فولاد مبارکه در مسیر انقلاب صنعتی چهارم

در همین راستا فولاد مبارکه با تولید تختال موردنیاز فولادهای الکتریکی، ایران را به‌عضویت باشگاه تولیدکنندگان این فولاد ارزشمند و باارزش افزوده بالا درآورده است. این شرکت همچنین تلاش کرده تا «فولاد دانش بنیان» را برای دستیابی به انقلاب چهارم صنعتی، بازخوانی کند.

فولاد و انقلاب چهارم

مرکز پژوهش های مجلس سال گذشته طی گزارشی به بررسی «واکاوی سند طرح جامع فولاد کشور از منظر فرصت ها و چالش‌های انقلاب صنعتی چهارم و پیشنهاد فرصت های اصلاحی و تحولی» پرداخت.

طبق این گزارش طرح جامع فولاد کشور در جایگاهی بین انقلاب صنعتی دوم و سوم قرار دارد. همچنین تمرکز این طرح بر برآورد میزان تولید 55‌میلیون تن فولاد در افق 1404 با توجه به عرضه و تقاضا و همچنین برون یابی سایر زیرساخت ها و نیازمندی های تولید مانند آب، برق، گاز، فناوری و... است. به‌رغم کمبودها و چالش‌ها، ظرفیت هایی نیز در صنعت فولاد کشور وجود دارد که می‌توان با بالفعل کردن و ارتقای آن، این صنعت را برای نقش آفرینی در انقلاب صنعتی چهارم آماده کرد. بر اساس گزارش مرکز پژوهش های مجلس، ازجمله این ظرفیت ها می‌توان به برخی ظرفیت های طرح جامع فعلی، نیروی انسانی خبره، دانش فنی انباشته، زیرساخت های آموزشی، پژوهشی و آزمایشگاهی، قوانین و نهادهای حامی و تسهیل گر، شرکت‌های دانش بنیان و اکوسیستم رو به رشد استارت‌آپی، اشاره کرد. یافته های این مطالعه نشان می‌دهد که باید به جای هدف گذاری های کمی و کوشش نهادهای حاکمیتی و بنگاه های تولیدی در این راستا، «فولاد دانش بنیان» به عنوان مفهوم محوری در بازنگری مجدد طرح جامع فولاد در نظر گرفته شود و همه طرح ها و برنامه های سیاستی و عملیاتی در راستای آن تنظیم شود. تدوین برنامه راهبردی برای صنعت فولاد کشور، مبتنی بر اقتضائات انقلاب صنعتی چهارم، باید به تمام برنامه های مکان یابی، آب، برق، گاز، زیست محیطی و برنامه توسعه فناوری این صنعت توجه داشته باشد. بررسی ها و یافته ها نشان می‌دهد که فولاد مبارکه با اتکا به دانش و مهارت و تجهیزات داخلی خود توانسته گام های دستیابی به فولاد دانش بنیان را محکم بردارد.

اپیزود اول: فولاد الکتریکی

اسلب یا تختال یک محصول میان خطی و نیمه خطی ساخته شده از فولاد است که با عملیات نورد شمش یا ریخته گری تولیدشده و از آنها به عنوان ماده اولیه برای ساخت محصولات تخت ازجمله ورق آلیاژی و ورق سیاه استفاده می‌شود. مهم‌ترین انواع این محصول از جنس آهن، کروم، منگنز، مولیبدن، سیلیسیوم و... هستند و با استفاده از کدهای استاندارد که در بخش های انتهایی اسلب حک شده، مشخص می شوند. تختال ها را با روش‌های کوره القایی، کوره الکتریکی، احیای مستقیم و کوره بلند تولید می‌کنند. به تازگی فولاد مبارکه اصفهان موفق شده تختال موردنیاز فولادهای الکتریکی با 1/ 8‌درصد سیلیسیوم را تولید کند که یکی از مدل های استراتژیک صنعت فولاد محسوب می‌شود. به این ترتیب ایران به جمع معدود تولیدکنندگان این نوع فولاد خواهد پیوست. رفع نیازهای داخلی، رقابت با تولیدکنندگان خارجی و شکستن حلقه تحریم‌های ظالمانه از مهم‌ترین دستاوردهای این موفقیت است. از فولادهای الکتریکی برای تولید ترانسفورماتورها و موتورهای الکتریکی و همچنین در تولید فولادهایی با خواص مغناطیسی خاص استفاده شده و مقادیر زیاد سیلیسیوم و آلومینیوم و مقادیر بسیار کم کربن و گوگرد از مشخصه های بارز این نوع محصولات فولادی است. تولید این مدل فولاد حتی در خارج از کشور هم به صورت محدود و توسط تولیدکنندگان خاص انجام می‌شود.

