هیجان‌زدگی بازارها / بدترین موقعیت سرمایه‌گذاری

گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو: با توجه به اتفاقات اخیر منطقه، بازار‌های داخلی کشور دچار نوساناتی شده که گویای رفتار غیراقتصادی آن‌ها است. پس از شروع حمله نیرو‌های مقاومت به رژیم صهیونیستی، قیمت دلار در بازار آزاد حدود 3 هزار تومان افزایش یافت که کارشناسان آن را تاثیر اتفاقات منطقه بر اقتصاد کشور تلقی کردند، همچنین رفتار بورس در روز‌های گذشته نیز رفتاری غیراقتصادی بوده که آن را با ریزش مواجه کرده است.

هرچند این رفتار‌های هیجانی مقطعی است، اما لازم است تصمیم‌های درستی در این خصوص اتخاذ شود تا بازار اسیر دست سوداگران و نوسان‌گیران نشود.

گفتنی است بازار‌های مالی در همه جای دنیا از خبر‌ها و حوادث پیرامون خود اثر می‌پذیرند و در این بین، بروز رفتار ناشی از ترس (پنیک) هم یکی از عوارض شناخته‌شده در این زمینه است. با این وجود بسته به میزان توسعه یافتگی و عمق بازار‌ها و بلوغ رفتاری سرمایه‌گذاران، میزان اثرگذاری اخبار و حوادث بر بازار متفاوت است.

به عبارت دیگر وقتی بازار قدرت تفکیک اخبار و حوادث منجر به ریسک‌های سیستماتیک و غیرسیستماتیک را داشته باشد، در مواقع حساس دچار خطای تحلیل نمی‌شود و رفتار منطقی از خود بروز می‌دهد. از سوی دیگر، در صورتی که سرمایه‌گذار به هر دلیلی - عمدتاً ناشی از تجربه کم - رفتار هیجانی از خود بروز دهد، عواقب آن را با فاصله زمانی کم مشاهده خواهد کرد.

برهمین اساس بازار‌های مالی کشورمان هم از ابتدای هفته جاری با چالش جدیدی مواجه شده‌اند. در پی درگیری رزمندگان فلسطینی با اشغالگران اسرائیلی در فلسطین اشغالی که از روز شنبه آغاز شده و همچنان ادامه دارد، برخی افراد داخل کشور نگران و دچار هیجان شده‌اند.

این درگیری‌ها به شکلی غیرمنطقی در بازار سرمایه کشور بروز کرد، به طوری که روز یکشنبه شاخص کل بورس 51 هزار واحد ریخت. تحلیلگران علت این رخداد را رفتار غیرمنطقی ناشی از ترس سهام‌داران عنوان کردند.

در بازار ارز شرایط کمی متفاوت است. در این بازار، دلالان بزرگ ارزی با قیمت سازی برای دلار در کانال‌های تلگرامی، صحنه‌گردانی می‌کنند.

این سوداگران با کمک رسانه‌های خارجی و داخلی همسو، فضاسازی سنگینی رقم می‌زنند و با دامن زدن به نرخ‌های ساختگی و ایجاد ترس در دل مردم، دارایی‌های ارزی و سایر اقلام متأثر از قیمت ارز را با بیشترین قیمت ممکن به افراد عادی می‌فروشند.

در روز‌های گذشته قیمت دلار در بازار غیررسمی با همین فرآیند تا کانال 52 هزار تومان اعلام می‌شود که به اعتقاد صاحب‌نظران، هیچ تناسبی با وضعیت بنیادی بازار ارز و چشم‌انداز مثبت درآمد‌های ارزی کشور ندارد. افزایش قیمت دلار پایدار نیست در این زمینه عضو هیئت‌رئیسه مجلس شورای اسلامی ضمن اشاره به نوسانات اخیر نرخ ارز در بازار با بیان اینکه این افزایش نرخ ارز بدون هیچ دلیل بنیادی رخ داده و پایدار نیست، اظهار کرد: نوسان نرخ ارز که متأثر از تحولات در فلسطین اشغالی است موقتی خواهد بود، چراکه تحت تأثیر تحریک انتظارات تورمی قرار دارد.

مجتبی یوسفی یادآور شد: چندی پیش نیز این موضوع تکرار شد و دلار تا 54 هزار تومان رسید، اما با تدابیر بانک مرکزی دوباره به مسیر ثبات خود بازگشت؛ چراکه دلیل اقتصادی و بنیادی نداشت. هیجانات زودگذر استاد اقتصاد دانشگاه مفید و تحلیلگر مسائل پولی و ارزی نیز در واکنش به هیجانات ایجاد شده در بازار ارز و افزایش قیمت دلار غیررسمی به دلیل مسائل و اتفاقات منطقه گفت: کاملاً طبیعی است که بازار به تحولات اخیر و درگیری‌های به وجود آمده در منطقه واکنش نشان داده است. در واقع اتفاقات اخیر منطقه، بر انتظارات بازار تأثیر داشته وگرنه هنوز اتفاق واقعی نیفتاده تا قیمت ارز با توجه به آن تحت تأثیر قرار گیرد.

