عمر دولت نتانیاهو به سر رسید؟

فارن پالیسی نوشت: کمربندهایتان را ببندید برای سواری پرهیجانی که اسرائیلی‌ها، همراه با دولت ترامپ، قرار است از حالا تا پایان سال تجربه کنند؛ در حالی که نخست‌وزیر، مردی که تقریباً هر حرکتش با تمایلش به باقی‌ماندن در قدرت گره خورده، برای رقابت انتخاباتی آینده‌اشاحتمالاً در اوایل 2026برنامه‌ریزی و توطئه‌چینی می‌کند. همان‌طور که رئیس پیشین مجلس نمایندگان آمریکا، تیپ اونیل، معروفاً گفته بود: «سیاست همیشه محلی است» این گزاره در مورد اسرائیل هم صادق است. فقط کافی‌ست به مسئله سربازی اجباری برای ارتدکس‌های افراطی نگاه کنید؛ موضوعی که اخیراً ائتلاف بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر، را متزلزل کرده است.

در ادامه این مطلب آمده: اما یکی از عناصر کارزار انتخاباتی نتانیاهو محلی نیست: دونالد ترامپ. در واقع، رئیس‌جمهور ایالات متحده ممکن است تنها عامل شکل‌دهنده به آینده سیاسی نتانیاهو نباشد، اما بدون تردید عاملی مهم است. این به ترامپ، که رابطه‌اش با نتانیاهو گاه پرتنش بوده، اهرم فشاری قابل توجه می‌دهد. او می‌تواند در مسیر ادامه سلطه نتانیاهو بر صحنه سیاست اسرائیل، یا کمک‌کننده باشد یا مانع. پس، ترامپ چگونه نقش خود را ایفا خواهد کرد؟ و آیا به روند حمایتی خود از نتانیاهو ادامه خواهد داد؟

پاسخ به این سؤال ممکن است تعیین‌کننده باشد برای نحوه واکنش هر دوی ترامپ و نتانیاهو نسبت به چالش‌های غزه، ایران و بحران سیاسی داخلی اسرائیل در ماه‌های آینده.

نظام پارلمانی اسرائیل به هرج‌ومرج معروف است: میانگین طول عمر دولت‌ها از زمان استقلال این کشور حدود 1.9 سال بوده، و اسرائیلی‌ها بیشتر از تقریباً هر کشور دیگری در سازمان همکاری اقتصادی و توسعه (OECD) به پای صندوق‌های رأی می‌روند. دولت فعلی به‌زودی وارد سومین سال فعالیتش می‌شوددستاوردی چشمگیر با توجه به بحران‌ها و آسیب‌های 18 ماه گذشته. این دولت راست‌گراترین دولت تاریخ اسرائیل است؛ ائتلافی میان حزب لیکودِ نتانیاهو، احزاب ارتدکس افراطی (حریدی) و ملی‌گرایان افراطی (به رهبری ایتامار بن‌گویر و بتسلئیل اسموتریچ).

اگر این دولت تا پایان دوره خود دوام آورد، انتخابات باید تا اواخر اکتبر 2026 برگزار شود. اما نشانه‌هایی وجود دارد که ممکن است ائتلاف زودتر از موعد فروبپاشد: دولت نتانیاهو در بحران مربوط به سربازی اجباری برای ارتدکس‌های افراطی گرفتار شده استکسانی که با خدمت سربازی اجباری در اسرائیل مخالف‌اند و خواستار قانونی هستند که به‌طور رسمی آن‌ها را معاف کند. هفته گذشته، وزرایی از دو حزب ارتدکس افراطی از دولت استعفا دادند و در نتیجه، نتانیاهو را با دولتی اقلیت‌محور با تنها 50 کرسی (از 120 کرسی کنست) باقی گذاشتند.

با توجه به اینکه کنست از 27 ژوئیه به تعطیلات تابستانی سه‌ماهه می‌رود، نتانیاهو فعلاً در قدرت امن استاما زمان در حال سپری‌شدن است.

