نقش سیاست پولی در هسته تورم زا؛ تیر 1402

پایه پولی در تیر ماه 1402 بالغ بر 41 درصد افزایش یافته است که مستقیما حدود 12 درصد آن تحت تاثیر اجرای سیاست پولی توسط بانک مرکزی در این ماه بوده است. این موضوع باعث شده تا سهم این بخش از کل پایه پولی در یکی از بالاترین نسبت‌ها قرار گرفته و از 15 درصد نیز عبور کند.

پایه پولی یا هسته تورم ساز بانک مرکزی، به دارایی‌هایی از بانک مرکزی گفته می‌شود که به ازای آن‌ها اعتبار در جامعه تزریق می‌شود. هر افزایش در پایه پولی به دلیل قدرت خلق شبه پول توسط بانک‌ها، به شکلی چند برابری در اقتصاد در غالب نقدینگی بروز می‌یابد که در بلندمدت می‌تواند به تورم منجر شود. به همین دلیل است که دارایی‌های بانک مرکزی یا بدهی دولت و بانک‌ها به بانک مرکزی که از اجزای پایه پولی هستند، شدیدا مورد حساسیت سیاستگذاران و اقتصاد خوانده‌ها قرار گرفته است.

رشد 41.1 درصدی پایه پولی در ابتدای تابستان

بر اساس آمارهای منتشر شده رقم پایه پولی در تیر ماه 1402 حدود 921 همت به ثبت رسیده که در مقایسه با پایه پولی 653 همتی در ماه مشابه 1401 حدود 41.1 درصد رشد داشته است.

آمارهای منتشر شده از بانک مرکزی نشان می‌دهند در تیر ماه 1402 رشد پایه پولی عمدتا ناشی از افزایش بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی بوده و در عوض، از ناحیه خالص دارایی‌های خارجی و بدهی دولت به بانک مرکزی، از رشد پایه پولی کاسته شده است. این باور وجود دارد که در این برهه دولت بجای استقراض مستقیم از بانک مرکزی، به بانک‌ها رجوع کرده و همین افزایش فشار دلیل اصلی اضافه برداشت بانک‌ها از بانک مرکزی بوده است.

آخرین قلم از اقلام تشکیل‌دهنده پایه پولی، خالص سایر اقلام عنوان می‌شود که بخشی از آن به دلیل اجرای سیاست پولی ایجاد شده است. زمانیکه سیاست پولی انبساطی در جریان باشد، مانده اجرای عملیات سیاست پولی مثبت و در حالت اجرای عملیات انقباضی خالص مانده اجرای آن منفی است که اثری کاهشی در روند رشد پایه پولی دارد.

برای مثال زمانیکه از بازار باز به عنوان یکی از ابزار اجرای سیاست پولی بهره می‌گیریم، در واقع هرچند به صورت هفتگی قرض بانک‌ها به بانک مرکزی پرداخت می‌شود اما مجددا برای هفته بعد مبلغی دیگر قرض گرفته می‌شود و به همین ترتیب، گویی همواره مبلغی در بانک‌ها تحت اثر اجرای سیاست پولی در جریان نقدینگی جاری در کشور قرار می‌گیرد.

نقش مانده اجرای سیاست پولی از رشد پایه پولی در تیر ماه 1402

آمارهای منتشر شده از بانک مرکزی نشان می‌دهد مانده اجرای عملیات سیاست پولی در تیرماه 1401 حدود 9.4 درصد از کل پایه پولی در آن مقطع را تشکیل داده بود اما سهم این بخش از پایه پولی در تیرماه سال جاری بالغ بر 15.3 درصد رسید.

همچنین بر اساس گزارش بانک مرکزی می‌توان ادعا کرد بیش از 12 درصد از کل رشد 41 درصدی پایه پولی در تیر ماه 1402 ناشی از رشد مانده اجرای عملیات سیاست پولی بوده است. به عبارت دیگر در صورت عدم رشد این بخش از پایه پولی، رشد پایه پولی به 29 درصد کاهش پیدا می‌کرد.

این درحالیست که برخی از کارشناسان همواره بر جایگاه سیاست پولی فعال و نقش آن در پایه پولی تاکید زیادی دارند. به عقیده این افراد با دخالت‌های پولی می‌توان آسیب‌های نوسانات اقتصادی را کاهش داد اما در مقابل، جریانی قرار گرفته که قائلند هرچقدر سهم مانده اجرای عملیات سیاست پولی از دارایی‌های بانک مرکزی افزایش یابد، بجای کاهش آثار تکانه‌های اقتصادی، خود منجر به تشدید نااطمینانی و تکانه‌های اقتصادی خواهد شد.

/

• رشد حجم پول در وضعیت هشدار
• جدال روحانی و رئیسی بر سر پایه پولی
• 3 رکن اصلی در ایجاد و استمرار تورم اقتصاد ایران
• جایگاه ابزار بهره‌بانکی برای کنترل تورم
• انتظارات تورمی داغ ترکیه

بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.