نگاهی دوباره به تاسوعای حسینی
تهران - تاسوعا و عاشورا در فرهنگ شیعی دو نماد عشق و دلباختگی در برابر معبود است و شنیدن این دو واژه برای هر آزاده‌ای یادآور نهایت اخلاص، وفا، جوانمردی و آزادگی در جهان است.
روز تاسوعا در فرهنگ شیعه از دیرباز به عنوان روزی شناخته شده که عزاداران و عاشقان اهل بیت (ع) ضمن بیان فضیلت های علمدار کربلا، به مرثیه سرایی و عزاداری برای او می پردازند. بیان رشادت ها و مصیبت های حضرت ابوالفضل (ع) در روز تاسوعای حسینی، باعث شده تا برخی چنین تصور کنند که آن حضرت در روز تاسوعا به شهادت رسیده و به همین علت در این روز عزای سقای دشت کربلا را برپا می کنند درحالی که قریب به اتفاق یاران امام حسین (ع) در روز عاشورا جان خود را برای یاری دین خدا و امام خود فدا کردند. تاسوعا و عاشورا نه تنها در میان ایرانیان و شیعیان از جایگاه ویژه ای برخوردار است که حتی اقلیت های دینی احترام خاصی برای مقام شهدای کربلا به ویژه سیدالشهدا (ع) و حضرت ابوالفضل (ع) و بزرگداشت روزهای تاسوعا و عاشورا قائل هستند. واژه تاسوعا چیست؟ برخی معتقدند واژه تاسوعا از کلمه تسع به معنی 9 گرفته شده و این واژه را در تاریخ شیعه مربوط به نهم محرم می دانند اما برخی دیگر معتقدند در زبان عربی، اعداد قاعده خود را دارند و هر قاعده‌ای که بر شمارش اعداد حکم کند، بر سلسله اعداد هم حاکم خواهد بود و در همین راستا اعداد بر خلاف کلمات، استثناپذیر نیستند. مثلا در کلام عرب، اعداد این گونه شمارش می‌شوند؛ اول، ثانی، ثالث یا اولا، ثانیا و ثالثا. چنان چه تاسوعا و عاشورا در زمره اعداد باشند، باید قاعده‌پذیر باشند. یعنی باید بتوان بقیه اعداد را هم به همان سیاق تلفظ کرد؛ مثل تاسوعا، عاشورا و ثامونا اما می‌بینیم که بقیه اعداد از این قاعده پیروی نمی‌کنند. لذا نمی‌توانیم دلیلی داشته باشیم که تاسوعا و عاشورا عدد هستند تا از قاعده شمارش پیروی کنند و این دو روز هیچ ربطی به اعداد ندارد بلکه معنای دیگری دارند.
این افراد معتقدند بر همین اساس تاسوعا معنای نهم را از دست می‌دهد. اتساع یعنی گسترده شدن و گشاد شدن و بالا رفتن ظرفیت یا اتساع شرائین یعنی رگ‌ها گشاد شدند و ظرفیت شان برای عبور خون زیاد باشد. بنابر این التاسوع به چیزی گفته می شود که گستردگی و ظرفیتش زیاد باشد و التاسوعا یعنی جایی که بتوان ظرفیت را بالا برد و فراخی ایجاد کرد. پس تاسوعا روزی است که ظرفیت بالا می‌رود و در سینه‌ها فراخی ایجاد می‌شود و به جای تنگی، وسعت می‌یابد.
امام صادق (ع) فرمود تاسوعا روزی است که حسین (ع) و یارانش در آن روز در کربلا محاصره شدند و سپاه شام پیرامونش حلقه وار گرد آمده او را از حرکت بازداشتند و پسر مرجانه (ابن زیاد) و «عمر بن سعد» در آن روز شادمان که لشکری انبوه، به اختیار دارند و حسین (ع) و یارانش را ضعیف شمردند و یقین کردند که دیگر حسین، یار و یاوری ندارد و مردم عراق به مدد او نخواهند آمد. مقام با عظمت حضرت ابوالفضل و موقعیت خاص ایشان باعث شده تا به طور ویژه یک روز را به بیان رشادت ها و فضیلت های این فرزند امیرمومنان (ع) اختصاص دهند که این روز، همان تاسوعای حسینی است.
جایگاه و مقام حضرت عباس (ع)
عباس بن علی ابی‌طالب مشهور به ابوالفضل پنجمین پسر حضرت علی (ع) و اولین فرزند ام البنین در چهارم شعبان سال 26 هجری قمری دیده به جهان گشود. مهم‌ترین فراز زندگی او حضور در واقعه کربلا و شهادت در روز عاشوراست. در مورد زندگی و احوالاتش تا قبل از محرم سال 61 اطلاعات چندانی وجود ندارد جز این‌که بر اساس برخی گزارش‌ها در جنگ صفین حضور داشته است. آن حضرت در واقعه کربلا فرمانده و پرچمدار سپاه امام حسین (ع) بود و برای همراهان امام حسین (ع) از فرات آب آورد. او به همراه برادرانش دو امان‌نامه از طرف عبیدالله بن زیاد را رد کردند و جزو سپاه امام حسین (ع) جنگید و شهید شد. ائمه معصومین در احادیثی مقام بالایی برای حضرت عباس در بهشت بیان کرده‌اند و نیز کرامات فراوانی از او با مضمون برآورده کردن حاجات مردم حتی غیر شیعیان و غیر مسلمانان نقل شده است.