یحیی لطفی‌نیا ادامه داد: از روز شنبه تاکنون نه منابع ارزی ما محدود شده و نه سطح تقاضا افزایش یافته بلکه این انتظارات است که بالا رفته و با موج روانی در بازار مواجه شده است. معتقدم برای تحلیل دقیق بازار باید فعلاً منتظر آثار و تبعات و نتایج تحولات منطقه باشیم و مطمئناً از روز شنبه تاکنون هر اتفاقی در بازار رخ داده به دلیل هیجانات و موج روانی بوده است. عدم پشتیبانی متغیر‌های بنیادی از افزایش دلار یک نکته مهم که صاحب‌نظران بر آن تأکید دارند، وضعیت متغیر‌های بنیادی مؤثر بر بازار ارز است. به اعتقاد این کارشناسان، با جهش صادرات نفتی و غیرنفتی که تراز تجاری کشور را مثبت کرده، در کنار آزادسازی پی‌درپی منابع ارزی مسدودشده در کره جنوبی، لوکزامبورگ و به‌زودی در سایر کشور‌ها، همچنین سیاست‌های اصلاحی بانک مرکزی در بازار ارز، باید منتظر آرامش و ثبات ارزی در ماه‌های آینده باشیم و چشم‌انداز جهش ارزی مشاهده نمی‌شود.

در همین ارتباط استاد اقتصاد دانشگاه و تحلیلگر مسائل پولی و ارزی در واکنش به هیجانات ایجاد شده در بازار ارز و افزایش قیمت دلار غیررسمی و تلگرامی گفت: واقعیت این است که دلیل افزایش قیمت دلار تلگرامی کاملاً ناشی از انتظارات بوده و یک مسئله روانی است. مسائل بنیادین در اقتصاد ایران در ماه‌های اخیر روند بهبود را نشان می‌دهد و گران شدن دلار را تأیید نمی‌کند.

به گفته محمد کهندل، اینکه قیمت دلار در اثر اتفاقات روز‌های اخیر واکنش نشان دهد طبیعی است، این مسئله در گذشته نیز تکرار شده بود. عوامل افزایش نرخ ارز تحت کنترل است یک کارشناس اقتصادی با تأکید بر اینکه عوامل افزایش نرخ ارز تحت کنترل است و بانک مرکزی نگرانی جدی درباره آینده بازار ارز ندارد، به تشریح آثار جنگ در فلسطین اشغالی بر اقتصاد و بازار ارز ایران پرداخت.

مجید شاکری با بیان اینکه آنچه در فلسطین انجام می‌شود در جهت منافع ملی فلسطینی‌ها با تشخیص و تصمیم آن‌ها و به وسیله خود آن‌ها انجام می‌شود، گفت: البته بیان این نکته ضروری است که اگر درباره نتایج مثبت این اتفاقات بر توان بازیگری جمهوری اسلامی ایران در حوزه اقتصادی و بانک مرکزی اشاره می‌کنم به هیچ وجه به معنای این نیست که ما فلسطین را یک نقطه تسویه حساب با سایر قدرت‌ها فرض می‌کنیم یا اساسا می‌توانیم بر خلاف خواسته فلسطینی‌ها آنجا بازیگری داشته باشیم.

وی با تأکید بر اینکه بانک مرکزی مسئله خیلی جدی و نگرانی درباره آینده بازار ندارد، گفت: یکی از نشانه‌های این مهم، اتفاقی بود که هفته گذشته افتاد و آن ثبت سفارش‌هایی که کارهایش انجام شده بود؛ قبل از سهمیه گذاری نسبت به عدد صادرات سال‌های گذشته برای وارد کنندگان، مجددا احیا شد و در بازار آمد که نشان می‌دهد بانک مرکزی هم نگرانی چندانی درباره اینکه به لحاظ ارزی دچار مسئله باشد، ندارد.

شاکری با تأکید براینکه همه این اتفاقات قبل از جنگ رخ داده و آثارش را حالا می‌بینیم، گفت: لذا مجموعاً آن عواملی که در گذشته معمولا در نیمه دوم سال بخصوص انتهای سال میلادی ایجاد ریسک می‌کرد، الان نسبت به گذشته خیلی کنترل شده است.

این کارشناس اقتصادی ضمن تأکید بر اینکه ما پیشگو نیستیم و صرفاً می‌توانیم درباره احتمالات فاکتور‌هایی که رخ می‌دهد توضیحاتی ارائه دهیم، گفت: در نهایت برداشت من از مجموع وقایع این سه روز و آثار آن بر آینده خاورمیانه و ایران واقعاً مثبت است و این اصلا فارغ از این است که نتیجه جنگ نظامی روی زمین چه خواهد شد و آنچه اثر مهم‌تری داشت نتیجه جنگ اطلاعاتی بود که در روز اول در واقع مغلوبه شدن آن جنگ را دیدیم.