال های گذشته برخی از پروانه های بهره برداری از دریا و ساحل لغو شد.

خلیج گرگان یکی از بزرگترین مخازن آب شیرین متصل به دریای خزر به شمار می رود و تداوم زندگی بسیاری از جانداران در بزرگ‌ترین دریاچه زمین به اتصال آن با دریا بستگی دارد ولی با این وجود این خلیج سال‌هاست که گرفتار چالش‌هایی از جمله کمبود آب برای تجدید حیات آبزیان، شکار بی‌رویه، لایروبی نکردن کانال‌های آبرسان، افزایش تعداد آب بندان و مزارع پرورش ماهی در بالا دست شده است.

همه این عوامل بر بحرانی شدن شرایط منطقه افزوده ولی با این وجود در حالی که سالها تلاش شد احیای خلیج گرگان به مرحله عملیاتی برسد، در این برهه زمانی صدای مخالفت هایی شنیده می شود که بسیاری از این مخالفت ها شاید ریشه علمی و کارشناسی نداشته باشد.

بعد از گذشت حدود دو سال از پیگیری‌های مداوم برای به نتیجه رساندن اقدام عملی برای نجات خلیج گرگان و پس از کش‌وقوس‌های فراوان، طرح احیای خلیج گرگان و تالاب میانکاله در ستاد ملی هماهنگی مدیریت تالاب‌های کشور به تصویب رسید و مبلغ 900 میلیارد تومان اعتبار از محل منابع سازمان بنادر، محیط زیست، جهاد کشاورزی و وزارت نیرو طی 5 سال برای نجات خلیج گرگان در نظر گرفته شد.

در دولت سیزدهم و در سفر آیت الله رئیسی به گلستان موضوع خلیج گرگان و لایروبی کانال های آن مورد تاکید قرار گرفت ولی دست هایی در تلاش هستند که این دستور رئیس جمهور اجرایی نشود و علت آن نگرانی این افراد از نتیجه بخش نبودن لایروبی عنوان می شود.

1.7 متر از عمق خلیج گرگان کاهش یافته است

حمید علیزاده لاهیجانی، معاون پژوهش و فناوری مرکز پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی در این باره می گوید: خلیج گرگان با سه موضوع گریبان است یکی کاهش تراز آب 1.7 متری در دو دهه اخیر و دوم فعالیت انسانی در حوزه آبریز و همچنین تغییر اقلیم که معمولا با افزایش دما و تغییر در رژیم بارش خود را نشان می دهد و این مسئله باعث کاهش کیفیت و تراز آب خلیج گرگان شود و در جلسات مختلف برای حل این مسائل دنبال راه حل هستند.

معاون پژوهش و فناوری مرکز پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی ادامه داد: در ستاد ملی سه گروه پروژه با اولویت یک تا سه تعریف شده که در مجموعه 24 همت را تشکیل می دهد که یک مورد آن را پژوهشگاه به نمایندگی استان گلستان انجام داده است.

علیزاده ابراز داشت: مجموعه این پروژه ها اگر با هم انجام شود برای نجات خلیج گرگان اثربخش خواهد بود و به کیفیت آب خلیج منتج می شود، بانک اطلاعات تشکیل شده و مجموعه از داده های هواشناسی و محیطی دریایی و خلیج گرگان و رسوب بستر و موج و جریان در منطقه شمالی میانکاله جمع آوری شده است.

وی به مسائلی که در خلیج گرگان اشاره کرد و گفت: تراز آب می تواند موقتی باشد که براثر جزرو مد تا حد 12 سانتی متر است و تغییر فصل زمستان و تابستان و امواج شبیه سونامی در منطقه میانی خزر می تواند تا دو متر عمق خزر را برای دو ساعت کم کند ولی آن چیزی که از همه چیز مهمتر است تراز آب براساس بیلان آب است.

این مقام مسئول تاکید کرد: مصرف آب در حوزه آبی نیز به تراز خلیج گرگان بستگی دارد و تعداد سدها باعث کاهش میزان مصرف 43 میلیارد متر مکعب کل ورودی آب بدون برگشت به خزر شده است.

علیزاده بیان کرد: لایروبی بر میزان عمق آب تاثیرگذار نیست و تنها به کیفیت آب منتج می شود و سطح آب بستگی به تراز آب دریای خزر دارد.

وی می گوید: اگر چنانچه ارتباط آب خلیج با دریای خزر قطع شود و اقدامی برای احیاء خلیج صورت نگیرد این خلیج در ظرفت مدت 2.5 سال آینده خشک خواهد شد.

باتلاقی از لجناز رو فاضلاب در صورت خشک شدن خلیج باقی می ماند

رضا رهنما، عضو هیات علمی پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی در این باره می گوید: اگر بازدید میدانی از خلیج گرگان داشته باشید می بینید که یک سری از گیاهان دریایی در کانال های ارتباطی این خلیج با خزر مانع تبادل آب می شوند و سرعت آب را کاهش داده و این مسئله باعث رسوب گیری خلیج گرگان شده است.

رهنما بیان کرد: چاپقلی حداکثر عمقش نیم متر است و علف ها وقتی زیاد می شوند ارتباط آب از بین می روند و کم کم خلیج به سمت باتلاقی شدن پیش می رود.

وی افزود: در همین منطقه جغرافیایی اهالی منطقه به وسعت یک هکتار دریاچه مصنوعی درست کردند که هم تراز خلیج گرگان است ولی تبادل آب در آن به خوبی صورت می گیرد و باید لایروبی صورت بگیرد تا این علف‌های دریایی را در آن منطقه بردارد.

این مقام مسئول بابیان اینکه در صورت خشک شدن خلیج گرگان هرگز پوشش آنجا جنگل و درخت نمی شود، افزود: این منطقه تبدیل به باتلاقی از آب شور و فاضلاب خواهد شد.

رهنما بابیان اینکه لایروبی به تراز آب تاثیری ندارد و کیفیت آب را بهتر می کند، متذکر شد: مطالعات برای لایروبی خلیج گرگان انجام شده و با این وضعیت اگر لایروبی اتفاق نیفتد زیستگاهی برای حیات وحش باقی نخواهد ماند.

گفتنی است، خلیج گرگان با وسعت حدود 400 کیلومترمربع در جنوب شرقی دریای خزر واقع شده است، این خلیج با حداکثر عمق 3 متر، خلیجی کم‌عمق محسوب می‌شود و تراز آب آن وابسته به دریای خزر است.

در سال‌های اخیر با کاهش سطح تراز آب دریای خزر، روند خشک شدن خلیج گرگان نیز آغاز شد و بر اساس آخرین بررسی صورت گرفته، حدود 27 درصد از خلیج گرگان نسبت به زمان پرآبی آن خشک شده است.

خلیج گرگان بزرگترین خلیج دریای خزر است که بر اثر پیشروی و گسترش شرقی رشته ساحلی شبه جزیره میانکاله در جنوب شرقی دریای خزر تشکیل شده است.

انتهای پیام /