فرانسه به دنبال بازگشت به عراق
بغداد - ایرنا - فرانسه به عنوان طراح و بنیانگذار اتحادیه اروپا و دومین قدرت اقتصادی آن پس از آلمان، از مهمترین کشورهای غربی است که از آن به عنوان بازنده بزرگ سیاست های آمریکا در قبال عراق در سه دهه گذشته یاد می شود، اما اکنون با مشخص شدن زمان سفر وزیر خارجه این کشور به بغداد، این سوال مطرح می شود که آیا پاریس برغم کارشکنی های آمریکا تلاش تازه ای را برای بازگشت به عراق شروع کرده است؟
وزارت خارجه عراق امروز چهارشنبه در بیانیه ای رسمی اعلام کرد که «ژان ایو لودریان»، وزیر امور خارجه فرانسه فردا پنجشنبه در چارچوب یک دیدار رسمی وارد بغداد خواهد شد.
بر پایه گزارش های رسمی فرانسه، عراق در دهه های 70 و 80 قرن گذشته یکی از مهمترین شرکای پاریس به شمار می رفت، اما در نتیجه تحریم های 13 ساله ناشی از اشغال کویت توسط عراق در اوائل دهه 90 قرن گذشته میلادی این مناسبات از آن زمان تا به امروز رو به پسرفت گذاشته است.
حجم مبادله های تجاری دو کشور در نتیجه اشغال عراق توسط آمریکا در 2003، تنها به 143 میلیون یورو در سال 2004 رسید این درحالی است که فرانسه 80 درصد از طلب های خود را در چارچوب باشگاه پاریس، به عراق بخشید تا بزرگترین کشور غربی باشد که از چهار میلیارد و 800 میلیون یورو مطالبات مالی خود به امید بازگرداندن روابط خود با بغداد، چشم پوشی کرده است.
پاریس همچنین در راستای حمایت از دولت عراق در 2017 وام 430 میلیون یورویی به عراق اعطا کرد.
حمایت های پاریس از عراق در سال های پس از سقوط رژیم صدام سبب شده تا میزان مبادله های تجاری تا حدودی بهبود یابد اما تاکنون به سطح مورد انتظار دو کشور نرسیده است.
بر اساس گزارش های رسمی، سطح تبادلات تجاری عراق در سال 2015 به یک میلیارد و 260 میلیون یورو رسید اما به دلیل سقوط قیمت جهانی نفت در 2016 و بحران اقتصادی پس از آن، این رقم به 476 میلیون یورو (معادل 61 درصد کاهش در یکسال) کاهش یافته و این عقب نشینی در میزان تجاری دو کشور همچنان تا امروز ادامه یافته است.
مهمترین صادرات فرانسه به عراق، خودرو، دارو، وسایل برقی و مکانیکی است، در حالی که 99 درصد صادرات عراق به فرانسه را نفت خام تشکیل می دهد.
سهم فرانسه از مبادله های بازرگانی با عراق فقط یک درصد برآورد شده که مورد دلخواه پاریس و بغداد نیست و با وجود کوشش های «عادل عبدالمهدی» نخست وزیر وقت برای توسعه بی سابقه مناسبات بغداد - پاریس، اعتراضات اجتماعی اکتبر 2019 تا فوریه 2020 که منجر به استعفای دولت عبدالمهدی شد، این تلاش ها در عمل ناکام ماند.
عراق و فرانسه از سال 1933 تاکنون 76 توافق نامه همکاری امضا کرده اند که 14 توافقنامه همچنان دارای اعتبار است.
مهمترین این توافق نامه ها شامل «همکاری فرهنگی، علمی، فنی برای توسعه»، «تشویق و حمایت مشترک از سرمایه گذاری»، «همکاری دفاعی»، «تاخیر بدهی ها»، «گردشگری»، «استفاده از انرژی هسته ای در امور مسالمت آمیز»، «همکاری در زمینه سامانه های الکترونیکی»، «حمل و نقل هوایی»، «همکاری اقتصادی و فنی»، «سامانه ثبت اختراع»، «فرآورده های نفتی» و «کمک به ادامه تحصیل دانشجویان» است.
از زمان تشکیل نخستین دولت برگزیده عراق در 2006 تا کنون (14 سال) مقام های بلندپایه دو کشور با هدف توسعه مناسبات به دو کشور سفر کرده اند که سهم مقام های عراقی 21 سفر بوده در حالی که سهم سفر مقامات فرانسه به بغداد 16 مورد بوده است.
در سطح روسای جمهوری و نخست وزیری، روسای جمهوری؛ (جلال طالبانی 2006 - 2014) و فواد معصوم (2014 - 2018) 4 بار و نخست وزیران عراق (نوری المالکی (2006 تا 2014) و حیدر العبادی (2014 تا 2018) و عادل عبدالمهدی (2018 تا فوریه 2019)) 4 بار به پاریس سفر کرده اند.
مهمترین مقامات بلندپایه فرانسه نیز که به بغداد سفر کرده اند شامل «نیکولا سارکوزی» رییس جمهوری وقت در دهم فوریه 2009، «فرانسوا فیون» نخست وزیر در دوم جولای 2009 و «فرانسوا اولاند» رییس جمهوری دو بار در 12 سپتامبر 2014 و دوم ژانویه 2017 به بغداد سفر کرده اند.
