نفس‌های بریده اصفهان در چنگال مازوت و فلر
اصفهان - پالایشگاه و نیروگاه فعال درراصفهان، با فلرسوزی و مازوت‌سوزی مداوم، هوای را به مرز خفگی رسانده‌اند و خشکسالی و گردوغبار نیز این بحران زیست‌محیطی را تشدید کرده است.
اصفهان - پالایشگاه و نیروگاه فعال درراصفهان، با فلرسوزی و مازوت‌سوزی مداوم، هوای را به مرز خفگی رسانده‌اند و خشکسالی و گردوغبار نیز این بحران زیست‌محیطی را تشدید کرده است.
خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها - ندا سپاهی: اصفهان این روزها زیر فشار آلودگی هوای ناشی از فعالیت‌های پالایشگاه اصفهان و نیروگاه برق در تنگنا قرار گرفته است. از 22 اردیبهشت امسال، نیروگاه با شروع مازوت‌سوزی در دو واحد از هشت واحد خود، روزانه 6 تن آلاینده به هوای کلانشهرهای اصفهان، شاهین‌شهر و خمینی‌شهر تزریق کرده است.
بر اساس آخرین آمار موجود، این نیروگاه تا 11 تیرماه 123 میلیون لیتر مازوت سوزانده و در 36 روز ابتدایی این دوره، 82 تُن آلاینده وارد هوای مناطق مرکزی اصفهان با جمعیتی بیش از 2.5 میلیون نفر کرده است.
این در حالی است که داوود قاسمی سخنگوی صنعت برق استان اصفهان در گفتگو با خبرنگار مهر در روزهای ابتدایی مازوت‌سوزی مدعی شده بود: استفاده از مازوت در نیروگاه منتظری کاملاً مقطعی بوده و به دلیل تعمیرات شبکه گاز برای حدود چهار تا پنج روز انجام شده است و پس از اتمام تعمیرات، نیروگاه به استفاده از گاز بازمی‌گردد. اما حالا، پس از گذشت 64 روز 2 واحد نیروگاه همچنان مازوت می‌سوزانند و این وضعیت ادامه‌دار شده است.
همزمان، پالایشگاه اصفهان در مجاورت این نیروگاه در بازه 12 روزه تعرض به خاک ایران، فلرسوزی شدیدی داشته که به آلودگی گسترده منجر شده است. هرچند محیط‌زیست استان اصفهان هنوز آمار رسمی از میزان آلایندگی فلرسوزی منتشر نکرده اما تداوم فعالیت‌های آلاینده این 2 واحد صنعتی، عمق بحران زیست‌محیطی را نشان می‌دهد. نیروگاه منتظری و پالایشگاه که در نزدیکی مناطق سکونتگاهی در شهرهای اصفهان، شاهین‌شهر و خمینی‌شهر قرار دارند اکنون به منشأ اصلی آلودگی هوای این منطقه تبدیل شده‌اند.
رهاسازی گاز فلر و آلودگی شدید هوا
در همین ارتباط داریوش گل‌علیزاده، مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان اصفهان درباره وضعیت فلرسوزی و آلودگی ناشی از فعالیت‌های پالایشگاه و نیروگاه شهید منتظری در اصفهان به خبرنگار مهر می‌گوید: پالایشگاه برنامه‌ای برای مدیریت گوگرد به سازمان حفاظت محیط‌زیست ارائه کرده که مورد تأیید هیئت وزیران است؛ این برنامه با هدف ارتقای کیفیت سوخت‌هایی مانند بنزین، نفت‌گاز و مازوت، میزان گوگرد خروجی از فلرها را به سطح استاندارد می‌رساند.
وی می‌افزاید: فلرها برای شرایط اضطراری طراحی شده‌اند تا با رهاسازی گازها از خطر انفجار جلوگیری کنند اما فلرسوزی مداوم نه‌تنها به هدررفت گازهای قابل استحصال و زیان اقتصادی منجر می‌شود بلکه آلودگی هوا را تشدید می‌کند.
تامین سبد انرژی نیازمند سناریوهای مختلف
مدیرکل حفاظت محیط‌زیست اصفهان خاطرنشان می‌کند: پالایشگاه برنامه جامعی برای کاهش اثرات تجمعی آلاینده‌ها ارائه کرده است که در صورت اجرا، این اثرات را به حداقل می‌رساند. با این حال، به دلیل عدم مدیریت کامل فلرها، پالایشگاه همچنان در فهرست صنایع آلاینده قرار دارد.
