وزارت خارجه می‌خواهد به گردشگران عراقی از جیب مردم یارانه بدهد؟
وزارت خارجه می گوید نرخ ارزی بلیت پروازهای داخلی برای مسافران غیرایرانی باعث افت سفر عراقی‌ها به ایران و ضربه به گردشگری کشور می شود.
طبق دستورالعمل جدید سازمان هواپیمایی کشوری هزینه سفر هوایی شهروندان خارجی از این پس متضمن دریافت حداقل 100 دلار برای پروازهای زیر یک ساعت داخل کشور و 150 دلار برای پروازهای بیش از یک ساعت خواهد بود.
به گزارش فرارو، استدلال نامه وزارت خارجه این گونه است: نظر به آن‌که بخش بزرگی از شهروندان عراقی عازم ایران، از قشر کم‌درآمد هستند، تحمیل هزینه اضافی، یقینا آنها را از سفر به ایران منصرف می‌کند. وزارت خارجه درباره سیاست های دولت های رقیب نظیر ترکیه برای جذب گردشگران عراقی هم هشدار داده و گفته است که نرخ های جدید در واقع کمک به رونق گردشگری این کشورهاست.
اما این استدلال چقدر می تواند منطقی باشد؟ طبق آمارها تا پیش از شیوع کرونا یعنی در سال 1398 بیش از 3 میلیون و 165 هزار عراقی به ایران سفر کرده بودند. عراقی ها درصد اصلی گردشگران خارجی ایران را تشکیل می دهند. در سال 1400 هم کشورمان میزبان حدود 2 میلیون گردشگر خارجی بود که باز هم عمده آنها از کشور عراق بودند. عراقی هایی که بیش از همه به دو دلیل راهی ایران می شوند؛ زیارت و درمان. سفر به مناطق خوش اب و هوای ایران مانند خطه شمال کشور هم البته انگیزه سوم عراقی هاست اما نه به قدرت دو انگیزه اول.
بر اساس آمارهای موجود هر گردشگر عراقی در ایران حدود هزار دلار هزینه می کند. نکته اینجاست که اکثر شهرهای مقصد عراقی ها در ایران مانند مشهود دارای پرواز مستقیم از عراق هستند. به عبارتی شهروندان عراقی در طول سفر به ایران کمتر نیاز به استفاده از پروازهای داخلی کشورمان را دارند. بگذریم از اینکه بخش زیادی از گردشگران عراقی هم اساسا سفر زمینی را خصوصا برای مقاصد درمانی در غرب ایران انتخاب می کنند.
به طور مثال در سال های قبل از شیوع کرونا طبق آمارهای رسمی سالانه بین 450 تا 500 هزار گردشگر عراقی از مرز مهران و به صورت زمینی وارد کشورمان می شدند. یعنی دستکم حدود 20 درصد کل گردشگران عراقی در آن سال ها. این البته جدای از آمارهای مربوط به مرزهای ورودی کشورمان در خوزستان است. عموم این دست گردشگران به دنبال خدمات درمانی و پزشکی در ایران در شهرهایی نظیر کرمانشاه، همدان، ارومیه و یا اهواز هستند و اساسا به خاطر نوع سفر خود نیازی به پرواز در مسیرهای هوایی داخلی ایران ندارند.
همین الان متوسط قیمت بلیط هواپیما در ایران حدود یک میلیون تومان و به عبارتی 30 دلار است.
بر همین اساس اگر یک شهروند عراقی خواهان استفاده از هواپیما در مسیرهای داخلی ایران باشد باید حدود 70 دلار بیشتر بپردازند. یعنی هزینه اضافی حدود 7 درصدی برای پروازهای داخلی. حالا سوال این است که آیا یک هزینه 7 درصدی می تواند تهدیدی برای ورود گردشگران عراقی به کشورمان باشد؟
آن هم در شرایطی که به دلیل کاهش ارزش ریال نسبت به ارزهای خارجی سفر به ایران همچنان برای اتباعی نظیر اتباع عراقی یک سفر ارزان قیمت محسوب می شود.
نکته دیگر اینکه به گفته مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی، هم اکنون روزانه 4 تا 5 میلیون لیتر سوخت هواپیما تولید و مصرف می‌شود و امسال قیمت سوخت هواپیما نیز هیچ گونه افزایش قیمتی نخواهد داشت.
طبق آمارها دولت در سال 1398 حدود 8500 میلیارد تومان یارانه سوخت هواپیما به شرکت‌های هواپیمایی پرداخت کرده و این میزان یارانه در سال 1401 به 20 هزار میلیارد تومان رسیده است. این در حالی است که قیمت هر لیتر سوخت از آن زمان تاکنون همان 600 تومان است. عامل اصلی افزایش یارانه پرداختی بالارفتن نرخ آزاد سوخت هواپیماست که امسال به حدود هر لیتر 13400 تومان در بورس انرژی رسیده است.
یعنی تنها طی دو سال میزان یارانه پرداختی به شرکت‌های هواپیمایی بیش از دو برابر شده است. آنچه در سیاست‌گذاری دولت عجیب به نظر می‌رسد این است که در سال 1398 دولت با هزینه‌های بسیار زیادی قیمت بنزین را در کشور افزایش داد و 80 میلیون نفر را از این تصمیم خود متأثر کرد که تبعات زیادی نیز برای دولت وقت و البته مردم داشت. اما نکته اینجاست که یارانه پرداختی به سوخت هواپیما هیچ تغییری نکرده و با همان نرخ سال 1394 عرضه می‌شود.
بدون شک هستند اتباع عراقی که با نرخ های جدید پروازی داخل ایران قید مسافرت هوایی و یا حتی کلیت سفر به ایران را بزنند اما با توجه به قیمت تورهای ایران برای عراقی ها، این آمار حتما آمار بالایی نخواهد بود.
مضافا اینکه باید توجه داشت که تفاوت قیمت 70 دلاری بلیط هواپیا برای اتباع خارجی در پرواز شهروندان غیرعراقی که به ایران مسافرت کرده اند هم حجم قابل توجهی از سود بیشتر را نصیب صنعت هوایی کشور می کند. آن هم در شرایطی که این صنعت در آستانه ورشکستگی قرار گرفته. مدت هاست که شرکت های هواپیمایی کور از یارانه سوخت بهره می گیرند و این سوالی بسیار مهم است که چرا اتباع خارجی باید مصرف کننده این یارانه باشند در حالی که درصد بسیار زیادی از شهروندان ایرانی هیچگاه از هواپیما استفاده نمی کنند؟
با این توصیف به نظر می رسد برای رد مصوبه دلاری شدن نرخ بلیت هواپیما برای اتباع خارجی توسط مراجع مختلف باید استدلال های آماری قوی تری ارائه شود.