فرصت تحریمهای روسیه برای عرضه کالاهای ایرانی / ایران از دروازه توسعه تجارت با اوراسیا غفلت نکند

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، هادی تیزهوش تابان در خصوص سابقه روابط تجاری با کشور روسیه با اشاره به اینکه استان آستراخان جدی ترین و اصلی ترین استان فدراسیون روسیه در زمینه مبادلات کالاهایی میان دو کشور ایران و روسیه محسوب می شود، اظهار داشت: استان گیلان با توجه به ظرفیت ها، موقعیت مکانی و توانمندی های مختلف خود، طی تاریخ روابط تجاری دو کشور، محور اصلی ایجاد و گسترش این مناسبات بوده و برهمین اساس سابقه این روابط به حدود 400 سال پیش از این و در قالب فعالیت کاروانسرای گیلانیان در آستراخان در قالب یک مرکز تجاری باز می گردد.

وی با بیان اینکه مرکز فوق تا زمان ظهور شوروی به امور مرتبط با خدمات رسانی به فعالین اقتصادی استانی و سایر نقاط کشور مبادرت می کرد، اضافه نمود: در دوران حکومت اتحاد جماهیر شوروی این مرکز تعطیل بود و بعد از این دوران زمینه ها و فرصت های لازم برای ایجاد و گسترش همکاری های اقتصادی فی مابین مهیا گردید، تا اینکه در آستانه یکصد سالگی غیرفعال شدن کاروانسرای گیلانیان، یعنی در پاییز 1396، مرکز تجاری ایران در همان نقطه از سوی اتاق بازرگانی گیلان، و با همکاری اتاق بازرگانی مشترک ایران - روسیه و اتاق ایران شروع به کار نمود.

رییس اتاق بازرگانی گیلان در خصوص سایر اقدامات اتاق متبوع خود به تأمین هزینه ساخت و نصب مجسمه برنزی حکیم عمر خیام در مرکز شهر آستراخان از سوی یکی از هنرمندان آن کشور، به عنوان نماد فرهنگ و سابقه روابط دو ملت اشاره کرد و در خصوص الزامات توسعه روابط با فدراسیون روسیه چنین توضیح داد: روسیه بزرگترین کشور جهان بوده و از بازارهای متنوع و گسترده ای برای عرضه محصولات و کالاهای ایرانی برخوردار می باشد واین در حالی است که علی رغم ظرفیت ها و فرصت های خوب برای ایرانیان، به طور مثال از سهم 67 میلیارد دلاری واردات کالاهای کشاورزی و غذایی، کشورمان حدود نیم درصد از این میزان را به خود اختصاص داده است.

تیزهوش تابان با اشاره به تحریم های شدید اعمال شده علیه روسیه، و اظهار تأسف نسبت به وقوع جنگ؛ تصریح کرد مع الاسف وضعیت ایجاد شده در معادلات اقتصادی آن منطقه، موقعیت مناسبی را برای عرضه محصولات و کالاهای ایرانی فرآهم نموده و گفت: ما موظف به بهره برداری از این فرصت و نیازهای به وجود آمده در راستای تأمین منافع بازرگانان و به تبع آن منافع ملی خود می باشیم.

رییس اتاق بازرگانی ایران و روسیه، نخستین و اصلی ترین مشکل در خصوص توسعه روابط با اتحادیه اقتصادی اوراسیا، با محوریت روسیه را کمبود و لزوم تکمیل زیرساخت های متناسب با نیازهای جدید و پیش روی عنوان کرد و اظهار داشت: با توجه به وجود سه بندر انزلی، کاسپین و آستارا، و توانمندی های گسترده این بنادر، باید مبنای تجارت خود را دریا محور قرار دهیم. چراکه در حمل و نقل زمینی نیازمند عبور و همراهی کشور ثالثی بوده و در صورت وجود رقابت در سبد کالایی صادراتی با آن کشور، قطعاً در مسیر تسریع و تسهیل امور مرتبط با ترانزیت کالاهای ایرانی، مانع و اخلال ایجاد می کنند.