شیخ صدوق در کتاب امالی روایتی از امام سجاد (ع) با این مضمون نقل می کند که حضرت ابوالفضل در نزد خدا جایگاهی دارد که همه شهدا به او غبطه می خورند که ای کاش می توانستند به چنین جایگاهی برسند. برخی از کارشناسان دینی معتقدند معرفت حضرت عباس (ع) باعث شد تا آن حضرت در روز قیامت دارای ارج و مقامی شود که سایر شهدا به مقام او غبطه بخورند.
امام صادق (ع) نیز فرمود: عموی ما عباس، نافذ البصیره بود؛ ایمان محکم و نفوذناپذیر داشت و همراه با امام حسین (ع) مجاهده کرد و به بلای نیکو رسید.
در فرازی از زیارتنامه حضرت ابوالفضل (ع) که از امام معصوم نقل شده، اینگونه سلام می دهیم: السلام علیک ایها العبد الصالح المطیع لله و لرسوله و لامیرالمومنین و الحسن و الحسین؛ یعنی سلام بر تو ای بنده صالح خدا که اطاعت محض از خدا و رسول و امیرمومنان و امام حسن و حسین (علیهم السلام) داشتی.
نسبت شمر با حضرت ابوالفضل
یکی از حوادثی که در این روز اتفاق افتاد، امان نامه ای بود که شمر برای عباس (ع) و برادرانش آورد. شمر در روز نهم محرم، خود را نزدیک خیام امام حسین (ع) رسانید و سراغ پسران خواهر خود، یعنی حضرت ابوالفضل (ع) و برادرانش را گرفت اما آن بزرگواران جوابی به او ندادند که در این هنگام امام حسین (ع) فرمود اگرچه او فاسق است ولی جوابش را بدهند. حضرت عباس (ع) پس از شنیدن سخنان شمر که می گفت «خود را به خاطر حسین (ع) به کشتن ندهید» در پاسخ به او با صدای بلند فرمود: لعنت خدا بر تو و بر امیر تو و بر امان تو باد. ما را امان می دهید در حالی که پسر رسول خدا در امان نباشد؟
همین یک جمله شمر که حضرت عباس (ع) را فرزند خواهر خود خطاب می کند، باعث شده تا امروز هم شاهد مظلومیت حضرت ابوالفضل باشیم. چون دشمنان دین و امامت در سال های اخیر در فضای مجازی این شبهه را به راه انداخته اند که شمر بن ذی الجوشن برادر حضرت ام البنین، همسر دوم حضرت امیرمومنان و مادر حضرت عباس است و یکی از اهداف دشمن، خانوادگی جلوه دادن قیام بزرگ امام حسین (ع) بوده است در حالی که بر اساس روایات تاریخی رسم عرب این بوده تا به افرادی که از یک قبیله هستند و به نوعی وابستگی با هم دارند، به فرزندان آنان با عنوان فامیلی نگاه کنند و مادر حضرت عباس (ع) با شمر بن ذی الجوشن هر دو از یک قبیله بودند.
مرورگر شما از ویدئو پشتیبانی نمی‌کند. فایل آن‌را از اینجا دانلود کنید: audio/mp3تاسوعا و مهلتی برای عبادت و تلاوت قرآن
در روز تاسوعا که دشمن عرصه را بر امام تنگ کرده بود، امام حسین (ع) از دشمن خواست تا در جنگ تاخیر اندازند و یک شب را مهلت دهند. عمر سعد که لشکر را آماده جنگ کرده بود، ابتدا قبول نکرد ولی در نهایت پذیرفت و سیدالشهدا (ع) و یاران باوفایش آن شب را تا صبح به مناجات و دعا و تلاوت قرآن و نماز گذراندند. در چنین روزی بود که به دستور عبیدالله بن زیاد، لشکر مجهزی از کوفه وارد کربلا شد و امام حسین (ع) در عصر روز تاسوعا برای یاران خود خطابه ای خواندند و اصحاب آن حضرت اعلام وفاداری و حمایت خود را تا پای جان اعلام کردند. شهادت نامه یاران حسینی در شب عاشورا امضا شد، شبی که امام حسین (ع) بیعت خود را از آنان برداشت و سفارش کرد تا از تاریکی شب استفاده کرده و صحنه کربلا را رها کنند تا جان خود را نجات دهند. در این میان برخی از افراد که برای دنیا و به امید حکومت دنیایی امام حسین (ع) تا کربلا آمده و سیدالشهدا (ع) را همراهی کرده بودند، هنگامی که دیدند در روز عاشورا خون و شمشیر حاکم خواهد بود و خبری از لذت های دنیایی نیست، در تاریکی شب مسیر خود را جدا کرده و زندگی دنیای فانی را بر یاری امام خویش ترجیح دادند. از طرف دیگر زمانی که سیدالشهدا (ع) اخلاص و وفاداری یاران خود را مبنی بر حمایت و جانفشانی از امام و رهبر خود مشاهده کردند، جایگاه یاران عاشورایی را در بهشت به آنان نشان دادند و اینگونه شد که برخی اصحاب حسین (ع) در شب عاشورا به تلاوت قرآن، نماز، مناجات و دعا پرداختند و برخی نیز با یکدیگر شوخی می کردند.
برچسب‌ها
پرونده خبری
