مردی که موهایش را در مذاکرات هسته ای با ایران سفید کرد!

"ویلیام جی برنز" در 4 آپریل سال 1956 در شهر "فورت" برگ ایالت کارولینای شمالی آمریکا متولد شد. وی پسرِ "پگی کسیدی" و "ویلیام اف برنز" است. پدر برنز یک ژنرال شناخته شده آمریکایی است که سِمت هایی نظیر معاون وزیر خارجه آمریکا در امر کنترل تسلیحات و مسوول دفتر امور سیاسی و نظامی وزارت خارجه آمریکا را عهده دار بود و در عین حال به عنوان رئیس آژانس کنترل تسلیحات و خلع سلاح آمریکا در فاصله سال های 1989-1988 در دولت رونالد ریگان خدمت کرد و نخستین نماینده ویژه دولت آمریکا در مذاکرات خلع سلاح هسته ای با دولت هایِ برآمده از اتحاد جماهیر شوروی سابق بود. ویلیام جی برنز مدرک لیسانس خود در رشته تاریخ را از "دانشگاه لاسال" آمریکا دریافت کرد. برنز مدرک دکترای خود را نیز از "کالج سنت جان" دانشگاه آکسفورد دریافت کرد. ویلیام برنز زمانی که در دانشگاه آکسفورد تحصیل می کرد عضو تیم بسکتبال مردان این دانشگاه نیز بود. ویلیام برنز با "لیزا کارتی" که خود یک دیپلمات سابق آمریکایی است، ازدواج کرده است. ویلیام برنز و همسرش دو دختر دارند. ویلیام برنز به زبان های انگلیسی، فرانسه، روسی و عربی تسلط کامل دارد.

سابقه کاری ویلیام برنز در نهادهای سیاست خارجی و امنیتی آمریکا

ویلیام برنز از تاریخ 19 مارس سال 2021، کار خود را به عنوان رئیس سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) در دولت "جو بایدن" چهل و ششمین رئیس جمهور تاریخ این کشور آغاز کرده است. پیش از این زمزمه هایی دال بر این مساله مطرح می شد که برنز احتمالا سکان وزارت خارجه دولت بایدن را به دست خواهد گرفت. وی پیشتر در فاصله سال های 2011 تا 2014 به عنوان معاون وزیر خارجه آمریکا خدمت کرده بود. ویلیام برنز در سال 2014 پس از 32 سال سابقه فعالیت دیپلماتیک بازنشسته شد. ویلیام برنز در فاصله سال های 2014 تا 2021، به عنوان رئیس "اندیشکده کارنگی برای صلح بین المللی" به فعالیت مشغول بود. ویلیام برنز در فاصله سال های 1998 تا 2001 به عنوان سفیر آمریکا در اردن خدمت کرد. وی در ادامه در فاصله سال های 2001 تا 2005، دستیار وزیر خارجه آمریکا در امور خاور نزدیک بود. برنز از سال 2005 تا 2008 میلادی نیز به عنوان سفیر آمریکا در روسیه به فعالیت مشغول بود. وی همچنین در فالصه سال های 2008 تا 2011 به عنوان معاون وزیر امور خارجه آمریکا در امور سیاسی به کار مشغول بود. در ماه ژانویه سال 2021، جو بایدن رئیس جمهور تازه پیروز شده در انتخابات آمریکا، ویلیام برنز را نامزد تصدی پستِ ریاست سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) کرد. سنای آمریکا وی را به اتفاق آرا جهت تصدی پست مذکور تایید کرد و مراسم ادای سوگند وی نیز با حضور "کامالا هریس" معاون رئیس جمهور آمریکا انجام شد. برنز و ماجرای اوکراین و ناتو  ویلیام برنز در سال 1995 میلادی در حالی که به عنوان مشاور امور سیاسی در سفارت آمریکا در روسیه خدمت می کرد، در گزارشی تاکید نمود که تمامیِ جو سیاسی حاکم بر روسیه، توسعه‌طلبی ناتو را به مثابه امری خصمانه و کاملا منفی ارزیابی می کند. وی نسبت به تبعات وخیم این مساله نیز هشدار داد. ویلیام برنز در تحولی قالب توجه در سال 2008 از دولت جورج بوشِ پسر بالاترین درجه و رتبه دیپلماتیک را کسب کرد که در نوع خود معادل با درجه یک ژنرال چهار ستاره ارتش آمریکا است. مساله ای که به ویژه برای یک دیپلمات در تاریخ آمریکا امری نادر است.