باید عنوان کرد که تولید فولاد با مقادیر زیاد سیلیسیوم و آلومینیوم و مقادیر کم کربن و گوگرد به تجهیزات و شرایط خاصی نیاز دارد که فولاد مبارکه موفق شده با محاسبات کارشناسی در ذوب سازی، سرباره سازی و ریخته گری توسط کارشناسان ناحیه فولادسازی، محدودیت‌های تجهیزات را جبران و امکان تولید این فولاد را با تجهیزات موجود فراهم کند. به این ترتیب فولاد مبارکه با سهم 5‌درصدی از تولید ناخالص ملی، پشتیبانی همه جانبه از تولید و رفع نیاز و تنگناهای صنعت را محقق کرده است.

اپیزود دوم: محصول باکیفیت

واحد متالورژی و روش‌های تولید فولاد مبارکه تمامی امور تولید مناسب را در این شرکت به عهده دارد. واحدهای زیرمجموعه این بخش وظایف طراحی و توسعه محصولات جدید، متناسب با نیازهای بازار و سفارش مشتریان را برعهده دارند. وظیفه پذیرش و پیرایش سفارش ها نیز برعهده این واحد است. در این مرحله درخواست مشتریان با استانداردهای فولاد مبارکه مطابقت داده و ثبت‌سفارش انجام می‌شود. علاوه بر این، پیرایش سفارش یعنی تبدیل و تکمیل پارامترهای درخواستی مشتری به زبان قابل درک برای خطوط تولید از وظایف دیگر این واحد است. این بخش از شرکت قلب تپنده تولید کیفی فولاد محسوب می‌شود.

این واحد بر میزان مصارف انرژی، به‌کارگیری فناوری های روز برای تولید محصولات جدید و دیگر پارامترها با شناسایی فناوری های جدید نظارت می‌کند. کارشناسان این بخش 11‌هزار استاندارد پایه را برای تولید محصول در فولاد مبارکه بررسی می‌کنند.

به طورکلی دیدگاه این شرکت منحصر به کنترل کیفی نیست و اولویت تضمین کیفیت است؛ چراکه کنترل کیفیت به دنبال رفع نقایص موجود در محصول است، ولی تضمین کیفیت به بهبود فرآیندها کمک می‌کند. به همین دلیل است که جلسات کیفیت و دیگر جلسات حتی در سطح مدیران ارشد سازمان برگزار می‌شود تا مهم‌ترین موضوعات در حوزه کیفیت موردبررسی قرار گیرد و محصول تولیدشده مطابق بالاترین استانداردها باشد.

اپیزود سوم: تلاش برای خودکفایی

کار شبکه ای یکی از نکات مهمی است که توانمندی فولاد مبارکه را افزایش می‌دهد. این شرکت با همکاری شرکت‌های دیگر موفق شد 400‌هزار تن تختال ویژه تولید کند. این پروژه به دلیل حساسیت های آن، یکی از پروژه های مهم انجام شده در فولاد مبارکه است که پس از آزمون های انجام شده مورد تایید شرکت نفت قرار گرفت. اجرای پروژه تولید لوله های ویژه خط انتقال نفت از گوره به جاسک که فولاد مبارکه در آن همکاری داشت، به ازای هر تن ورق، 1200 دلار صرفه جویی ارزی حاصل کرد که این موضوع دستاورد بزرگی برای کشور است.