وی با برشمردن مزایای ناشی از تجارت بر بستر دریا، تصریح کرد بهترین سازوکار تجارت برای ایران و گیلان در ارتباط با اوراسیا و روسیه از طریق دریا می باشد، اضافه کرد: متأسفانه علی رغم فعالیت شرکت کشتیرانی دریای خزر و چند شرکت بخش خصوصی، ناوگان ایرانی دریای خزر، دارای کشتی های قدیمی تجاری است که باید با توجه به نیازهای روبه گسترش و تغییر تجارت در این دریا و توسعه ترانزیت میان منطقه ای از طریق کشورهای ساحلی، باید بیش از پیش مورد توجه و در اولویت قرار گیرد.

تیزهوش تابان، سرمایه گذاری در حوزه های لجستیکی و زیرساختی را زمینه فعالیت و شرح وظایف نهاد دولت ارزیابی نمود و با تأکید براینکه برای توسعه مناسبات بااوراسیا، امکانات موجود کافی نمی باشد و هم افزایی نهادهای دولتی در این راستا باید در اولویت کاری قرار گیرد، افزود: نکته ظریف در زمینه توسعه روابط ترانزیت با اوراسیا و روسیه اینکه استان گیلان از ظرفیت و قابلیت ایجاد و توسعه مراودات ریلی، دریایی، جاده ای و هوایی برخوردار می باشد. برهمین اساس همزمان با نوسازی ناوگان کشتیرانی داخلی، تکمیل مسیر ریلی رشت به منطقه آزاد انزلی و انزلی، ایجاد اسکله های رو رو در بنادر گیلان، احداث مسیر ریلی رشت به آستارا و توسعه مسیرهای هوایی فرودگاه بین المللی رشت به عنوان مهمترین طرح های زیرساختی استانی و ملی جهت توسعه مناسبات با بازارهای حوزه دریای خزر باید در اولویت ملی قرار گیرند.

رییس اتاق بازرگانی گیلان به تجزیه و تحلیل مسائل و مشکلات مرز ترانزیتی کشورمان با جمهوری آذربایجان در آستارا پرداخته و با بیان اینکه حداکثر ظرفیت تردد در این مسیر 500 دستگاه کامیون است، گفت: در صورتی که به دنبال افزایش میزان کامیون های ورودی به نقطه مرزی باشیم، با مشکلات موجود که زمان ماندگاری کامیون های پشت مرز را به چندین روز افزایش داده، در بهترین حالت 250 دستگاه کامیون از این طریق تردد می کند و این مهم مشکلات عدیده ای در اجرای تعهدهات به خریداران در بازارهای مصرف و نگاهداری کالاها به وجود آورده؛ در نتیجه اولویت مسیرهای تجاری ایران با روسیه باید از طریق دریا و بنادر به منظور افزایش میزان، حجم، و کاهش زمان و هزینه های حمل و نقل کالا، باشد.

وی با بیان اینکه تجار ایرانی بعد از گذشته سه دهه فعالیت در بازار روسیه و اوراسیا، دارای آشنایی کافی با فرهنگ تجاری، قوانین و مقررات این کشورها می باشند، اضافه کرد: حال سئوالی که پیش می آید این امر است که علی رغم آشنایی، توانمندی های متنوع در امکانات، زیرساخت ها و محصولات تولیدی ایرانی، و حتی انعقاد قرارداد همکاری با اتحادیه اقتصادی اوراسیا؛ چرا اقتصاد کشورمان به اندازه ترکیه قادر به بهره برداری و حضور در بازارهای مزبور نمی باشد؟

رییس اتاق بازرگانی ایران و روسیه؛ سیاستگذاری های متعدد و متناقض با برد زمانی چند هفته تا چند روز، در قالب آئین نامه ها و مقررات متعدد را مهمترین عامل بازدارنده و چالش پیش روی فعالیت اقتصادی و گسترش مناسبات با کشورهای همسایه، به ویژه اتحادیه اقتصادی اوراسیا و روسیه عنوان و تصریح کرد: تجارت کشور را نمی توان با آئین نامه و بخش نامه ها اداره نمود؛ به طور مثال به محض کمبود کالایی در بازارهای داخلی، اولین اقدام مسئولین ممنوعیت صادرات است؟! حال تکلیف بازرگانی که دارای تعهد صادراتی است چیست؟ چه کاری باید انجام دهد؟ چراکه به تبع اعمال ممنوعیت توسط دولت، نه تنها قرارداد، و پول خود را از دست می دهد بلکه اعتبار او نیز خدشه دار شده و در برخی موارد مجبور به حضور در دادگاه می شوند.