گل‌علیزاده با اشاره به اینکه پالایشگاه چهار - پنج روزی در بازه جنگ 12 روزه، رهاسازی فلر داشت زیرا آنجا اولویت مباحث امنیتی و انرژی بود، می‌افزاید: در شرایط عادی اما باید سناریوهای مختلفی برای تأمین امنیت سبد انرژی کشور در نظر گرفته شود.
وی تأکید می‌کند: طبق ماده 13 قانون هوای پاک، حتی در صورت استفاده از سوخت‌هایی مانند مازوت، رعایت حدود مجاز آلایندگی الزامی است.
جولان گازهای فلر و مازوت در هوای اصفهان
مدیرکل حفاظت محیط‌زیست اصفهان با اشاره به اینکه سوخت گاز نیز پاک نیست و اکسیدهای نیتروژن (NOx) تولید می‌کند، می‌افزاید: اکسیدهای نیتروژن در فرآیندهای شیمیایی به ذرات معلق ثانویه تبدیل می‌شود. به‌طور مشابه، دی‌اکسید گوگرد (SO2) ناشی از فلرسوزی یا مازوت‌سوزی نیز به ذرات معلق ثانویه تبدیل شده و بر آلودگی هوا تأثیر می‌گذارد.
گل‌علیزاده تصریح می‌کند: این موضوع نشان می‌دهد که کاهش SO2 به‌تنهایی کافی نیست زیرا این ماده در چرخه شیمیایی به آلاینده‌های دیگر در هوا تبدیل می‌شود.
به گفته وی، در حال حاضر 2 واحد نیروگاه شهید منتظری کماکان مازوت می‌سوزانند و اگرچه فلرسوزی پالایشگاه نسبت به گذشته کاهش یافته اما هنوز متوقف نشده است.
ردپای جریانات مونسونی در هوای اصفهان
انتشار گازهای آلاینده فلر و مازوت در هوای منطقه مرکزی اصفهان در حالی است که خشکسالی شدید و گردوغبار نیز این بحران را پیچیده‌تر کرده است.
نوید حاجی‌بابایی معاون هواشناسی اصفهان روز گذشته در نشست کارگروه کاهش آلودگی هوا بیان کرد: اصفهان یکی از بدترین دوره‌های خشکسالی خود را تجربه می‌کند و میزان بارش در شهر به تنها پنج درصد میانگین نرمال رسیده است.
به گفته وی، شدت گرفتن خشکسالی و تقویت جریان‌های کم‌فشار از عرض‌های پایین‌تر، به‌ویژه تحت تأثیر جریانات مانسونی، از دلایل اصلی افزایش گرد و خاک در سال جاری است.
استان اصفهان با 1.5 میلیون هکتار کانون بحران فرسایش بادی، یکی از مناطق بحرانی بیابان‌زایی کشور است. در 19 تیرماه، شاخص کیفیت هوای اصفهان به بالای 500 رسید و در وضعیت خطرناک قرار گرفت.
ناکارآمدی نظارت‌ها برای کاهش آلودگی هوای اصفهان
حمید گله‌داری، معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با انتقاد از ناکارآمدی نظارت‌ها در اجرای برنامه‌های کاهش آلودگی هوا، می‌گوید: علی‌رغم برگزاری جلسات متعدد طی چهار سال گذشته تغییر محسوسی در وضعیت آلودگی هوای اصفهان مشاهده نشده است.
وی خاطرنشان می‌کند: بر اساس گزارش آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان (IARC)، آلودگی هوا به‌طور قطعی به‌عنوان یک عامل سرطان‌زا در گروه یک طبقه‌بندی شده است؛ این موضوع در استان اصفهان اهمیت ویژه‌ای دارد زیرا با وجود اینکه 6 درصد از جمعیت کل کشور در این استان ساکن است هشت درصد از موارد سرطان کشور در اصفهان گزارش شده است.
معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی اصفهان به ارتباط آلودگی هوا با افزایش نرخ تولد نوزادان نارس و بیماری‌های قلبی و ریوی اشاره کرده و می افزاید: نظارت بر صنایع آلاینده با چالش‌هایی مواجه است و فشارهایی برای جلوگیری از برخورد جدی وجود دارد.
گله‌داری همچنین از عدم تخصیص بودجه برای پیشگیری و درمان بیماری‌های ناشی از آلودگی هوا انتقاد کرده و می‌گوید: طی سه ماه نخست امسال 12.5 هزار میلیارد تومان مالیات از اصفهان به تهران پرداخت شده اما حتی یک ریال از عوارض آلایندگی به حوزه سلامت این خطه اختصاص نیافته است.