نقش بی‌بدیل "خلیج فارس" در هویت تاریخی ایرانیان / ضرورت شکل‌گیری نهضت تاریخ شفاهی برای شاخت بیشتر خلیج ایرانی

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ 10 اردیبهشت روز ملی خلیج فارس در تقویم ثبت شده است که پایگاه خبری سپاس گفت و گو تفضیلی در قالب میزگرد با سه چهره تاریخی و سیاسی استان بوشهر پیرامون اهمیت و تاثیرگزاری خلیج فارس برگزار کرد. در ادامه صحبت های شنیدنی در مورد خلیج فارس می خوانیم.

خلیج فارس مهمترین آبراه دنیا است

رئیس بنیاد ایران شناسی بوشهر نیز گفت: در بحث نام خلیج فارس و یا دریای پارس که پیشینه تاریخی آن که با اجماع پژوهشگران، مورخان، خلیج فارس شناسان مورد تایید قرار گرفته و هر چند که قدمت آن به قبل از میلاد می‌رسد ولی کتیبه آشوری در 800 سال قبل از میلاد کشف که از این آبراه تحت عنوان آب تلخ نام برده شده است.

وی با بیان اینکه خلیج فارس آبراه مهم و استراتژیک هنوز هم آن اهمیت تاریخی خود را از دست نداده است، افزود: خلیج فارس نسبت به دیگر آبراه‌ها در دنیا حرف اول را می‌زند و نام خودش را از اقوام پارس گرفته است.

عبدالکریم مشایخی با اشاره به نقشه‌های یونانی و رومی‌، گفت: این نقشه‌های تاریخی که به ما رسیده خلیج فارس را سینوس پرسیکوس می‌نامیدند که به معناب دریای پارس است.

وی بیان کرد: یک کتیبه‌ای از دوره ی هخامنشیان در کانال سوئز کشف شده که نشان دهنده ی سیادت دریایی ایرانیان در دوران پادشاهی داریوش بر این آبراه بوده است.

وی با بیان اینکه هخامنشیان در استان بوشهر دشتستان را انتخاب کرده‌اند، افزود: در دشتستان سه کاخ به نام چرخاب، بردک سیاه و سنگ سیاه در کنار روستای جتوط وجود دارد.

رئیس بنیاد ایران شناسی بوشهر افزود: اولین ناو جنگی که وارد خلیج فارس شده در زمان ناصرالدین شاه به نام کشتی پرسپولیس بود که از آلمان خریداری شد و تحویل احمدخان دریابیگی در بوشهر گردید. این کشتی 600 تنی را آلمان‌ها هدایت می‌کردند و یک ناخدا به نام ابراهیم دریایی و بعد ناخدا عباس دریانورد سکانداری این کشتی را بر عهده می‌گیرند.

وی افزود: بوشهری‌ها در دریا و دریانوردی حرف زیاد برای گفتن دارند. جایگاه بوشهر در عرصه دریا و دریانوردی دارای تاریخ پرخاطره‌ای است.

رئیس بنیاد ایران شناسی بوشهر با بیان اینکه خلیج فارس یکی از آبراه های مهم و استراتژیکی است که در جهان از اهمیت ویژه ای برخوردار است، افزود: این آبراه پیوند چند هزار ساله با تمدن ایرانی دارد و به همین مناسبت همواره مورد توجه زمین شناسان، باستان شناسان، تاریخ نگاران و جغرافی نویسان بوده است.

مشایخی با اشاره به اینکه قدیمی ترین نوشته ای که از خلیج فارس یاد کرده متعلق به لوگال زاگاسی پادشاه اروک است، خاطرنشان کرد: این نوشته در آثاری که از قوم آشور در بین النهرین حکومت می کردند باقی مانده از این آبراهه به نامرتو به معنی آب تلخ یاد شده است.

وی اضافه کرد: قبل از ورود آریایی ها به ایران در دوره ایلامی این آبراه مورد استفاده مردمی بود که در آن دوره در خوزستان و بوشهر در قلمرو امپراطوری ایلام بوده است.

رئیس بنیاد ایران شناسی بوشهر اضافه کرد: بندر بوشهر با نام لیان پل ارتباطی داخلی ایران با جنوب شرق آسیا و آفریقا بوده است و در دوره هخامنشیان، اشکانیان و ساسانیان این آبراه مهم همچنان مورد توجه و عنایت زمامداران این سلسله ها بوده است.

