موانع صعود بورس
مهدی دلبری - کارشناس بازار سرمایه
پس از اتمام فصل سوم امسال، اطلاعات و صورت مالی میان‌دوره شرکت‌ها در سامانه کدال قرار گرفته است. برآورد می‌شود میزان سودآوری صنایع بورسی در نه‌ماهه امسال در قیاس با مدت مشابه سال گذشته، به‌طورمیانگین حدود 30 درصد رشد یافته باشد. در حالت کلی، انتظار می‌رود روند رو به رشد سودآوری صنایع، تاثیر مثبتی بر ارزش سهام شرکت‌ها داشته باشد؛ اما باتوجه به شرایط بازار سرمایه ما، این انتظار محقق نخواهد شد. در واقع ارزش سهام شرکت‌ها متناسب با رشد سودآوری آنها، بیشتر نخواهد شد؛ به‌ویژه آنکه در حال حاضر ریسک‌های سیاسی و منطقه‌ای، بر بازار اثرگذار بوده‌اند.
در روزهای گذشته، شاهد نوسان قیمت دلار و صعود آن تا کانال 58 هزارتومانی نیز بودیم. در حالت عادی انتظار می‌رود روند رو به رشد بهای دلار در بازار آزاد، محرکی اثرگذار بر عملکرد بازار سرمایه باشد. بااین‌وجود، بروز تنش‌های داخلی و منطقه‌ای، مانع اثرگذاری مثبت نرخ دلار بر عملکرد بورس بوده است.
در همین حال، تعامل دولت با صنایع و سیاست‌های اتخاذشده در قبال تولید نیز، در عمل به‌ضرر صنایع است و سودآوری تولید را تحت‌تاثیر منفی قرار می‌دهد. در واقع از سیاست‌گذاری دولت می‌توان با عنوان دست‌اندازی به سود صنایع نام برد. این دست‌اندازی به متغیری ثابت و موثر بر عملکرد بورس بدل شده است.
از جمله این سیاست‌گذاری‌های کاهنده سود صنایع می‌توان به وضع عوارض صادراتی، حذف مشوق‌های صادرات، افزایش روزافزون هزینه‌های تولید، انرژی و... اشاره کرد.
در هفته‌های گذشته نیز، روند تدوین فرآیند بودجه سال 1403 و همچنین برنامه هفتم توسعه به ریسک دیگری در بازار سرمایه بدل شده است. از روند تدوین برنامه‌های یادشده می‌توان این‌طور برداشت کرد که دولت به صنایع به‌چشم منبعی برای درآمدزایی نگاه می‌کند یا به‌بیان دیگر، سودآوری صنایع به محملی برای کسری بودجه دولت بدل شده است. همین نگاه نیز تاثیر منفی بر عملکرد بازار سرمایه خواهد داشت.
رونق در بازار جهانی، شرایط داخلی و همچنین مناسبات سیاسی ایران و سایر کشورها، از مهم‌ترین شاخصه‌های موثر بر عملکرد بازار سرمایه است. بااین‌وجود، تغییر در بازارهای جهانی مشخصه‌ای است که در بلندمدت اثرگذار خواهد بود و نباید به اثربخشی آن در کوتاه‌مدت امید داشت.
قیمت دلار، دیگر شاخصه‌ای است که روند قیمتی بورس را در ماه‌های پیش‌رو تعیین می‌کند. در حالت کلی، انتظار می‌رود روند رو به رشد دلار، محرک بورس تهران باشد، اما این بار شرایط تاحدودی تفاوت دارد. روند رو به رشد نرخ دلار از تراز منفی درآمدهای دولت یا کسری بودجه و تنش‌های منطقه‌ای و ژئوپلتیک نشأت می‌گیرد. در واقع جنس افزایش دلار تنش‌زا است و نباید به اثرگذاری مثبت آن بر بورس امید چندانی داشت. باتوجه به مجموع موارد یادشده، نمی‌توان به رونق جدی بازار سرمایه در کوتاه‌مدت امید داشت.