تیزهوش تابان اضافه کرد: در چنین موقعیت هایی یک سئوال مطرح می شود، که کشورهای دیگر در موقعیت های مشابه چه می کنند؟ عرف مرسوم در جهان این است که به منظور تنظیم بازار مصرف داخلی، مانع تعهدات صادراتی بخش خصوصی و دولتی نمی شوند؛ بلکه از کشورهای همسایه و بازارهای فرامنطقه ای وارد می کنند. بنابراین تنظیم بازار از طریق قطع واردات انجام می گردد نه صادرات؛ یا اینکه برای صادرات یک دوره زمانی مشخصی تعیین و اعمال می شود.

وی با اشاره به پرسش خود از فعالین اقتصادی حاضردر همایش اوراسیا که اخیراً در تهران با حضور مسئولین دولتی ایرانی و روسی برگزار شد، افزود: هیچ شرکتی قادر به انعقاد قرارداد با طرف خارجی خود برای مدت شش ماه نیست؟! چراکه معلوم نیست قوانین و مقررات در چه زمانی و تابع کدام عوامل دستخوش تغییر می شوند چون بخش قابل توجهی از آئین نامه های مربوط به صادرات براساس نیازها، فرصت ها و چالش های پیش روی بازارهای صادراتی کشور و تولیدکنندگان ایرانی تنظیم و ابلاغ نمی شوند.

رییس اتاق بازرگانی گیلان در خصوص بازگرداندن ارز ناشی از صادرات با تصریح براینکه زمانیکه دولت در عودت درآمدهای ارزی خود دارای مشکل می باشد، بخش خصوصی چگونه قادر به انجام و رفع چنین مشکلی است، از فعالیت میربیزنس بانک که توسط بانک ملی در روسیه ایجاد شده قدردانی نمود و گفت: مشکلی که وجود دارد این واقعیت است که به جای مبادله 48 تا 72 ساعته روبل صادرکنندگان با ریال ایرانی، بانک براساس سیاست های بانک مرکزی، مسیر طولانی را با کاهش ارزش 10 تا 15 درصدی نسبت به بازار در برابر صداقت بازرگانان در دستور کار قرار می دهد، مگر یک صادرکننده چه میزان سود به دست می آورد که در جریان مبادله درصد قابل توجهی از فروش خود را از دست دهد؟

وی با بیان اینکه اولویت مدیریت اقتصادی کشور واردات بوده و در عین حال به لزوم و اهمیت روان سازی فعالیت های تجاری کسی باور ندارد، اضافه کرد: اساساً نگاه غالب نظارتی و تحدید کننده از طریق تعیین آئین نامه های مختلف بر قوانین موجود بوده و این در حالی است که تولید و صادرات حیات زندگی اقتصادی کشور محسوب می شوند؛ اما برای رونق آن قوانین و مقررات مشخص و قابل اعتماد برای چند سال که تأمین وتضمین کننده مسیرهای صادراتی کشور باشند، ارائه نمی کنیم.

رییس اتاق بازرگانی ایران و روسیه در ادامه مقایسه ای میان صادرات کشور ترکیه به بازارهای اوراسیا به ویژه روسیه کرده و اظهار داشت که این مهم ناشی از حمایت های مالی، بیمه ای دولت آن کشور نسبت به صادرکنندگان بوده، اگرچه بنده با این رویکرد موافق نمی باشم، اما در آغاز و تداوم حفظ بازارهای صادراتی، الزامی حیاتی است.

تیزهوش تابان با ارائه تحلیلی از فرصت های صادراتی و وراداتی ایران و روسیه در راستای تکمیل و تأمین نیازهای طرف مقابل و نیازهای ناشی از تحریم های شدید اروپا و امریکا علیه روسیه؛ تصریح کرد حال اگر موفق به تأمین نیازهای روس های نشدیم، طبیعی است که آن کشور به سمت کشورهای دیگر متمایل می شود.

