نقاب از چهره امارات افتاد

برای ساکنان محلی، شنیدن صدای چنین هواپیماهایی تا دو سال پیش غیرمعمول بود؛ اما اکنون به امری روزمره تبدیل شده است. دقایقی بعد، محموله‌هایی سنگین و ناشناخته از هواپیما تخلیه می‌شود. عبداللهی، یکی از فرماندهان ارشد نیروی پلیس دریایی پانتلند (PMPF) در فرودگاه بوساسو، که به دلایل امنیتی با نام مستعار با میدل‌ایست‌آی گفت‌وگو کرده، می‌گوید: «این پروازها مکررند و تجهیزات بلافاصله به هواپیمای دیگری منتقل می‌شوند که در حالت آماده‌باش است و از طریق کشورهای همسایه، مقصدش نیروهای شبه‌نظامی RSF در سودان است.»

بر اساس داده‌های ردیابی پرواز، تصاویر ماهواره‌ای، منابع محلی متعدد و اظهارات دیپلمات‌های آمریکایی و منطقه‌ای، منشأ این پروازها روشن است: امارات متحده عربی. به گفته منابع مطلع، مقصد نهایی محموله‌ها سودان و شبه‌نظامیان «نیروهای پشتیبانی سریع» (RSF) است که همین هفته پس از بیش از 500 روز محاصره، شهر الفاشر، پایتخت ایالت دارفور شمالی را تصرف کردند. نیروهای RSF در پی این پیروزی، مرتکب جنایات گسترده‌ای شدند و ویدئوهایی از خود منتشر کردند که در آن غیرنظامیان فراری را قتل‌عام و بیماران بیمارستان‌ها را اعدام می‌کردند.

الگوی ثابتی در پروازهای باری مشاهده می‌شود: هواپیماها تنها مدت کوتاهی در بوساسو می‌مانند و معمولا در ساعت‌هایی می‌رسند که فعالیت فرودگاه حداقلی است. داده‌های عمومی ترافیک هوایی نشان می‌دهد امارات زمان پروازها را گاه تغییر می‌دهد تا توجه عمومی جلب نشود. عبداللهی می‌گوید: «در زمان بارگیری و تخلیه، هواپیماها به‌شدت محافظت می‌شوند؛ زیرا محموله‌ها حساس هستند و محتویات آنها نباید علنی شوند.» به گفته منابع محلی، بخشی از تجهیزات نیز از طریق بندر بوساسو وارد می‌شود. امارات سال‌هاست تامین مالی نیروی پلیس دریایی پانتلند را برعهده دارد؛ نیرویی که در ابتدا برای مقابله با دزدی دریایی ایجاد شد. اما اعضای این نیرو تاکید دارند که هیچ‌یک از محموله‌های واردشده به بوساسو به اردوگاه آنان منتقل نمی‌شود، چراکه محموله‌ها «بسیار بزرگ‌تر از نیازهایشان» هستند.

داده‌های پروازی پیش‌تر منتشرشده نشان می‌دهد امارات ارسال سلاح به بوساسو را به‌شدت افزایش داده و بر اساس ارزیابی‌های اطلاعاتی آمریکا، این سلاح‌ها شامل پهپادهای ساخت چین نیز هست. یکی از مدیران بندر بوساسو در گفت‌وگو با میدل‌ایست‌آی فاش کرد که طی دو سال گذشته، بیش از 500 هزار کانتینر با برچسب «خطرناک» از سوی امارات از طریق این بندر منتقل شده است. برخلاف محموله‌های عادی، سندی از مبدأ و مقصد یا محتوای این کانتینرها وجود ندارد. او می‌گوید: «این عملیات به‌شدت محرمانه است. کانتینرها بلافاصله پس از ورود به فرودگاه منتقل و بر هواپیماهای آماده پرواز بارگیری می‌شوند.»

به گفته شاهدان محلی، تدابیر امنیتی در زمان ورود این محموله‌ها بسیار شدید است. با پهلو گرفتن کشتی‌ها، نیروهای PMPF بندر را قرق کرده و از هرگونه فیلم‌برداری جلوگیری می‌کنند. تنها کارکنان در حال خدمت اجازه ورود دارند و از ضبط تصاویر منع می‌شوند. مدیر بندر تاکید کرده است: «اگر این محموله‌ها برای مصرف داخلی بودند، مکان انبار یا کانتینرهای خالی‌شان را می‌دیدیم؛ اما هیچ‌کدام دیده نمی‌شود. اینجا فقط ایستگاه انتقال است.»

بوساسو، در ساحل پونتلند سومالی، به کلید حمایت امارات از نیروهای پشتیبانی سریع در سودان تبدیل شده است

مزدوران کلمبیایی در بوساسو

فرودگاه بوساسو در ساحل جنوبی خلیج عدن قرار دارد و چندین تاسیسات نظامی مستحکم را در خود جای داده است؛ از جمله پایگاهی تحت اشغال فرماندهان و نیروهای امنیتی اماراتی که گفته می‌شود اهل آفریقای جنوبی‌اند. در شمال فرودگاه نیز اردوگاهی جداگانه برای مزدوران کلمبیایی فعال در جنگ سودان وجود دارد. تصاویری که به‌طور اختصاصی در اختیار میدل‌ایست‌آی قرار گرفته، نشان می‌دهد ده‌ها مرد کلمبیایی با کوله‌پشتی از هواپیما پیاده شده و مستقیم به سوی اردوگاه می‌روند.