وی گفت: تا آنجا که در دوره هخامنشیان در منطقه دشتستان بوشهر کاخ هخامنشی به نام های چرخاب، بردک سیاه در نقاط مختلف بنا نهاده شد و این بیانگر سیادت دریایی ایرانیان بر این آبراهه مهم است.

مشایخی با اشاره به اینکه در دوره اسلامی اغلب مورخان و جغرافی نویسان مسلمان در آثار و منابع خود از این آبراه به عنوان بحرالفارس و خلیج الفارسی یاد کرده اند، افزود: با ورود اسلام به ایران و توجه ویژه فاتحان جدید به امر دریانوردی ما شاهد ظهور تمدن هایی در کرانه شمالی خلیج فارس و منطقه ای هستیم که امروز از آن به نام استان بوشهر یاد می شود.

رئیس بنیاد ایران شناسی بوشهر گفت: در دوره معاصر باتوجه به موقعیت استراتژیک بندر بوشهر و حضور انگلیسی ها دراین بندر، بوشهر به عنوان معتبرترین بندر تجاری در حوزه تجاری داخلی ایران مورد توجه قرار گرفت.

وی افزود: تا آنجا که از سال 1750 میلادی تا سال 1920 میلادی بندر بوشهر معتبرترین بندر تجاری ایران بود و در این دوره بیش از10 کشور خارجی در بندر بوشهر نمایندگی سیاسی و تجاری داشتند.

ایران تنها کشور نقش آفرین در خلیج فارس

یکی از کارشناسان حوزه سیاسب و منطقه ای هم بیان کرد: خلیج فارس درابعاد تجاری، اثرگذاری، ژئوپولتیک و سیاسی از جایگاه مهمی در تاریخ برخوردار است چراکه نفت، گاز، منابع معدنی و شیلاتی از ظرفیت خلیج فارس است.

مهراب کیانی افزود: خلیج فارس دارای منطقه سوق الجیشی وجایگاه نظامی مهمی است که کشورهای قدرتمند دنیا علاقمندی عجیبی به خلیج فارس دارند تا در این منطقه نقش آفرینی کنند و مدیریت این آبراه مهم را برعهده بگیرند.

وی با بیان اینکه ایران قبل از انقلاب اسلامی ژاندارم منطقه خلیج فارس به نیابت از آمریکا بود گفت: آمریکا پس از انقلاب، منطقه مهمی در خلیج فارس و منابع سرشار آن را از دست داد و اکنون سعی می‌کند با انواع ترفندها منافع خود را از این آبراه تامین کند.

این کارشناس حوزه ی سیاست خاطر نشان کرد: نقش آفرینی‌های ایران در بعداز انقلاب در خلیج فارس افزایش یافت در سال‌های اخیر با رخدادهایی که برای آمریکا از جمله هدف قرار دادن ناو بریجتون، دستگیری تفنگداران امریکایی، هدف قرار دادن پهپاد گلوبال هاوک و رصد ناوهای آمریکایی از سوی دلاورمردان نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، جایگاه این کشور به شدت تنزل یافت.

کیانی تصریح کرد: اقتدار منطقه‌ایران روزبه‌روز در خلیج فارس افزایش می یابد و جایگاه آمریکا رو به کاهش است و در این راستا آمریکا تهدیدات خودرا بیشتر کرده و تلاش می کند درگیری‌ها در منطقه را افزایش دهد تا بتواند قدرت خود را در خلیج فارس حفظ کند.

وی بیان کرد: تنها ایران نقش کلیدی در خلیج فارس می‌تواند داشته باشد، حتی حضور ایران در آب های آزاد بین المللی از جمله عدن و مقابله با دزدان دریایی نشان از افزایش اقتدار ایران در دریا و دریانوردی است.

ضرورت تدوین تاریخ خلیج فارس مبتنی بر متد و روش تاریخ شفاهی

حسن الهیاری در گفتگو با خبرنگار سپاس، با گرامیداشت 10 اردیبهشت روز ملی خلیج فارس و با تاکید بر توجه به متدولوژی روش شناخت تاریخ در قالب و بسترهای جدید در حفظ هویت نام خلیج فارس اظهار داشت: نام این آبراه همواره در ادوار مختلف تاریخی، خلیج فارس بوده ولی کشورهای متخاصم در اسناد موجود تغییراتی می‌دهند تا به اهداف خود دست یابند.

استاد دانشگاه خلیج فارس بوشهر با تاکید بر تغییر متدولوژیک در شناخت هویت جهانی خلیج فارس، افزود: ما باید باید به لحاظ متدولوژی تغییر ایجاد کنیم که یکی از بهترین کارها تدوین تاریخ خلیج فارس مبتنی برمتد و روش تاریخ شفاهی است.

