غلامحسین میرزاصالح مترجم و پژوهشگر تاریخ درگذشت

غلامحسین میرزاصالح، پژوهشگر و مترجم نامدار و نوه میرزاصالح شیرازی (از نخستین دانش‌آموختگان ایرانی در اروپا و ناشر روزنامه کاغذ اخبار، نخستین روزنامه ایران)، یک‌شنبه 14 اسفند درگذشت.

دکتر میرزاصالح متولد 1324 در تهران بود. تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در تهران به انجام رساند، و در رشته علوم سیاسی از دانشگاه ملی لیسانس گرفت. سپس به انگلستان رفت و از دانشگاه آکسفورد دانشنامه دکتری علوم سیاسی گرفت، هم‌چنین به اخذ درجه دکتری در رشته ادبیات از دانشگاه لوزان سوئیس نایل آمد. او پس از بازگشت به ایران استاد علوم سیاسی در دانشگاه ملی شد و از 1360 یکسره به کار تألیف و ترجمه پرداخت. حوزه کار تخصصی او تاریخ قاجاریه و پهلوی بود اما دامنه علاقه‌اش تاریخ، ادبیات و هنر جهانی را هم دربر داشت. پس از انقلاب فرهنگی از ادامه تدریس ایشان جلوگیری شد و در اوایل دهه هفتاد مدتی بازداشت شد و در برنامه هویت هم اعترافاتی از او پخش شد. دکتر میرزاصالح به زبان‌های انگلیسی و فرانسه تسلط داشت. این استاد و پژوهشگر فقید در زمینه تصحیح و ترجمه منابع پژوهشی تاریخ معاصر ایران پیشگام بود و بسیاری از منابع مهم دوران مشروطه و رضاشاه به همت ایشان به زیور طبع آراسته شده است.

برخی از آثاری که دکتر میرزاصالح تألیف، تصحیح و ترجمه کرده عبارت‌اند از مذاکرات مجلس اول، بحران و دموکراسی در مجلس اول، سفرنامه میرزا صالح شیرازی، جنبش میرزا کوچک‌خان، خاطرات شیخ ابراهیم زنجانی، خاطرات ارباب کیخسرو شاهرخ، خاطرات سیاسی احمد آرامش، خاطرات سید محمدعلی شوشتری، خاطرات سیاسی قوام‌السلطنه، تصحیح ژیل بلاس (رنه لوساژ، ترجمه میرزا حبیب اصفهانی)، روشنفکران و عالیجنابان خاکستری (ویتالی شنتالینسکی)، برخورد تمدن‌ها (برنارد لوئیس)؛ سرزمین گوجه‌های سبز (هرتا مولر)؛ آنا آخماتووا (ایلین فاینشتاین)، نامه‌هایی از تهران (خاطرات سر ریدر بولارد)، قتل در تهران (لارنس کلی)، باخ (دنیس آرنولد)، نانکینگ (شرح جنایت‌های ژاپن در چین در خلال جنگ جهانی دوم، ایریس چانگ) و فروپاشی قاجار و برآمدن پهلوی (اسناد وزارت خارجه انگلیس)، کلاوزوتس (مایکل هاوارد)، بچه‌های ژیواگو (ولادیسلاو زوبوک)، فقط برایم نامه بنویس (اورلاندو فیجز).

رضاشاه یکی از معروف‌ترین آثار زنده‌یاد میرزاصالح است که به زندگی رضاشاه از قاب خاطرات سلیمان بهبودی، شمس پهلوی و علی ایزدی می‌پردازد. سلیمان بهبودی پیشخدمت و امین رضاشاه نکات جذابی از زندگی او را بازگو می‌کند.

5757