مدیرعامل شرکت فولاد مبارکه نیز همیشه بر این موضوع تاکید دارد که از توانمندی کل صنعت کشور برای چنین پروژه هایی استفاده شود تا فولاد مبارکه بتواند به تولید محصولاتی با ظرفیت خاص و ویژه بپردازد و درنهایت این موضوع به افزایش کمی و کیفی محصولات فولادی در کشور منجر شود.

در زمینه صادرات، موضوع انتقال تختال به کشورهای اروپایی یکی از نکات مهم در سال‌های اخیر بوده است که البته محصولات صادرشده تنها به تختال محدود نیست و شامل کلاف گرم، گالوانیزه و... نیز می‌شود. با توجه به اینکه ماموریت فولاد مبارکه رفع نیاز داخلی است، صادرات کلاف گرم و سرد همواره محدودیت‌های بسیاری داشته، ولی محصولات صادرشده به کشورهای اروپایی که دارای کیفیت بالایی است، از سوی این خریداران مورد استقبال قرارگرفته است.

فولاد مبارکه کیفیت محصولات تولیدشده را در اولویت کاری خود قرار داده و به همین دلیل توانسته محصولات خوبی را به کشورهای پیشرفته دنیا صادر کند و البته بنا را بر آن گذاشته است که گریدهای خاصی را در آینده صادر کند. این موضوع به دلیل این است که فولاد مبارکه تولید خود را مطابق استانداردهای روز دنیا یعنی din، astm، en، gis و... انجام می‌دهد.

فولاد مبارکه برای بومی سازی، از همه ظرفیت های موجود نظیر مشاوران، دانشگاه ها، شرکت‌های دانش بنیان و... استفاده کرده تا بتواند از توانمندی های کل کشور و دنیا استفاده کند و کشور را در زمینه تولید محصولات فولادی به نقطه ایده آل نزدیک کند. علاوه بر این محصولات را با استفاده از شبیه سازی یا آزمون های آزمایشی در مقیاس کوچک تولید می‌کند تا از نظر اقتصادی به صرفه باشد.

اپیزود چهارم: کاهش مصرف انرژی

فولاد مبارکه برای تولید محصولات فولادی باانرژی کمتر، فرآیندهایی را تعریف کرده تا بتواند در مصرف انرژی صرفه جویی کند. تولید فولاد سبز یا تولید گریدهای سبک تر با استحکام بالاتر در صنعت خودرو، هم در افزایش استحکام بدنه خودرو و هم کاهش مصرف انرژی تاثیر دارد. محصولاتی که این شرکت را وارد انقلاب صنعتی چهارم کرده است.

اپیزود آخر: جهان آینده و تولید هوشمند

در حال حاضر با دستیابی به فناوری های روز، صنعت فولاد برای تولید بیشتر و ارتقای کیفی محصولات، در مسیر استفاده از فناوری های حاصل از انقلاب چهارم قرارگرفته است. آشکار است که این موج عظیم تمام فرآیندها و زنجیره ارزش فولاد را تحت تاثیر قرار خواهد داد. بدون شک این رشد خیره کننده فناوری، فرصت های فراوانی را برای صنعت فولاد رقم خواهد زد تا با تاسیس کارخانه های هوشمند، رشد بهره وری و تعمیرات و نگهداری با تولید قطعات با استحکام بالا و وزن کمتر در کنار تحلیل های پیشرفته و حتی، فرآیند فروش و بازاریابی، تحول اساسی در صنعت و جامعه به وجود آورد. استفاده از سیستم یکپارچه مدیریت فرآیندی، انبارداری و سیستم هوشمند ارتباط با مشتری و فراتر از اینها استفاده از فناوری روباتیک در تولید، پیش روی صنعت فولاد است. انقلاب جدید با گسترش فناوری هوش مصنوعی و جاری سازی آن در صنعت و افزایش استفاده از اینترنت اشیا، صنعت فولاد و صنایع وابسته به آن را دگرگون می‌کند. از این دستاوردها می‌توان در ارتقای عملکرد و ضریب بازدهی تولید در کوره های بلند و قوس الکتریکی همراه با کاهش هزینه ها استفاده کرد.