منشأ توفان‌های گردوغبار غرب ایران شناسایی شد
پژوهش محققان دانشکده جغرافیای دانشگاه تهران نشان می‌دهد ساحل دریاچه ثرثار عراق در سال‌های اخیر بزرگ‌ترین منشأ گردوغبار در غرب ایران بوده است.
به گزارش مشرق، با اعلام روابط عمومی دانشگاه تهران، پژوهشی که اخیراً در قالب رساله دکتری آذر بیرانوند به راهنمایی قاسم عزیزی استاد گروه جغرافیای طبیعی دانشگاه تهران، با همکاری امید علیزاده، دانشیار گروه فیزیک فضا مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران، و علی درویشی بلورانی، دانشیار گروه سنجش از دور و GIS دانشکده جغرافیای دانشگاه تهران انجام شده است، علل و منشأ طوفان‌های گردوغبار در غرب کشور را با استفاده از اطلاعات زمینپایه، مدل‌ها و داده‌های هواشناسی، تصاویر ماهواره‌ای، و شاخص‌های تحلیلی بررسی می‌کند. به گفته قاسم عزیزی، «در این مطالعه، مسیر توفان‌های گردوغبار در غرب ایران و کانون این توفان‌ها، با دیدی چندجانبه و با استفاده از داده‌های چندگانه بررسی شده است. این تحقیق، بیش از 300 روز دارای توفان گردوغبار منطقه‌ای در دوره زمانی 2000 تا 2016 را با استفاده از تصاویر ماهواره مادیس (MODIS) و نقشه پارامترهای هواشناسی را مورد سنجش قرار داده و با تأکید بر سرعت و جهت باد، منشأ توفان را ردیابی کرده است. به علاوه با در نظر گرفتن لایه‌های پوشش سطح زمین منطقه، کانون‌های گردوغبار شناسایی شده است.» نویسنده کتاب‌های «مبانی آب‌وهواشناسی» و «مقدمه‌ای بر آب‌وهواشناسی نظامی» درباره یافته‌های این مطالعه گفت: «نتایج واکاوی صورت گرفته نشان می‌دهد که مهم‌ترین کانون‌های منطقه‌ای گردوغبار غرب ایران به ترتیب شمالغرب دریاچه ثرثار و ساحل این دریاچه (از دریاچه‌های مرکزی کشور عراق)، تالاب هورالعظیم و هورالهویزه در مرز ایران و عراق، ساحل دریاچه رزازه و حبانیه (از دریاچه‌های مرکزی کشور عراق) و تالاب حمار غربی در استان ذیقار کشور عراق هستند. سهم هریک از این کانون‌ها در رخدادهای گردوغبار به ترتیب 110، 79، 59، 56 و 51 روز توفانی بوده است.»
این استاد اقلیم‌شناسی افزود: «تغییر سطح آب دریاچه‌ها و تالاب‌های کشور عراق اصلی‌ترین دلیل اوج گرفتن توفان‌های گردوغبار در غرب ایران در سال‌های 2008 تا 2012 بوده است. پیشروی ساحل در دریاچه رزازه در این سال‌ها بسیار قابل توجه بوده، به گونه‌ای که در سال 2012 نسبت به سال 2000 مساحت این دریاچه به کمتر از نصف رسیده است. همین مقدار نیز دائمی نبوده و در طول سال تغییرات فصلی داشته است. بخشی از کاهش سطح آب دریاچه‌های مرکزی عراق ناشی از خشکسالی‌های سال‌های اخیر بوده است.» معاون پژوهش و فناوری اسبق دانشکده جغرافیای دانشگاه تهران، درباره دیگر یافته‌های این مطالعه گفت: «در این تحقیق، تغییرات پوشش سطح زمین در کانون‌های غیر هیدرولوژیکی نیز شناسایی و مورد تحلیل قرار گرفته که نشان می‌دهد در فاصله سال‌های 2008 تا 2012 بیش از 1000 کیلومتر مربع از کانون‌های شناسایی شده بدل به سطوح بایر شده‌اند.» بخشی از نتایج این پژوهش به تازگی در نشریه Scientific Reports منتشر شده است و از طریق پیوند زیر دست یافتنی است:
http://Dust in Western Iran: the emergence of new sources in response to shrinking water bodies