عبداللهی با مشاهده تصاویر می‌گوید: «بله، اینها مزدوران کلمبیایی هستند که در تعداد زیاد از اینجا فعالیت می‌کنند.» به گفته او، این نیروها تقریبا هر روز با پروازهای تجاری وارد بوساسو می‌شوند و سپس به سودان می‌روند تا در کنار RSF بجنگند. سربازان سومالیایی مستقر در فرودگاه، به‌ندرت اجازه ورود به اردوگاه مزدوران را دارند. عبداللهی توضیح می‌دهد: «آن‌ها در محوطه خود بیمارستانی تازه ساخته‌اند تا زخمی‌های جنگ سودان را درمان کنند. به یاد دارم یک‌بار هواپیمایی حامل زخمی‌ها فرود آمد و درِ هواپیما با خون پوشیده شده بود.»

به گفته این افسر، اردوگاه همچنین به‌عنوان نقطه انتقال پزشکی برای رزمندگان مجروح RSF عمل می‌کند که بعدا برای درمان به مناطق دیگر منتقل می‌شوند. در نزدیکی فرودگاه، امارات سامانه راداری نظامی - احتمالا ساخت فرانسه - نصب کرده است تا از تاسیسات بوساسو در برابر حملات احتمالی محافظت کند. گزارش میدل‌ایست‌آی نشان می‌دهد بوساسو بخشی از زنجیره‌ای از پایگاه‌های نظامی امارات در سراسر خلیج عدن و دریای سرخ است؛ شامل جزایر میون، عبدالکوری، سمحه و بنادر بربره (در سومالی‌لند) و المخا (در یمن)؛ مناطقی که رسما تحت کنترل امارات نیستند اما توسط متحدان آن اداره می‌شوند.

سربازان مستقر در بوساسو می‌گویند حضور مزدوران کلمبیایی نگرانی‌های امنیتی را افزایش داده است. عبداللهی هشدار می‌دهد:«ما معتقدیم احتمال زیادی وجود دارد که دولت سودان فعالیت‌های فرودگاه بوساسو را هدف قرار دهد.» پیش از آغاز جنگ سودان در آوریل 2023، این کشور هزاران بورسیه تحصیلی به دانشجویان سومالیایی اعطا کرده بود. از جمله دریافت‌کنندگان، احمد معلم فقی، وزیر کنونی دفاع سومالی است. چندین افسر PMPF می‌گویند از همکاری با نیروهای خارجی درگیر در جنگ سودان ناراحت‌اند و بیم دارند که ناخواسته در «نسل‌کشی علیه کشوری دوست» نقش داشته باشند.

در ابتدای سال جاری، دولت آمریکا اعلام کرد که اعضای RSF و شبه‌نظامیان متحدشان در سودان مرتکب نسل‌کشی شده‌اند؛ ادعایی که بسیاری از سازمان‌های حقوق بشری نیز تایید کرده‌اند. یکی از سربازان سومالیایی می‌گوید: «از نظر اخلاقی غیرقابل قبول است که به مزدورانی کمک کنیم که علیه کشوری می‌جنگند که سال‌ها از مردم سومالی، از جمله خانواده من، حمایت کرده است.»

 روابط تیره موگادیشو و ابوظبی

امارات طی سال‌ها کمک مالی و آموزش نظامی به دولت موگادیشو ارائه کرده تا با گروه‌های تندرو نظیر الشباب مقابله کند، اما در سال‌های اخیر روابط دو کشور تیره شده است. امارات اکنون از دولت‌های منطقه‌ای مانند پانتلند و سومالی‌لند حمایت می‌کند که خواهان جدایی از سومالی‌اند. به گفته عبدالرشید موسی، تحلیلگر منطقه‌ای «موگادیشو توان اعتراض ندارد، زیرا آمادگی مقابله با نفوذ فزاینده امارات را ندارد.» دولت فدرال سومالی کنترل حریم هوایی کشور را حفظ کرده اما اختیار چندانی بر بندر و فرودگاه بوساسو ندارد. با وجود روابط پرتنش میان حسن شیخ محمود، رئیس‌جمهور سومالی و محمد بن زاید آل نهیان، رهبر امارات، موگادیشو تاکنون به‌طور رسمی علیه فعالیت‌های نظامی ابوظبی در پانتلند موضع‌گیری نکرده است.

پژوهشگر بریتانیایی مارتین پلات، متخصص در درگیری‌های شاخ آفریقا، می‌گوید: «دخالت امارات در جنگ سودان ناشی از تمایل این کشور به دستیابی به منابع طلا و گسترش نفوذ منطقه‌ای است.» به گفته او، موقعیت راهبردی پانتلند و استقلال نسبی آن، این منطقه را به پایگاه عملیاتی ایده‌آل برای امارات تبدیل کرده است: «پانتلند یکی از کم‌نظارت‌ترین مناطق جهان است. امارات می‌تواند آزادانه از اینجا فعالیت کند، چون هیچ‌کس سوال نمی‌پرسد.» در ژوئیه گذشته، نازحت شمیم‌خان، معاون دادستان دیوان کیفری بین‌المللی، در شورای امنیت سازمان ملل اعلام کرد این نهاد «دلایل معقولی» دارد که باور کند در سودان جنایات جنگی و جنایات علیه بشریت در جریان است.

* میدل ایست آی