نحوه پذیرش داوطلبان ورود به دانشگاه از ابتدا تاکنون

به گزارش خبرگزاری اقتصادایران، علم و دانش در ایران از زمان‌های بسیار دور مورد توجه بوده و دانشمندان ایرانی بسیاری در علوم طب، ریاضیات و هندسه، ادبیات، فلسفه و غیره در جهان سرآمد هستند.

فرهنگ ایرانی از زمان ایران باستان بر علم و پیشرفت بنا شده و در کتب دینی ما نیز توجه به علم و دانش مورد تاکید قرار گرفته است، از این رو جوانان ایرانی همواره به دنبال پیشرفت علمی و توسعه دانش بوده‌اند.

آموزش عالی در ایران به فرم نوین و آکادمیک سابقه یک صد ساله دارد، اما با توجه به پیشینه تاریخی به دوران نظامیه و حتی ساسانی بازمی‌گردد، البته منابع بسیاری نیز از ایران کهن در دست است که وجود مراکز و نظام‌های آموزش عالی در سرزمین‌های ایران باستان را نشان می‌دهد.

اما وزارت علوم در ایران نخستین بار در سال 1234 هجری شمسی تأسیس شد و به طور کلی می‌توان گفت تاریخ آموزش عالی در دوره نوین عموماً با تأسیس دارالفنون آغاز می‌شود، با این وجود پیش از آن هم فعالیت‌های متعددی برای کسب علوم و تخصص از خارج از کشور وجود داشت.

همین توجه ایرانیان به کسب علم و دانش در سطح عالی و افزایش تعداد متقاضیان ورود به آموزش عالی سبب شد تا تقاضا برای ورود به آموزش عالی بیشتر شده و این موضوع سبب برگزاری آزمونی با عنوان مسابقه ورودی دانشگاه شد.

نخستین مسابقه ورودی سراسری دانشگاه ها در سال 1342 برگزار شد، البته پیش از دهه چهل نیز امتحاناتی برگزار می‌شد اما امتحانات ورودی قبل از دهه چهل به شکل متمرکز نبود و هر دانشکده با معیارهای خودش، دانشجویان را گزینش و پذیرش می‌کرد.

به مرور آزمون تستی جایگزین امتحان تشریحی شد، اما در سال 1343 دانشگاه ها بار دیگر به صورت مستقل به پذیرش دانشجو اقدام کردند.

پس از تاسیس وزارت علوم و آموزش عالی، در بهمن ماه 1347 مرکز آزمون شناسی تأسیس و بار دیگر مسابقات ورودی دانشگاهها و موسسات آموزش عالی به صورت متمرکز و سراسری برگزار شد.

* نحوه گزینش دانشجویان در کنکور نخست

در نخستین کنکور به شیوه نوین 12 دانشگاه شرکت داشتند و داوطلبان می توانستند از بین 30 رشته تحصیلی در 12 مرکز آموزشی، 10 رشته را با توجه به نوع مدرک پایان متوسطه و شرایط پذیرش دانشگاهها و نیز میزان علاقه خود انتخاب کنند.

در سال 1354 با افزایش تعداد متقاضیان ورود به آموزش عالی طرحی تصویب شد که براساس آن گزینش دانشجویان با توجه به معدل امتحانات نهایی ششم متوسطه (با ضریب 5)، نتایج آزمایش همگانی (شامل آزمون استعداد تحصیلی، آزمون زبان فارسی و شناخت فرهنگ ملی ایران و آزمون زبان خارجی) (با ضریب 2) و شرایط و ضوابط اختصاصی دانشگاه (نوع مدرک پایان متوسطه، سابقه آموزشی در دوران متوسطه، سهمیه پذیرش منطقه ای، جنسیت، سن، وضع اشتغال و وظیفه عمومی) انجام می‌شد.