وی، تاریخ شفاهی را یکی از شیوه‌های پژوهش در حوزه تاریخ دانست و تاکید کرد: استفاده از این شیوه به مثابه یکی از منابع و مستندات تاریخی وقایع و رویدادهای تاریخ معاصر از اهمیت زیادی برخوردار است.

وی تاریخ شفاهی خلیج فارس را بررسی موضوع میان توده‌های مردم و سطوح پایین و لایه‌های نادیده جامعه دانست و تصریح کرد: در این سطح هرگز مناقشه‌ای در مورد نام خلیج فارس نبوده و همواره مبادله، همنوایی، همدلی مورد توجه قرار داشته است و قرن‌های متمادی مردمان همجوار خلیج فارس در سواحل با هم مراوده داشته‌اند.

استاد دانشگاه خلیج فارس بوشهر با بیان اینکه تاریخ شفاهی افراد بدون وابستگی به جایی در مورد نام خلیج فارس اظهار نظر و اطلاعات گذشته را منعکس می‌کنند، گفت: پس تاریخ شفاهی خیلی می‌تواند برای حفظ هویت نام خلیج فارس موثر باشد.

الهیاری با بیان اینکه صورت بندی علم تغییر یافته است، افزود: دیگر محتوا و قالب علم مانند گذشته نیست، در حال حاضر هرآنچه در باره حفظ هویت نام خلیج فارس داریم مدیون نویسندگان متون جغرافیایی، تاریخی و ادبی است که واقعا کار بزرگی کرده‌اند که نام خلیج فارس را در کتب خودشان ثبت کردند تا کسی بر آن خدشه‌ای وارد نکند.

وی، با بیان اینکه اکنون تغییرات در این حوزه ایجاد شده تصریح کرد: در زمان کنونی با تعداد زیادی وب سایت‌های معتبر علمی سروکار داریم که در آن روزانه صدها مقاله در آن به نمایش گذاشته می‌شود و زمینه اصلی علم در زمان کنونی بر مبنای مطالعات در چارچوب مقالات علمی است.

عضو هیئت علمی دانشگاه خلیج فارس بوشهر بیان کرد: دولت‌های متخاصم در متن جدید علوم در قالب مقالات واژه دلخواه خودشان را درجه بندی و کاربرد آن به شدت تکثیر می‌کنند. پس نباید از حوزه‌های جدید برای پاسداشت هویت و نام خلیج فارس غفلت کنیم.

الهیاری نقش خلیج فارس را در هویت تاریخی ایرانیان تاثیرگذار دانست و بیان کرد: خلیج فارس با تاریخ ایران پیوند خورده است و تمام مجامع بین‌المللی بر نام خلیج فارس صحه می‌گذارند.

در 22 تیرماه 1384، بنا به مصوبه هیات دولت روز 10 اردیبهشت سالروز اخراج پرتغالی ها از خلیج فارس به عنوان روز ملی خلیج فارس نامگذاری شد.

دهم اردیبهشت در تاریخ ایران یادآور ازخودگذشتگی های ملت سرافراز ایران و فرار اشغال گران متجاوز پرتغالی بعد از 117 سال تسلط جابرانه بر سواحل جنوبی کشوراست.

خلیج‌فارس محور ارتباط میان اروپا، آفریقا، آسیای جنوبی و جنوب شرقی است و از نظر راهبردی در منطقه خاورمیانه، به عنوان بزرگترین و مهم‌ترین مرکز ارتباطی بین این سه قاره‌است و بخشی از یک سیستم ارتباطی شامل اقیانوس اطلس، دریای مدیترانه، دریای سرخ و اقیانوس هند است.

خلیج فارس منبع مهم انرژی و از نظر منابع طبیعی از غنی‌ترین پهنه‌های آبی جهان در زمینه منابع نفت، گاز، مروارید، فسفات، گوگرد، مرجان، انواع ماهی‌ها و میگو و گردشگری دریایی از جمله ثروت‌های خلیج فارس به شمار می رود.

در مجموع خلیج فارس از نظر جغرافیای سیاسی، استراتژیک، انرژی و تاریخ و تمدن یک پهنه آبی مهم و حساس در دنیا محسوب می‌شود و به همین دلیل از دیرباز مورد توجه قدرت‌های جهانی و بازرگانان و تجار دنیا بوده‌است.

انتهای پیام //