وی علاوه بر محصولات کشاورزی، صنایع سبک را نیز ظرفیت مناسب تولیدات ایرانی در بازار روسیه ارزیابی کرد و گفت: در حالیکه ما واردکننده نهاده های دامی و غلات می باشیم، قادر به صدور کالاهای برشمرده هستیم، در نتیجه درچارچوب همکاری های دو طرف، هیچ رقابتی در عرضه محصولات به بازارهای یکدیگر وجود ندارد و این موضوع بسیار مهمی است.

رییس اتاق بازرگانی ایران و روسیه؛ راهکار برون رفت از مشکلات تعدد آئین نامه ای، و تنوع نهادهای 15 گانه درگیر و مسئول در موضوع صادرات را تمرکز امور مرتبط با صادرات در یک نهاد خاص عنوان کرد و افزود: در این میان الگوی موفق مناطق آزاد تجاری صنعتی که براساس آن امور مدیریتی، خدماتی رسانی به فعالین اقتصادی در قالب یک سازمان واحد و مدیریت متمرکز یعنی مدیرعامل سازمان ظاهر می شود، می تواند الگوی مناسبی برای تسهیل گری و سرعت بخشی به رونق فضای کسب و کارهای صادراتی بوده و مورد استفاده قرار گیرد.

تیزهوش تابان، بعد از صادرات و همکاری های تجاری دو جانبه، همکاری در قالب ترانزیت کالا میان روسیه و هند در قالب کریدور شمال جنوب را دیگر فرصت و مزیت بی نظیر برای توسعه مناسبات و گسترش همکاری های دوجانبه و چند جانبه اقتصادی فی مابین ارزیابی نمود و اظهار داشت: با توجه به موقعیت جغرافیایی کشورمان، می توانیم در مسیر نقل و انتقال کالاهای روسی و هندی نقش محوری ایفا نموده و درآمدهای ارزی بیشتری از صادرات نفت به دست آوریم.

وی با طرح این سئوال که چرا چنین فرصتی طی بیش از دو دهه از انعقاد قرارداد کریدور شمال جنوب، هنوز محقق نشده؟ چنین پاسخ داد: اگر از چابهار کالایی را با کامیون به سمت مرز آستارا ترانزیت کنید به جای 9 روز، این فرآیند به 44 روز خواهد رسید، و این یک فاجعه است. موضوعی که خودمان به منظور راستی آزمایی این مسیر و همکاری نهادهای طول مسیر امتحان کردیم. سئوال اینجاست در حالیکه انتقال بار بازرگان ایرانی چند ده روز طول می کشد، آیا طرف خارجی از چنین مسیری جهت ترانزیت کالاهای خود به روسیه و هند استفاده می کند؟

رییس اتاق بازرگانی گیلان، نبود راهبرد در دیپلماسی اقتصادی کشور در امور مرتبط با صادرات، واردات و ترانزیت را یکی از مشکلات پیش روی اعلام و با اظهار تأسف از شرایطی که برای تولید و صادرکنندگان ایرانی به وجود می آید، این افراد را عاشق و دیوانه معرفی کرد که در دوران سوداگری دلالی و زمانی که سود اصلی در فرآیندهای دلالی وجود دارد، به تولید می پردازند، تولیدی که در آن اشتغالزایی، تولید یک محصول جدید و رونق فضای کسب و کار به چنین افرادی روحیه و انگیزه مضاعف می دهد.

تیزهوش تابان به تجزیه و تحلیل مدیریت و کنترل نوسانات ارزی توسط بانک مرکزی فدراسیون روسیه پرداخته و آن رو نمونه موفقی به جهت مشابهت شرایط تحریمی دو کشور ارزیابی نمود و گفت: یکی از شائبه های موجود در عرصه های فعالیت اتاق های بازرگانی مربوط به کارت های بازرگانی یک بار مصرف می باشد واین در حالی است که درصورت دریافت مالیات هنگام واردات از دارنده کارت، شاهد عدم وقوع فرارهای مالیاتی خواهیم بود، در حالیکه در عمل مالیات چند سال بعد از انجام معامله و واردات پیگیری می شود، طبیعی است که امکان فرار فرآهم می شود.

