مرحله سوم طرح فجرانه در راه است / طرح فجرانه یا کالابرگ کدام بهتر است؟

با هدف اجرای سیاست‌های حمایتی دولت و ایجاد یک بستر امن و گسترده برای اجرای این سیاست‌ها، سامانه "شما" (شبکه ملی اعتبار) راه‌اندازی شده است. دولت سیزدهم با تشخیص و اختصاص اعتبار به اقشار مختلف جامعه، به ویژه اقشار آسیب‌پذیر، اولین گام در توسعه شبکه اعتباری در کشور را برداشت. این طرح نوآورانه که در اسفندماه سال 1401 به اجرا درآمد، با استقبال قابل توجهی روبه‌رو شد و با سرعت قابل قبولی در حال گسترش است.

در طرح فجرانه مردم به صورت میلیونی مشارکت دارند به طوریکه تراکنش یک روز طرح فجرانه با تراکنش 6 ماه ابتدایی طرح کالابرگ برابری می‌کند.

در سال‌های اخیر به دلایل مختلفی سرانه مصرف کالاهای اساسی کاهش یافته و این مهم در دهک‌های پایین جامعه جدی‌تر است. در راستای حمایت غذایی از خانوار یارانه‌بگیر با اولویت خانوار دهک‌های پایین جامعه (1 تا 7) در ایام دهه فجر و تداوم طرح حمایتی تا ماه رمضان و عید نوروز، وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی بیش از 20 مدل حمایتی طراحی و تدوین کرد. ابعاد مادی و معنوی طرح‌ها به دقت و در چندین جلسه با هماهنگی و همکاری متخصصان بررسی و در نهایت توسط معاون اول رئیس‌جمهور جمع‌بندی و ابلاغ شد.

طرح فجرانه در راستای تهیه 11 قلم کالای اساسی شامل گوشت مرغ، گوشت قرمز، برنج، روغن، ماکارونی، شیر، پنیر، ماست، قند و شکر، تخم مرغ و حبوبات است. قیمت روز سید مشتمل بر 11 قلم 743 هزار و 750 تومان بوده که خانوار دهک‌های اول تا هفتم در صورت خرید بسته باید قیمت سال 1401 را به مبلغ 523 هزار و 300 تومان از جیب خود پرداخت کند و مابه‌التفاوت آن تا قیمت روز به مبلغ 220 هزار و 450 تومان از محل اعتبار جدید دولت تأمین می‌شود. اعتبار جدید (220 هزار تومانی) علاوه بر یارانه 300 و 400 هزار تومانی فعلی بوده و میزان حمایت دولت از 120 هزار تومان (اعتبار تشویقی کالابرگی) به 220 هزار تومان افزایش یافته است و در 3 ماه متوالی اجرایی خواهد شد.

با آماده باش تمام عوامل فنی و اجرایی در سراسر کشور، طرح بزرگ فجرانه از ساعت 11 صبح 18 بهمن ماه 1402 شروع به کار کرد و مرحله اول آن تا ساعت 12 شب 18 اسفندماه ادامه داشت. مرحله دوم این طرح بزرگ از 20 اسفند شروع شد و تا 18 فرودین ماه ادامه خواهد داشت. مرحله سوم نیز از 19 فروردین شروع خواهد شد و برابر برنامه‌ریزی انجام شده تا 18 اردیبهشت ادامه خواهد داشت.

براساس اعلام وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، از زمان شروع طرح (18 بهمن‌ماه) تا پایان روز 13 فروردین‌ماه، در مجموع بیش از 39 میلیون تراکنش موفق خرید انجام شده است که طی آن بیش از 91 میلیون بسته غذایی توزیع شده است. برای تهیه این بسته‌های غذایی بیش از 78.8 همت (18.2 همت آورده دولت + 60.6 همت آورده مردمی) منابع مالی مصرف شده است. به عبارتی می‌توان گفت 78.8 همت پول به سمت سفره مردم، امنیت غذایی و تامین حداقل کالری مورد نیاز هر فرد هدایت شده است و به طبع آن بیش از 91 میلیون بسته غذایی به صورت مستقیم به سفره مردم تزریق شده و اثر خوبی در رونق بازار و تولید کارخانجات صنایع غذایی گذاشته است.

به طور متوسط روزانه بیش 700 هزار تراکنش موفق خرید انجام شده و این یعنی موفقیت طرح در جلب مشارکت مردم و حمایت از سبد غذایی خانوار در مقابل تورم و گرانی؛ همچنین در این طرح مردم نیز در حدود 60.6 همت آورده نقدی داشته‌اند و این یعنی مشارکت 3.3 برابری مردم نسبت به دولت در اجرای یک طرح دولتی است.