نتانیاهو، استاد همیشگی سیاست، آماده گام بعدی‌اش می‌شود و به دنبال ساختن پلتفرمی است که تضمین‌کننده پیروزی دوباره‌اش و بقای سیاسی‌اش باشد. هرچند جنگ 12 روزه اسرائیل با ایران در ماه ژوئن اندکی به محبوبیت او در نظرسنجی‌ها افزود، اما پیش‌بینی می‌شود که ائتلاف فعلی او همچنان نتواند اکثریت لازم را به دست آورد.

نتانیاهو برای بهبود شانس خود چه گزینه‌هایی دارد؟ یک توافق برای آزادی گروگان‌ها؛ برنامه‌ای برای «روز بعد» که شامل خلع سلاح حماس و کوچ دادن بسیاری از فلسطینی‌ها از غزه باشد؛ توافقی با سوریه؛ و مسیری به سوی عادی‌سازی روابط با عربستان سعودی. بسیاری از این موارد شاید غیرقابل دستیابی باشند. اما تحقق هر کدام از آن‌ها مستلزم وجود ترامپی همراهیا دست‌کم بی‌تفاوتاست.

ترامپ در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش با نتانیاهو همراهی‌های سیاسی متعددی داشت: اولین سفر خارجی‌اش را به عربستان و اسرائیل اختصاص داد؛ نخستین رئیس‌جمهور مستقر آمریکا بود که در کنار دیوار ندبه دعا کرد؛ اورشلیم را به عنوان پایتخت اسرائیل به رسمیت شناخت و سفارت آمریکا را به آنجا منتقل کرد؛ حاکمیت اسرائیل بر بلندی‌های جولان را به رسمیت شناخت؛ و طرح صلحی اعلام کرد که شهرک‌ها را حفظ می‌کرد و 30 درصد از کرانه باختری را به اسرائیل می‌داد. در دوران «ترامپ 1.0»، محبوبیت نتانیاهو اغلب به سیاست‌های خارجی ترامپ گره خورده بود: وقتی ترامپ در سال 2018 از توافق هسته‌ای ایران خارج شد، حزب لیکود در نظرسنجی‌ها اوج گرفت.

ترامپ در اسرائیل بسیار محبوب استبر خلاف بسیاری از دیگر کشورها. بنا بر نظرسنجی مرکز تحقیقاتی پیو، 69 درصد از اسرائیلی‌ها نظر مثبتی نسبت به او دارند، که این به ترامپ قدرتی چشم‌گیر در تعیین سرنوشت سیاست داخلی اسرائیل و آینده نتانیاهو می‌دهد.

حالا که در دومین دوره ریاست‌جمهوری‌اش قرار دارد، آیا ترامپ همچنان خواهان نتانیاهو به عنوان شریک خود است؟ در نگاه اول و پس از گذشت شش ماه، پاسخ به نظر مثبت می‌رسد. ترامپ مجموعه‌ای از امتیازات حامیانه را از همان ابتدا عرضه کرده: ارسال بمب‌های 2000 پوندی که دولت بایدن آن‌ها را متوقف کرده بود؛ لغو تحریم‌ها علیه شهرک‌نشینان کرانه باختری؛ میزبانی از نتانیاهو در کاخ سفید به عنوان نخستین مهمان خارجی؛ دادن آزادی عمل گسترده برای ادامه جنگ در غزه؛ حمایت ضمنی از برنامه‌هایی که به جابجایی فلسطینی‌ها از غزه می‌انجامد؛ و شاید بزرگ‌ترین اقدام او، پیوستن به جنگ اسرائیل با ایران از طریق بمباران سه سایت هسته‌ای ایران.

با این حال، نگاه ترامپ به نتانیاهو پیچیده است. برخلاف رؤسای جمهور پیشین مانند بایدن، کلینتون یا ریگان که رابطه‌ای عاطفی با اسرائیل داشتند، نگاه ترامپ کاملاً معاملاتی و وابسته به منافع شخصی است. او هیچ‌گاه پنهان نکرده که در دوره اول خود احساس کرده از سوی نتانیاهو سرش کلاه رفته، به‌ویژه در موضوع ایران؛ و از این‌که نتانیاهو پس از انتخابات بایدن به سرعت با او گرم گرفت، احساس ناسپاسی کرده است.