رییس اتاق بازرگانی ایران و روسیه با اشاره به اینکه با تغییر و تحولات صورت گرفته در ارتباط با کشور روسیه از ابتدای سالجاری ده ها هیأت تجاری به کشورمان وارد شدند که در این میان هفت هیأت در استان گیلان و منطقه آزاد انزلی حضور پیدا کرد، مهمترین گره موجود در مسیر بهره برداری حداکثری و افزایش همکاری ها را عدم وجود هماهنگی میان بخش خصوصی، نهادهای دولتی ذی نفع و طرف خارجی اعلام نمود و گفت: علاوه بر مسائلی همچون تعدد قوانین و آئین نامه ها، عدم هماهنگی میان نهادها و طرف های درگیر؛ نبود ثبات مدیریتی نخستین مشکل پیش روی تجارت خارجی کشور است چراکه در کشورمان هیچ مدیری درازمدت تصمیم نمی گیرد، چون عمر مدیریتی وی کوتاه است و مجبور به اتخاذ تصمیم هایی با دوره زمانی جوابدهی کوتاه مدت از یکی دو سال تا چند ماه و هفته می باشد.

تیزهوش تابان با تصریح براینکه حاصل جمع مشکلات پیش گفته این واقعیت است که باور به نقش و اهمیت صادرات درکشورمان وجود ندارد، به تجزیه و تحلیل ارزش صادرات مواد خام به ویژه نفت به عنوان یک محصول صادراتی پرداخته و اضافه کرد: ایکاش ایران نفت نداشت تا در این صورت مدیران ما غره و مطمئن به درآمدهای ناشی از فروش این ماده خام برای جبران ضعف های مدیریت بازار و اقتصاد کشور نبودیم.

وی در پاسخ به سئوالی در خصوص عدم امکان رقابت کالاهای صادراتی ایران با ترکیه در بازار اوراسیا و روسیه، با اشاره به توانمندی و کیفیت خوب تولیدات داخلی، افزود: حضور در بازار روسیه علاوه بر مولفه های مدیریتی، راهبردی پیش گفته نیازمند شناخت سلایق و علایق این بازار مصرفی است، به طور مثال بهترین سازوکار فروش چای ایرانی، عرضه با عنوان یک برند روسی توسط سرمایه گذاران ایرانی در این کشور است. براین اساس می توان تصریح کرد در برخی کالاها ترک ها به هیچ وجه قادر به رقابت با کالاها و محصولات ایرانی نمی باشند.

رییس اتاق بازرگانی گیلان با بیان اینکه وزیر بازرگانی کشور باید یک تاجر و فعال اقتصادی باشد و برهمین اساس رایزنان بازرگانی در سفارتخانه های کشورمان نیز باید دارای سابقه فعالیت اقتصادی باشند از پیشنهاد اتاق متبوع خود به اتاق ایران و سازمان توسعه تجارت برای حضور یک فعال اقتصادی مشرف به بازار روسیه در سفارتخانه ایران با هزینه اتاق بازرگانی خبر داد و گفت: در ارتباط با توسعه مناسبات بازرگانی کشورمان براساس توانمندی های تجارت دریایی، می توان پیشنهاد نقل و انتقال کالاها از نقاطی مابین آستارا تا بنادر استان های مازندران و گرگان را مطرح نمود چراکه از تجربه حمل و نقل داخلی به توسعه ترانزیت و صادرات دریا محور نائل می شویم.

تیزهوش تابان درخصوص اثرگذاری منفی اتاق های بازرگانی در توسعه تجارت با بازارهای شرقی با تأکید براینکه بخش خصوصی بیش از 15 درصد ازسهم بازار اقتصاد ایران را در اختیار نداشته و ندارد و به تبع این مهم از اثرگذاری قابل توجهی برخوردار نیست، اضافه کرد: بازرگانان ایرانی به جز رژیم اشغالگر قدس با تمام کشورها دارای مراودات اقتصادی بوده و اساساً قائل به این اصل هستیم که هر جایی برای منافع تجاری کشورمان بهره ای وجود داشته باشد باید حضور داشت به حدی که حتی باید به دشمن خود نیز کالا فروخت.