در مرحله اول طرح فجرانه، مردم مشارکت 86 درصدی در این طرح داشته‌اند. در مرحله دوم نیز تاکنون با توجه به اینکه 7 روز مرحله دوم در ایام تعطیل عید نوروز بوده و در این ایام مشارکت پایین بوده، شاهد مشارکت 64.4 درصدی از سوی مردم بوده است.

طبق اعلام وزارتخانه، بیشترین مشارکت از طرح مربوط به خانوار دهک‌های پایین جامعه (دهک اول تا سوم درآمدی) بوده و به طور میانگین 88.6 درصد خانوار این دهک‌ها در طرح مشارکت کرده‌اند. این موضوع نشان از هدفگذاری و نقطه‌زنی دقیق طرح در حمایت مستقیم و آبرومندانه از سفره این جمعیت آسیب‌پذیر دارد.

اما در 52 روز اجرای طرح حدود 18.2 همت منابع مالی جدید با خطای بسیار پایین و با دقت بالا به سفره مردم تزریق شده است. خرید 91 میلیون بسته غذایی به ارزش 78.8 همت در طول 52 روز یک رکورد در خرید و فروش کالا بوده و نشان از آمادگی کشور در تامین مایحتاج مردم دارد.

تامین کالا در سقف نیاز طرح و همچنین اختیار عمل در انتخاب نوع کالا و کیفیت آن توسط مردم در کنار فرایند آسان خرید اعتباری تجربه خوبی را در اذهان عمومی شکل داده و با جرات می‌توان گفت رفتار خرید اعتباری برای مردم و فروش اعتباری برای صاحبان فروشگاه‌ها شکل گرفته است.

در ادامه جدولی از جمعیت دهک‌های مشمول طرح و میزان اعتبار مورد نیاز دولت به ازای هر دهک آمده است:

بنابر این گزارش، طرح به گونه‌ای طراحی شده که به دلیل اقدامات فنی و مدیریتی گسترده به هیچ وجه امکان تشکیل صف وجود ندارد و صف محدود ایجاد شده در چند روز ابتدایی مرحله اول صرفا به دلیل شایعه گسترده مبنی بر محدود بودن زمان اجرای طرح فجرانه در ایام دهه فجر بود که با اطلاع‌رسانی به موقع این موضوع مرتفع شد.

در مجموع 220 هزار فروشگاه بزرگ و خرد در سطح شهر و روستا متصل به طرح هستند و بیش از 400 تعاونی مصرف در سطح مناطق روستایی متصل و در حال ارائه خدمت است.

دو فروشگاه اینترنتی بزرگ اسنپ مارکت و دیجی کالا برای سهولت در خرید کالابرگ متصل در حال ارائه خدمت هستند و تمام شعبات 10 فروشگاه زنجیره‌ای بزرگ در سطح شهر و دهستان متصل و در حال ارائه خدمت کالابرگ الکترونیکی هستند.

تیم راهبری و مانیتورینگ نیز 24 ساعته جهت هدایت میدان تشکیل و در حال فعالیت است.

این طرح در کنار مزیت اصلی آن که یکپارچه‌سازی و شخصی‌سازی خدمات و همچنین درک عینی خدمات نظام جمهوری اسلامی ایران در حوزه رفاه عمومی توسط مردم است. مزایای دیگری را نیز به همراه داشته است که از جمله آن می‌توان به افزایش تولید در کشور از مسیر تحریک تقاضا، بهینه‌سازی خدمات دولت از محل مدیریت متمرکز بر امور اعتباری و تولید داشبورد مدیریتی، افزایش تاب آوری دولت در ارائه خدمات با استفاده اعتباری مردم از خدمات، عدم ایجاد بار مالی جدید بیش از توان برای دولت، پرداخت یارانه‌های پیدا و پنهان از حالت نقدی به اعتباری، اعتبارات خرد غیر متمرکز به جای اعتبارات کلان متمرکز فسادزا، حفظ کرامت انسانی در موقع دریافت اعتبار و جلوگیری از انحراف یارانه‌ها و نقطه‌زنی برای رسیدن به مقصود اشاره کرد.

به دلیل توسعه طرح تا سطح روستا و تثبیت شبکه ملی اعتبار موضوع اضافه کردن افزونه‌های مختلف روی شبکه و ارائه خدمات دیگر در دستور کار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی قرار گرفته است. در همین راستا تیم تحقیق و توسعه طرح و یک مجموعه شتاب‌دهنده به صورت تمام وقت برای توسعه سوییچ و طراحی و نصب افزونه‌های مختلف شکل گرفته و در صورت پیاده‌سازی سایر طرح‌های حمایتی در این بستر، هم می‌توان میزان نقدینگی در کشور را هدایت و کنترل و هم می‌توان طرح‌های بزرگ را با هزینه بسیار کم و ریسک پایین اجرایی کرد.