وابستگی اقتصادی پهلوی‌ها / ایران در زمان پهلوی لنگ سنار سه شاهی بود
در زمان پهلوی اول و دوم، علیرغم جمعیت محدود ایران و اوج وابستگی به آمریکا یا به اصطلاح داشتن حمایت آمریکا، انگلیس و ابرقدرت ها، کشور ایران و حکومت شاهنشاهی از پس برآورده کردن ابتدایی ترین نیازهای مردم آن زمان بر نمی آمد.
به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از یزدرسا، در گزارش قبلی با بررسی وضعیت نظام آموزشی ایران در زمان پهلوی به شعاری بودن بسیاری از فعالیت های آموزشی پهلوی واقف شدیم و در این گزارش از سلسله گزارشات به بررسی وضعیت صنعت و عمران ایران در زمان پهلوی اول و دوم و علت عقب ماندگی ایران در آن زمان علیرغم حمایت ابرقدرت ها و نبود تحریم ها، می پردازیم.
*رویای «تمدن بزرگ» محمدرضا، ایران را بی تمدن کرد
تمدن بزرگ، رویایی بود که محمدرضا پهلوی بدون در نظر گرفتن نیروی انسانی و زیرساخت های کشور و به تقلید از غربی ها، در سر داشت و به همین منظور توسعه صنعتی را در دستور کار خود قرار داد و این تصمیم آنچنان با شتاب و نامتعارف بود که باعث شد سفیروقت آمریکا، نسبت به این موضوع ابراز نگرانی کند و از وزارت امور خارجه آمریکا درخواست کند تا یکی از کارشناسان اقتصادی آمریکایی را برای بررسی مشکلات و نتایج برنامه های اقتصادی و صنعتی ایران به تهران بفرستند.
وابستگی صنعتی ایران به ابرقدرت ها به قدری شدید بود که حتی تاسیس و اداره صنایع ایران به غربی ها وابسته بود و تحت نظارت آن ها بود؛ به عنوان نمونه می‌توان به تأسیس اداره برق در تهران با کمک بلژیکی‌ها، واگذاری اکتشاف و استخراج برخی معادن به شرکت‌های هلندی، اختیارات آلمان‌ها در صنایع نساجی، احداث خطوط راه‌آهن توسط آمریکایی‌ها، تشکیل اداره جنگلبانی توسط اتریشی‌ها و تأسیس کارخانه قندسازی توسط شرکت‌هایی از آلمان و چکسلواکی اشاره کرد.
توسعه صنعتی در زمان پهلوی تنها وابستگی و عقب ماندگی کشور را در برداشت و نه تنها پیشرفتی حاصل نشد بلکه واردات کالای صنعتی به کشور در زمان پهلوی به شدت افزایش پیدا کرد.
واردات بی‌رویه که ارمغان افزایش بی‌سابقه قیمت نفت و افزایش تقاضای داخلی بود؛ ضربه نهایی را به این توسعه نامتوازن زد بطوری که در سال‌های 51 تا 57 واردات کالا از2 هزار و570 میلیون دلار به 14هزار و 626 میلیون دلار رسید.
توجیح عدم پیشرفت در زمینه های آموزشی و صنعتی مقبول واقع نشد و در این میان، نه تنها عمران و آبادانی کشور نیز بهبود نیافت بلکه وضعیت کشور بدتر نیز شد.
*موریس کندسن آمریکایی شالوده اولین مطالعات عمرانی پهلوی را بنا نهاد
پس از جنگ جهانی دوم ضرورت پیشرفت کشور تدوین چندین برنامه عمرانی را ایجاب می‌کرد، اما فقدان متخصصان بومی باعث شد در آذر ماه 1325، گروهی از اقتصاددانان آمریکایی شرکت «موریس کندسن» مأموریت یافتند تا مطالعاتی در مورد منابع و ظرفیت‌های اقتصادی ایران انجام دهند و برنامه عمرانی کشور را تنظیم کنند و در نهایت این مطالعات شالوده اولین برنامه عمرانی کشور قرار گرفت.
در زمینه آب شرب، در پایان برنامه پنجم قرار بود 17میلیون نفر از جمعیت شهری کشور از آب قابل اطمینان استفاده نمایند، اما تا پایان سال 1357 فقط 12 میلیون نفر از این امکان برخوردار شدند.
در آن دوران که عمده جمعیت ایران در روستاها زندگی می‌کردند و حوزه آب و فاضلاب به مناطق شهری محدود می‌شد، تنها 74/6 درصد از جمعیت 17/5 میلیون نفری ساکن در شهرهای کشور از خدمات آب و 8/5 درصد از خدمات فاضلاب برخوردار بودند.
در زمینه راه و راه‌سازی توجه خاصی در آن دوران به راه‌های ارتباطی به خصوص در روستاها نشد به طوری که در اواخر عمر رژیم پهلوی فقط 9 هزار و 785 کیلومتر راه روستایی وجود داشت که درصد ناچیزی از آن آسفالت بود.
در حمل‌ونقل ریلی علاوه بر اینکه خطوطی مثل راه‌آهن شمال به جنوب با اغراض سیاسی دولت‌های استعماری ساخته شد، در سال 1357طول کل خطوط اصلی شبکه ریلی کشور به 4 هزار و 568 کیلومتر رسید.
و همچنان این پرسش مهم مطرح است که تلاش غربی ها در ایران، برای زیرسازی حمل و نقل ریلی کشور، صنایع مهم در کشور و..... برای مردم ایران و آرامش و رفاه آنان بود و یا برای چمبره زدن بر منابع کشور و آفریقا کردن ایران بود؟
انتهای پیام /