رییس اتاق بازرگانی ایران و روسیه با بیان اینکه در نقاط مرزی تاجرها با سازوکارهای همکاری و دوستی میان دولت ها و ملت ها آشنا بوده و در واقع به وجود آورنده همکاری و دوستی میان دولت ها و ملت ها بازرگانان می باشند، افزود: حضور هیأت های روسی، ایرانی، برگزاری رویدادهای تجاری، نمایشگاهی، فعال سازی سرای تجاری، پیگیری رفع مشکلات بازرگانان دو طرف به ویژه ایرانیان، تلاش به منظور فعال سازی کریدورهای بین المللی به ویژه شمال جنوب از طریق ترانزیت چندین مرحله بار آزمایشی و گسترش ارتباطات فی مابین بیانگر عزم راسخ اتاق بازرگانی برای توسعه مناسبات تجاری بین المللی و متنوع سازی شرکای تجاری کشورمان است.

وی در خصوص عدم تحقق هدفگذاری 10 میلیارد دلاری و عدم شفافیت طرف روسی به ویژه در عودت برخی کالاهای ایرانی به بهانه هایی چون عدم رعایت شاخص های استانداردی آن کشور چنین توضیح داد که اساساً باید باور داشته باشید که طرف مقابل شما در تجارت خارجی به دنبال منافع حداکثری خود بوده پس شما باید هوشیار و آگاه باشید. در همین راستا اتاق بازرگانی گیلان و ایران و روسیه ظرف سالهای اخیر به ویژه در دوران کرونا که همزمان با انعقاد قرارداد تجارت ترجیحی با اتحادیه اقتصادی اوراسیا بود، دوره های آموزشی مختلفی برای فعالین اقتصادی، برگزار شد، موضوعی که حتی به اجرای چنین برنامه هایی برای نوجوانان و جوانان نیز تعمیم پیدا کرد.

تیزهوش تابان با بیان اینکه همانگونه که برای پرورش متخصص در زمینه های ورزشی، علمی و... از سنین نوجوانی آموزش های لازم به افراد ارائه می شود، این مهم در حوزه تجاری و سرمایه گذاری نیز لازم الاجرا است، اظهار داشت: در زمینه همکاری های دو جانبه در حوزه استاندارهای مشترک، برای بعضی کالاها پیشنهاد حضور نمایندگان استاندارد روسیه در ایران جهت صدور مجوز و گواهی استاندارد محصولات ایرانی جهت حضور در بازار آن کشور مطرح شده و در حالی پیگیری است. البته این مهم برای مجموعه هایی که دارای حجم و ظرفیت صادراتی بالایی می باشند دارای ارزش و سودآوری ارزیابی می شود.

رییس اتاق بازرگانی ایران و روسیه در خصوص ذهنیت منفی افکار عمومی نسبت به توسعه روابط تجاری با روسیه در عین حال که باید از صلیب طلایی ترانزیت عبوری از کشورمان یعنی کریدور شمال - جنوب و شرق به غرب در مسیر منافع ملی بهره برد، اظهار کرد: همین ذهنیت نسبت به ضعف اقتصادی بازرگانان افغانستانی و بنگلادشی وجود دارد که لزوماً با واقعیت سازوگاری ندارد، در واقع باورهای مردم نسبت به کشورها دارای زمینه تاریخی طولانی است و به راحتی قابل تغییر نیست. اما وظیفه اتاق بازرگانی تسهیل گری امر تجاری است و این مهم خود می تواند زمینه ساز فهم این باور است که می توان همکاری اقتصادی در عین باور به ذهنیت منفی، را در دستور کار قرار داد.

تیزهوش تابان با اشاره به اهمیت ثبات مدیریتی در نظام بانکی و به ویژه بانک مرکزی کشور در ارتباط با بسته ارزی جدید بانک مرکزی تصریح کرد تحقق چنین امری بسیار سخت و تقریباً غیرممکن است.