ویلیام برنز از سال 2008 میلادی مدام هشدار داده بود که هرگونه پیوستنِ اوکراین به سازمان ناتو می تواند عبور از خط قرمزی باشد که تاوان و تبعات بسیار سختی را نیز به دنبال خواهد داشت. ویلیام برنز در دستگاه دیپلماسی ایالات متحده آمریکا، به عنوان یک فرد به شدت متبحر و با مهارت در امور دیپلماتیک شناخته می شود و برخی از او به عنوان "سلاح آمریکا در امر مذاکرات مخفی و پنهانی" یاد می کنند.

ویلیام برنز در کرسی ریاست سازمان "سیا" تاکید دارد که جریان اطلاعات در دستگاه های اطلاعاتی آمریکا باید "غیرسیاسی" باشد. ویلیام برنز در جلسه استماع تایید صلاحیت خود به عنوان رئیس سازمان سیا در سنای آمریکا گفت: "رویکردها و رویه های خصومت آمیز رهبریِ چین در قبال آمریکا، بیشترین آزمون های ژئوپلیتیک را برای واشینگتن به دنبال دارد." در واقع، ویلیام برنز بر این باور است که هدف اصلی و اولیه آمریکا در سیاست جهانی باید مهار چین باشد.

جو بایدن رئیس جمهور آمریکا در ماه آپریل سال 2021 از نیت خود مبنی بر خارج کردن نیروهای آمریکایی از افغانستان تا ماه سپتامبر سال 2021 خبر داد. در آن زمان، ویلیام برنز به عنوان رئیس سازمان سیا در 14 آپریل سال 2021 به کمیته اطلاعاتی سنا گفت که خطرات زیادی در بحث عقب نشینی نظامیان آمریکایی از افغانستان وجود دارند. با این حال وی افزود که آمریکا مجموعه ای از قابلیت ها را در افغانستان همچنان حفظ خواهد کرد. مساله ای که البته چندان محقق نشد و در نهایت به سقوط سریع دولتِ مورد حمایت آمریکا در افغانستان در اندک زمانی پس از خروج نیروهای آمریکایی از این کشور ختم شد. ویلیام برنز به عنوان رئیس سازمان سیا در 23 آگوست سال 2021، در جریان سفری محرمانه به کابل رفت و با طالبان مذاکراتی مخفی را انجام داد. طرفِ اصلی مذاکراتی وی در افغانستان، "ملا عبدالغنی برادر" از رهبران ارشد گروه طالبان بوده است.

ویلیام برنز در سال 1994 میلادی از سوی "نشریه تایم" به عنوان یکی از 50 سیاستمدار آینده دارِ آمریکایی که زیر 40 سال سن دارند مورد اشاره قرار گرفت. افرادی که در نوع خود می توانند آینده درخشانی داشته باشند. وی همچنین در سال 2013 از سوی نشریه "فارین پالیسی" به عنوان دیپلمات سال این نشریه انتخاب شد. او در سال 2014 نیز جایزه یک عمر دستاورد دیپلماتیک خود را از اندیشکده "میدل ایست" دریافت کرد. ویلیام برنز همچنین در سال 2015 "جایزه آننبرگِ" آکادمی دیپلماسی آمریکا را نیز دریافت کرد. ویلیام برنز همچنین دارنده چهار مدرک دکترای افتخاری است. در عین حال، او عضوِ "آکادمی آمریکایی هنر و علوم" نیز است.