دو سال بعد به این منوال گذشت اما در سال 1357 با توجه به منطقه ای شدن امتحانات نهایی دوره متوسطه و در نتیجه قابل مقایسه نبودن معدل های امتحانات نهایی، شرط توجه به سوابق تحصیلی و معدل امتحانات نهایی در روش گزینش دانشجو حذف شد.

* گزینش داوطلبان در دهه 70

پس از پیروزی انقلاب اسلامی، نخستین آزمون سراسری در سال 1358 به دو روش متمرکز و نیمه متمرکز و بدون شرط سنی برگزار شد و در کنکور سال 1371 امکان انتخاب برای داوطلبان از 150 رشته محل به حداکثر 100 رشته محل کاهش یافت و پذیرش دانشجو در بیشتر رشته ها به صورت بومی در استان یا ناحیه و قطب آموزشی انجام شد.

از این سال، پذیرش داوطلب بر اساس نمره کل حاصل از آزمون عمومی و اختصاصی و ترتیب علایق اعلام شده برای دوره های روزانه، شبانه، پیام نور، مراکز تربیت معلم و غیر انتفاعی انجام شد و مجاز بودن داوطلبان به انتخاب 150 رشته محل تحصیلی مختلف که بعدا به 100 رشته محل تعدیل یافت، همچنین گزینش دانشجویان بومی بر مبنای تقسیم بندی رشته های دانشگاهی به رشته های استانی، ناحیه ای، قطبی و کشوری بود و معدل کتبی سال چهارم دبیرستان با ضریب 2 و تاثیر مثبت در نظر گرفته می‌شد.

اعمال سیاست سهمیه بندی و تقسیم بخشهای مختلف کشور به مناطق سه گانه و مجاز بودن داوطلبان به شرکت در هر یک از گروههای آموزشی بدون توجه به نوع دیپلم متوسطه از دیگر شرایط گزینش بود.

از سال 1374 پذیرش دانشجو برای رشته های تحصیلی موسسات آموزش عالی غیر انتفاعی غیردولتی نیز بر اساس نتایج آزمون سراسری و به روش نامتمرکز صورت گرفت و در سال 1375 با افزایش داوطلبان کنکور، آزمون مرحله دوم در هر یک از گروههای آزمایشی، منحصرا از دروس اختصاصی و در حدود اطلاعات علمی دوره چهار ساله متوسطه برای داوطلبان نظام قدیم دبیرستان و در حدود اطلاعات علمی دوره سه ساله دبیرستان و دوره یک ساله پیش دانشگاهی برای داوطلبان نظام جدید آموزش متوسطه تعیین شد.

در سال 1376 آزمون سراسری برای داوطلبان نظام جدید در یک مرحله و برای داوطلبان نظام قدیم به همان شیوه قبل و در دو مرحله به اجرا درآمد و آزمون سراسری از سال 1377 برای همه داوطلبان در یک مرحله برگزار شد.

* دهه 80 و طرح اصلاح قانون سنجش و پذیرش دانشجو

در دهه 80 طرح سنجش و پذیرش دانشجو در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی در مجلس شورای اسلامی تصویب شد، براین اساس مصوب شد که نقش کنکور در پذیرش دانشجو به تدریج کم و نهایتا کنکور حذف شود تا پذیرش دانشجویان براساس معدل و سابقه تحصیلی انجام شود.

البته این طرح به طور کامل اجرا نشد اما پذیرش دانشجویان در برخی رشته‌ها و دانشگاه‌ها به صورت بدون آزمون و از طریق سوابق تحصیلی صورت گرفت به طوریکه در سال 87 تاثیر معدل در پذیرش کنکور 15 درصد بوده است.

در دهه 90 نیز تاثیر سوابق تحصیلی در کنکور به صورت تاثیر مثبت لحاظ می‌شد یعنی اگر داوطلبی نمره کنکور خوبی داشت، معدل نه تنها این نمره را پایین نمی‌آورد بلکه به بالا بردن نمره آزمون نیز کمک می‌کرد.

