ورود وزارت ارشاد به مسئله کتاب‌سازی با نرم‌افزار مشابهت‌یاب
مدیر دفتر توسعه کتاب و کتابخوانی وزارت ارشاد از ورود این وزارتخانه به مسئله کتاب‌سازی با دو اقدام مهم و اجرای طرح رتبه‌بندی ناشران خبر داد.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، هفته کتاب در ایران به سی‌امین سال برگزاری رسیده است، هفته‌ای که برای توجه به کتاب و کتابخوانی در تقویم وارد شد اما در سال‌های متمادی به فعالیتی نمادین تبدیل شد. دولت‌ها هر کدام در هفته کتاب تلاش کردند تا توجهی به کتب و کتابخوانی داشته باشند از برگزاری برنامه‌های روتین تا بازدید از کتابفروی‌ها و برگزاری جشنواره‌های کوچک و بزرگ. البته هفته کتاب مولد اتفاقات خوب نیز بوده است، با این حال صاحبان کتاب و کتابخوانی که همان جریان اصلی نشر یعنی ناشران و کتابفروشان هستند، اغلب انتظار دارند، هفته کتاب فرصتی برای رسیدگی و توجه به مشکلات آن‌ها باشد.
یکی از مشکلات پیچیده سال‌های اخیر صنعت نشر که در پی کمرنگ تر شدن مسئله قاچاق کتاب ایجاد شد، کتاب‌سازی است، در سال‌های اخیر کتاب‌سازی ها بلای جان ناشران شده و صاحبان این بازار که گاهی زیرزمینی و با عنوان قاچاق کتاب و گاهی با مجوزهای رسمی از وزارت ارشاد تحت عنوان کتاب‌سازی فعالیت می‌کنند، هر روز بیشتر پای خود را بر ضربان ناشران می‌فشارند تا اندک نفس باقی‌مانده را نیز در گلوی نشر خاموش کنند و خود یکه‌تاز این بازار باشند.
برپایی نمایشگاه‌های تخفیف 50 درصدی در متروها، کنار گذر خیابان‌ها، ترمینال ها، فرودگاه‌ها و... در کنار عرضه و فروش این آثار در پلتفرم‌ها موجب شده تا گردش اصلی بازار نشر در دست کتاب‌سازان باشد. به این همه باید بساط دستفروشان خیابان انقلاب را نیز افزود.
وزارت ارشاد در دولت گذشته با وجود انتقادات ناشران تقریباً کاری در این زمینه از پیش نبرد، اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران تلاش‌هایی بری مقابله با قاچاق کتاب داشت که در موارد قابل توجهی موفقیت‌آمیز بود. اما در زمینه کتاب‌سازی با توجه به بهره‌مند شدن این ناشران از مجوزهای دولتی کاری از پیش برده نشده است. این در حالی است که ناشران از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان متولی نشر انتظار دارند تا سامان این بازار را برگرداند. یاسر احمدوند معاون فرهنگی این وزارتخانه در ماه‌های نخست حضور خود در این معاونت در گفت‌وگو با تسنیم از تلاش برای رفع این موضوع در معاونت متبوع خود سخن گفت، حالا بیش از یکسال از حضور احمدوند در معاونت فرهنگی ارشاد می‌گذرد و مدیرکل دفتر توسعه کتاب و کتابخوانی وزارت ارشاد از ورود این دفتر به مساله کتاب‌سازی و اقداماتی که به گفته او راه علاج این مسئله است، سخن می‌گوید.
محمدحسین ظریفیان یگانه مدیرکل دفتر توسعه کتاب و کتابخوانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در گفت‌وگو با تسنیم از دو اقدام مهم در این زمینه سخن گفت.
وی ادامه داد: در چند سال اخیر مسئله کتاب‌سازی به عنوان یک رفتار ضد فرهنگی و ناقض حقوق مولفان و ناشران رایج شده است و در این زمینه نیازمند یک اقدام جدی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بودیم. ظریفیان در توضیح بیشتر افزود: دو اقدام در حال انجام است. اول اینکه در مسیر ارزیابی کتاب‌ها، نسبت به کتاب‌سازی حساسیت بیشتری ایجاد شده و ارزیابان بررسی لازم را درباره میزان مشابهت محتوا با آثار دیگران انجام می‌دهند و دیگر اینکه با استفاده از هوش مصنوعی، طراحی و اجرای سرویس مشابهت‌یاب کتاب را در دست کار قرار دادیم تا بتوانیم به‌شکل مبنایی‌تر و اساسی‌تر مساله کتاب‌سازی را علاج کنیم.
بر بساطی که بساطی نیست / نادر قدیانی خواستار مقابله مجلس با "کتاب‌سازی" و فروش آزادانه "ممنوعه‌ها" شد وی ادامه داد: سرویس مشابهت‌یاب که با همکاری مرکز توسعه فرهنگ و هنر فضای مجازی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و توسط مرکز تحقیقات علوم کامپیوتری اسلامی (نور) در حال طراحی است، محتوای تمامی کتاب‌های در حال ارزیابی برای اخذ مجوز را با بانک کتاب کشور تطبیق داده و درصد مشابهت را تعیین می‌کند. مدیرکل توسعه کتاب و کتابخوانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی افزود: برای این منظور، بیش از 800 هزار کتاب در بانک اطلاعات این سرویس قرار گرفته و به‌خوبی مشخص خواهد شد که چه بخشی از هر کتاب به چه شکلی با چه بخشی از کتاب‌های دیگر مشابهت داشته و یا کپی شده است. به این شکل بخش قابل اعتنایی از مساله کتاب‌سازی را علاج خواهیم کرد. ظریفیان در پاسخ به این پرسش که استفاده از نرم‌افزار مشابهت‌یاب در حوزه کتاب‌های ترجمه که ممکن است چند ناشر با چندین مترجم از یک کتاب ترجمه کرده باشند، مشکلی ایجاد نمی‌کند، گفت: اگر ترجمه و مترجم واقعی باشند، با وجود تشابه متن قطعا تفاوت‌هایی نیز وجود دارد، ما نیز درصد بیشتری از تشابه را در موارد ترجمه نسبت به تالیف قبول می‌کنیم. وی در خصوص لزوم بازنگری در پروانه‌های صادر شده نشر در سال‌های اخیر نیز گفت: در دستورالعمل وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای دریافت پروانه نشر شرایطی ذکر شده و این حق شهروندی است که هر کس این شرایط را دارد، بتواند پروانه نشر دریافت کند، اما طبیعتا افرادی که وارد این عرصه می‌شوند، هم باید این شرایط را حفظ کنند و هم با افزایش توانمندی‌ها ناشر فعالی باشند.طرح رتبه‌بندی ناشران در دستور کار است مدیرکل توسعه کتاب و کتابخوانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: در این راستا طرح رتبه‌بندی ناشران در دستور کار است. این تحول بزرگ و قابل توجهی در حوزه نشر کشور خواهد شد. با طرح رتبه بندی، ناشران توانمندی‌های خود را باید ارتقا دهند، اگر چنین اتفاقی رخ دهد به لحاظ کیفیت جامعه ناشران و ناشران فعال ارتقا پیدا می‌کنند و آثار آن بر کتاب‌ها و کتابخوانی مشاهده خواهد شد.