ویلیام برنز، مرد دیپلماسی پنهان در قالب معادله هسته ای ایران

بسیاری از ناظران و تحلیلگران بر این باورند که ویلیام برنز از جمله مهمترین و برجسته ترین دیپلمات های آمریکایی بوده که شدیدا در روند مذاکرات اتمی با ایران درگیر بوده است. ویلیام برنز در جریان یک مصاحبه با نشریه "وال استرسیت ژورنال" در ابتدای سال 2022 میلادی گفته است که نیمی از موهایش در زمان ماموریت دیپلماتیکش در سفارت آمریکا در مسکو سفید شد و نیمی دیگر در جریان حضور وی در مذاکرات اتمی با ایران! با این حال، ویلیام برنز در موقعیت های مختلف بویژه در سال های اخیر در اظهارنظرهای متعددی تاکید داشته که ایران به دنبال دستیابی به سلاح های اتمی نیست و اساسا نیتی نیز در این رابطه ندارد. ویلیام برنز در سال 2013 به همراه "جیک سالیوان" مشاور امنیت ملی کنونی دولت بایدن، رهبری مذاکرات دو جانبه پنهانی با ایران در مسقط عمان را عهده دار بود که در نهایت به توافق موقت میان ایران و گروه پنج بعلاوه یک و در ادامه، به نهایی‌شدنِ توافق هسته ای ایران موسوم به "برجام" ختم شد. برخی منابع آمریکایی تاکید دارند ویلیام برنز از سوی دولت "جورج بوش" نیز ماموریت یافته بود با برخی مقام های ایرانی، رایزنی ها و ملاقات هایی داشته باشد. ویلیام برنز کتابی را در سال 2019 با عنوان "کانال پشت پرده: تاریخچه دیپلماسی آمریکا و استدلالی برای احیای آن" منتشر کرده و در یک فصل آن به روند رایزنی های دولت اوباما با ایران و چهارچوب هایی که در نهایت ختم به توافق هسته ای برجام شدند اشاره می کند. برنز در خاطرات خود در کتاب مذکور، از "سعید جلیلی" به عنوان مذاکره کننده ارشد هسته ای سابق ایران انتقاد می کند و او را به وقت کشی در امر مذاکرات متهم می کند. با این حال، ویلیام برنز سعید جلیلی را یک باورمندِ واقعی به اصول انقلاب اسلامی ارزیابی می کند. *کتاب "کانال پشت پرده: تاریخچه دیپلماسی آمریکا و استدلالی برای احیای آن" نوشته "ویلیام جی برنز"

برنز در کتاب خود برخی رقابت های جناحی در داخل ایران را به مثابه عاملی در مسیر عدم دستیابی به یک توافق هسته ای ارزیابی کرده است چیزی که البته در مورد آمریکا نیز کاملا صادق است. ویلیام برنز هر چند به طور خاص از دیپلمات هایی نظیر "عباس عراقچی" و "مجید تخت روانچی" به عنوان دیپلمات هایی حرفه ای یاد کرده و می‌گوید: «آنها دیپلمات‌هایی حرفه‌ای بودند...؛ اما به همان میزان به ایران متعهد، به همان میزان به انقلاب خود مفتخر و به همان میزان مصمم بودند که می‌توانند موضع دیپلماتیک خود را حفظ کنند.» ویلیام برنز به طور خاص "محمد جواد ظریف" وزیر خارجه سابق ایران را نیز دیپلماتی توانمند ارزیابی می کند و تیمِ تحت رهبری وی را نیز در امر حل مشکلات، خلاق ارزیابی می کند. اما با این همه، ویلیام برنز معتقد است که خروجیِ توافق هسته ای برجام، در راستای منافع آمریکا بود!

او اقدام دولت ترامپ در خروج از این توافق را یک اشتباه بزرگ می داند. ویلیام برنز در شرایط کنونی نیز به عنوان رئیس سازمان سیا در موقعیت های مختلف، از رویکرد دولت بایدن جهت دستیابی به یک توافق اتمی با ایران حمایت کرده و به طور خاص تاکید نموده که این مساله کاملا در راستای منافع ملی آمریکا نیز است.

به طور کلی، ویلیام برنز در معادله اتمی ایران همان نقشی را ایفا کرد که سالهاست در وزارت خارجه آمریکا به آن شهرت دارد: پیشبرد دستورکارهای سیاست خارجی آمریکا از طریق بکارگیری دیپلماسی مخفی و پنهانی. با این همه، وی نیز بر خلاف رویکردهای به ظاهر محترمانه و دیپلماتیک خود در مورد ایران، در بحث کاهش خصومت و تنش ها علیه ایران گام هایِ موثری برنداشت و عملا مذاکره با ایران را به مثابه ابزاری جهت تضعیف موقعیت و توانمندی های کشورمان ارزیابی می کرد.