قرار بود این تاثیر به 50 درصد و سپس به 100 درصد برسد اما در عمل این کار انجام نشد به طوریکه در کنکور سال 93 نیز تأثیر سوابق تحصیلی در قبولی داوطلبان 25 درصد بود.

در کنکور سال 1400 نیز میزان تاثیر معدل در پذیرش دانشجویان به میزان حداکثر 30 درصد به نسبت سوابق تحصیلی موجود داوطلب و به صورت تأثیر مثبت در نمره کل نهایی آنان احتساب شد.

در کنکور 1401 نیز تأثیر معدل 40 درصد مثبت است اما این تاثیر برای همه داوطلبان اعمال نمی‌شود.

آنچه در دفترچه ثبت نام کنکور 1401 آمده به این ترتیب است که آن دسته از دیپلمه‌های ریاضی و فیزیک، علوم تجربی، علوم انسانی و علوم و معارف اسلامی که دیپلم خود را از سال 1398 به بعد در نظام آموزشی جدید (6-3-3) اخذ کرده و یا می‌کنند و امتحانات دروس پایه دوازدهم آنها به صورت نهایی، سراسری و کشوری برگزار شده یا می‌شود، مشمول اعمال سوابق تحصیلی بوده و سوابق تحصیلی موجود دیپلم (پایه دوازدهم - سال سوم دوره دوم متوسطه نظام جدید 6-3-3) به میزان حداکثر 40 درصد به نسبت سوابق تحصیلی موجود متقاضی و به صورت تأثیر مثبت در نمره کل نهایی آنان لحاظ می‌شود.

آن دسته از دیپلمه‌های ریاضی فیزیک، علوم تجربی، علوم انسانی و علوم و معارف اسلامی که دیپلم خود را از سال 1384 به بعد در نظام آموزشی سالی واحدی یا ترمی واحدی دریافت کرده‌اند و امتحانات یک یا چند درس آنها به صورت نهایی، سراسری و کشوری برگزار شده است، مشمول اعمال سوابق تحصیلی بوده و سوابق تحصیلی موجود دیپلم (پایه یازدهم - سال سوم آموزش متوسطه نظام سالی واحدی / ترمی واحدی) به میزان حداکثر 30 درصد به نسبت سوابق تحصیلی موجود متقاضی و به صورت تأثیر مثبت در نمره کل نهایی آنان لحاظ می‌شود.

* مصوبات جدید کنکوری

عبدالرسول پورعباس رئیس سازمان سنجش آموزش کشور با اشاره به مصوبات جدید شورایعالی انقلاب فرهنگی درباره کنکور گفت: تاثیر کنکور سراسری سال 1402 به میزان 40 درصد سابقه تحصیلی سال دوازدهم بر مبنای 10 درسی است که آزمون آن به شکل استاندارد کشوری برگزار می شود و ضرایب خاص خود را دارد و 60 درصد هم بر مبنای آزمون سراسری است.

به گفته پورعباس، دروس عمومی در کنکور سال آینده حذف می‌شود و به جای آن سوابق تحصیلی در نظر گرفته می شود، این کار از سال 1402 آغاز می شود و تا سال 1405 ادامه دارد، همچنین آزمون اختصاصی برای دروس اختصاصی پنج گروه آزمایشی 2 بار در سال برگزار شود و نتیجه آن برای 2 سال معتبر است. داوطلب در 2 آزمون دروس اختصاصی شرکت می کند و نمره هر کدام از آزمون‌ها که بالاتر بود، به عنوان ملاک پذیرش خود در دانشگاه اعلام می‌کند.

سعیدرضا عاملی دبیر شورایعالی انقلاب فرهنگی نیز در این باره گفته است: براساس مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی در آزمون سال های 1402 و 1403 فقط سوابق تحصیلی سال دوازدهم با تاثیر قطعی خواهد بود و در کنکور سال 1404، سال یازدهم نیز اضافه می‌شود و در کنکور سال 1405 سوابق تحصیلی سال دهم هم اضافه خواهد شد.