افزون بر اینها، مقام های بلندپایه در سطح وزیران نیز سفرهای متعددی به دو کشور به امید گسترش روابط انجام داده اند اما تاکنون هیچ کدام از این کوشش ها نتوانسته است که مناسبات دو طرف را به دوران طلایی دهه های 70 و 80 قرن گذشته برگرداند.
فرانسه در طول سال های پس از سقوط صدام همواره نگاهی دوگانه به عراق داشته که یکی «عراق تابع دولت مرکزی» و دیگری «اقلیم کردستان عراق» است.
برهمین اساس، «مسعود بارزانی» رییس اقلیم کردستان عراق از 2010 تا 2015 سه بار به پاریس سفر کرده و نخست وزیران اقلیم نیز در همین چارچوب چند بار با هدف کسب حمایت و رضایت پاریس از سیاست های اربیل، به فرانسه سفر کرده اند.
در طول سال های گذشته همواره مقام های فرانسوی به ویژه وزیر امور خارجه این کشور کوشیده اند در سفر به بغداد هر طور شده سفر به اربیل را نیز در برنامه خود بگنجانند تا با مقام های اقلیم مناسبات جداگانه ای پایه ریزی کنند.
رابطه تاریخی کردها به ویژه خانواده بارزانی با شانزه لیزه از پیشینه طولانی برخودار است که پاریس و اربیل کوشیده اند این ویژگی را در روابط دو جانبه حفظ کنند.
در جریان سفر دوم ماه می 2019 «عادل عبدالمهدی» نخست وزیر وقت عراق به پاریس مقرر شده بود که «امانوئل مکرون» رییس جمهوری فرانسه نیز در اواخر سال 2019 به بغداد سفر و مجموعه ای از توافق نامه های مهم را امضا کند.
این سفر که کارشناسان اقتصادی عراقی پیش بینی کرده بودند، با توجه به همراهی یک هیات بزرگ از فعالان اقتصادی، گشایشی واقعی در مناسبات دو کشور ایجاد کند، به دلیل عوامل ناپیدایی که در طول دو دهه گذشته مانع توسعه روابط بغداد - پاریس بوده، با تحریک اعتراضات اجتماعی که منجر به استعفای دولت عبدالمهدی شد، هرگز انجام نشد.
فرانسه متعاقب این رخدادها در 26 مارس امسال 200 سرباز خود را که در قالب ائتلاف بین المللی به سرکردگی آمریکا در عراق برای مبارزه با تروریسم و آموزش نیروهای عراق حضور داشتند، از این کشور بیرون کشید.
فرانسه در باره بازگرداندن سربازانش از عراق، آن را به شیوع کرونا مرتبط کرد، اما گزارش های رسانه ای آن را به اختلافات سیاسی بین شانزه لیزه و کاخ سفید مرتبط می دانند.
فرانسه همانند آلمان معتقد است که آمریکا، بازار عراق را در قبضه کامل خود در آورده و به اروپا (به ویژه این دو عضو مهم و حیاتی اتحادیه اروپا) اجازه ورود به بازار عراق نمی دهد.
سفیر آلمان همین چند روز پیش به سنگ اندازی های آمریکا در مسیر ورود شرکت «زیمنس» آلمان به بازار برق عراق به شدت اعتراض کرد.
گزارش رسانه های فرانسه درباره رخدادهای چند ماه گذشته از جمله برکناری دولت عبدالمهدی تحت فشار اعتراضات اجتماعی که به تحریک آمریکا انجام شد، حاکی است که این اتفاقات چندان خوشایند پاریس نبوده است.
برخی رسانه های فرانسه امثال «لوفیگارو» پس از انتخاب الکاظمی به نخست وزیری، از او به عنوان «جاسوس آمریکا» و «مرد آمریکا» یاد کردند که به نوعی نشان دهنده نگاه پاریس به دولت کنونی عراق است.
در عین حال، دولت الکاظمی برای زدودن این باورها می کوشد در سرلوحه سفرهای خارجی خود، سفر به فرانسه را نیز بگنجاند.
در همین چارچوب نیز پاریس برای سنجش وضعیت عراق، قرار است «ژان ایو لودریان»، وزیر امور خارجه خود را آن گونه که وزارت امور خارجه عراق امروز (چهارشنبه) اعلام کرد فردا (پنجشنبه) راهی بغداد کند.
لازم به یادآوری است که رییس جمهوری فرانسه پس از انتخاب الکاظمی به عنوان نخست وزیر در تماس تلفنی به او تبریک گفت و ابراز امیدواری کرد که عراق اختیار تصمیم گیری خود را بر مبنای اولویت های ملی این کشور به دست آورد.
حال پرسش این است آیا الکاظمی می تواند طرح عبدالمهدی و پیش از آن حیدر العبادی را برای توسعه روابط با فرانسه و اروپا پیگیری کند، یا آمریکا، همانند گذشته تلاش های بغداد - پاریس را با شکست مواجه خواهد کرد؟
*س_برچسب‌ها_س*