«نخستین احزاب ایران و انگلستان»؛ نگاهی تاریخی به شکل‌گیری تشکل‌های سیاسی
تهران - ایرنا - کتاب «نخستین احزاب ایران و انگلستان»، به بررسی تاریخ مفهوم حزب، تاریخ احزاب و شکل گیری آن‌ها در ایران می‌پردازد و از دیدگاه‌های گوناگون این موضوع را بررسی می‌کند.
به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، پژوهشگران حوزه تاریخ و سیاست معتقدند واژه حزب به معنای امروزین آن، پدیده‌ای مختص دوران معاصر و با تعریفی که متخصصان امر از آن می‌شناسند، موضوعی غربی است. با اینکه از انقلاب مشروطیت تاکنون بیش از صد حزب در ایران تأسیس شده است، با جرأت می‌توان گفت هیچ‌کدام در تعریف حزب و مختصاتی که دارد نمی‌گنجد.
در غرب بعضی از محققان سابقه حزب را به عهد باستان می‌رسانند، اما همان‌ها هم نمی‌توانند بگویند احزابی که امروزه در اروپا و امریکا فعالیت می‌کنند، مشابه همان احزاب قدیم‌اند. در ایتالیای عهد رنسانس، به دسته‌هایی که دور افراد متشخص جمع می‌شدند حزب می‌گفتند.
بعدها مراکزی که محل اجتماع نمایندگان مجالس انقلابی بود و همچنین کمیته‌هایی که فراهم‌آورنده مقدمات انتخابات با شرط میزان پرداخت مالیات رأی‌دهندگان بودند حزب نامیده شدند. سپس سازمان‌های نسبتاً وسیع مردم که مبین افکار عمومی شناخته می‌شدند عنوان حزب به خود گرفتند.
در نظام‌های دموکراسی نزدیک به زمان ما، تشکیلاتی که برای کسب قدرت در عرصه سیاسی فعالیت می‌کنند و از طریق پارلمان اداره کشور را به عهده می‌گیرند، حزب نامیده می‌شوند و گونه های مختلفی دارند.
سابقه حزب سیاسی در ایران به شکل مشخص و در چهارچوب تعریف‌های مرسوم و کنونی از احزاب، به حدود صد سال قبل باز می‌گردد. عوامل متعددی در تکوین نخستین انجمن‌ها و احزاب در ایران نقش داشتند اما آغاز فعالیت احزاب سیاسی در تاریخ معاصر ایران را به دوره پس از انقلاب مشروطیت می توان نسبت داد.
با آغاز مشروطه و مجلس، احزاب نیز ظاهر شدند. حزب اجتماعیون عامیون، اجتماعیون اعتدالیون، حزب اتفاق و ترقی و جمعیت ترقی‌خواهان هر کدام بنا به ضرورتی در مدت برقراری مجلس دوم شکل گرفتند و فراکسیون پارلمانی و روزنامه حزبی و بعضا مرام‌نامه و نظام‌نامه خود را به‌وجود آوردند.
کتاب نخستین احزاب ایران و انگلستان، به بررسی تاریخ مفهوم حزب، تاریخ احزاب و شکل گیری آن ها در ایران می پردازد و از دیدگاه های گوناگون این موضوع را بررسی می کند.
این کتاب در 4 بخش و 9 فصل، به بررسی گام به گام مفهوم حزب و شکل گیری احزاب، کارکردهای آن را تشریح می کند، بخش سوم کتاب به خاستگاه و تاریخچه احزاب اولیه در انگلستان می پردازد و نهادهای دموکراتیک در این کشور را به عنوان خاستگاه نخستین احزاب سیاسی در مغرب زمین و جهان، بررسی کرده است.
کتاب در بخش چهارم به بررسی تطبیقی کارویژه ها و خاستگاه احزاب در ایران و انگلستان اختصاص یافته و با بررسی ارتباط اقتصاد لیبرال و ساخت احزاب، تاثیر شکاف ها و طبقات اجتماعی بر تشکل های سیاسی را توضیح می دهد.
فصل آخر کتاب نیز به نتیجه گیری اختصاص یافته است.
علی رزاقی بهار، نویسنده این‌کتاب، متولد سال 1365 در مشهد است و علاوه بر فعالیت‌های رسانه‌ای و مدیریت گروه مجلات همشهری، دانش‌آموخته علوم سیاسی است.
کتاب نخستین احزاب ایران با مقدمه محسن مدیر شانه‌چی به‌تازگی توسط انتشارات بین‌المللی پرشیا شمع و مه، در 150 صفحه، با شمارگان یکهزار نسخه منتشر شده است.