وزیر، نگاه آینده‌نگر داشته باشد
شهرک‌های صنعتی موتور محرک اقتصاد کشور بوده و واحدهای تولیدی در این شهرک‌ها به‌دلیل افزایش همکاری و انجام فعالیت‌های مشارکتی، دارای بازده بیشتری هستند.
برای دستیابی به رشد تولید، استفاده از تمام ظرفیت‌ها و توان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی امری ضروری به‌نظر می‌رسد، اما با اینکه در اهمیت شهرک‌های صنعتی برای اقتصاد شکی نیست، این واحدها در مسیر فعالیت خود با موانع و مشکلات زیادی مواجهند که تکرار شده و با تغییر وزرا و مدیران نیز باقی می‌مانند. اگر صنعتگران مورد حمایت قرار نگیرند و موانع پیش‌روی آنها برطرف نشود، انگیزه خود را از دست می‌دهند و در نهایت متحمل زیان می‌شوند و عطای تولید را به لقای آن می‌بخشند. صمت از تولیدکنندگان فعال در شهرک‌های صنعتی، انتظارات‌شان از وزیر آینده صنعت، معدن و تجارت را جویا شده که در ادامه می‌خوانید.
میتوان بهتدریج مشکلات را برطرف کرد
مصطفی کرمانی، فعال حوزه صنعت درباره مشکلات تولیدکنندگان مستقر در شهرک‌های صنعتی و انتظاراتی که از وزیر آینده صنعت، معدن و تجارت دارند به صمت گفت: انتظارات فعالان و تولیدکنندگان مستقر در شهرک‌های صنعتی از وزیر صمت این است که در گام نخست عرضه محصولات واحدهای داخلی مانند پتروشیمی‌ها که مواد اولیه موردنیاز بخش زیادی از صنایع کشور را تامین می‌کنند، ساماندهی کند. عرضه مواد اولیه در بورس در راستای تامین راحت‌تر واحدهای داخلی بود، اما امروز همین رویکرد خود مشکلاتی برای تولیدکنندگان ایجاد کرده است؛ از این رو انتظار می‌رود وزیر صمت با ساماندهی این بخش و توزیع مناسب مواد اولیه به تولیدکننده کمک کند. بورس در حال حاضر با عدم‌توزیع مناسب، کمبود مصنوعی ایجاد می‌کند و در نهایت مواد اولیه‌ای که باید با قیمت مناسب به تولیدکننده برسد تا کالایی با قیمت تمام‌شده کمتر و ارزان‌تر به دست مصرف‌کننده برساند و کمی از تورم موجود را کاهش دهد، به دست صنعتگر نمی‌رسد. عدم‌عرضه مناسب و در کنار آن عدم‌نظارت درست و اینکه برای نظارت متولی خاصی وجود ندارد، خود مشکل بزرگی است که تولید را به چالش می‌کشد و تولیدکننده را متحمل ضرر و زیان می‌کند. کرمانی در ادامه با اشاره به اینکه عرضه مواد اولیه در بورس هم به یک معضل برای تولیدکننده تبدیل شده، اظهار کرد: عرضه نامناسب مواد اولیه در بورس، تجربه تلخی برای تولیدکنندگان شد. این کار در ابتدا برای کمک به تولید داخل شروع شد، اما در ادامه به ضرر تولید بود. انتظار بعدی ما از وزیر صمت مربوط به مجوزهایی است که باید از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت داده شود، اما جلوی آنها گرفته شده است. گاه به‌جای اینکه با راهکاری اساسی مشکلات برطرف شود، برنامه‌هایی دنبال می‌شود که مسیر تولید را سخت‌تر می‌کند. مثلا مجوز برای واردات مواد اولیه به تولیدکننده داده می‌شود، اما سهمیه به او نمی‌دهند یا در مواردی شاهدیم که مواد اولیه با ارز آزاد به تولیدکننده داده می‌شود. متاسفانه بر این روند نظارتی وجود ندارد و کسانی که با رانت می‌توانند مواد اولیه داخلی را خریداری کنند، به‌عنوان واحدهای بالادستی، مواد اولیه موردنیاز تولید را با ارز آزاد به تولیدکننده می‌دهند. وی ادامه داد: از دیگر مشکلات شهرک‌های صنعتی که میتوان از آنها به‌عنوان مشکلات همیشگی نام برد، فراهم نبودن زیرساخت‌هاست. اگر وزیر صمت به فکر افزایش تولید ناخالص داخلی و سرانه تولید است باید نگاه جدی‌تری به تامین زیرساخت‌ها داشته باشد. بعضا در شهرک‌های صنعتی شاهدیم که واحدها آماده بهره‌برداری هستند، اما در تامین برق، گاز، آب و... مشکل دارند. اینها از جمله مواردی است که همواره برای شهرک‌های صنعتی محل چالش بوده و انتظار می‌رود وزیر جدید جدی‌تر به آنها توجه کند تا بهتدریج این مشکلات برطرف شود. اگر وزیر جدید آینده‌نگر باشد و ارتباط نزدیک با تشکل‌های گوناگون، اتاق بازرگانی و خانه صمت و تشکل‌های تخصصی ارتباط نزدیک داشته باشد میتوان گفت عملکرد خوبی هم خواهد داشت.
صنعت مظلوم واقع شد
کرمانی افزود: موضوع دیگر مربوط به تفکیک وزارت صمت است. به‌نظر می‌رسد تفکیک حوزه بازرگانی از صنعت و معدن در راستای حل مشکلات کمک‌کننده باشد. از نظر ما تولیدکنندگان، ادغام وزارت بازرگانی و صنعت، بلایی بود که بر سر صنعت و تولید کشور نازل شد و اقتصاد کشور تاوان آن را می‌دهد. بعد از ادغام وزارت صنایع و بازرگانی، صنعت مظلوم واقع شد و بیشترین وقت و انرژی وزیر صمت صرف تنظیم بازار و تامین کالاهای اساسی می‌شود و دیگر زمان و توانی برای رسیدگی به بخش تولید نمی‌ماند. نبود نظارت درست بر تولید در نهایت مافیا و رانت را گسترش می‌دهد و ضربه‌های زیاد و گاه غیرقابل جبرانی به تولید که مولفه بسیار مهم و حیاتی برای کشور است، می‌زند. در این میان، نظرات تولیدکنندگان که از نزدیک با کم و کیف تولید در ارتباط هستند هم مهم و کارگشاست و باید به‌صورت منسجم و سازماندهی شده در حل مشکلات موردتوجه قرار بگیرد. این فعال حوزه صنعت در ادامه با اشاره به رشد صادرات غیرنفتی کشور در یکی دو سال گذشته و اظهار خوشحالی از این اتفاق، گفت: انتظار داریم وزیر صمت در بحث بسیار مهم صادرات نیز آینده‌نگری داشته باشد. رشد صادرات غیرنفتی داشته‌ایم، اما متاسفانه صادرکنندگان با چالش‌های برگشت ارز حاصل از صادرات مواجه هستند. از سال 1400 به بعد صادرات ما به همین دلیل دچار چالش شد و متاسفانه کشورهای همسایه هم به‌دلیل وجود تحریم‌ها آورده‌های صادرات را ریالی با ما حساب می‌کنند. حال برای رفع مشکل مربوط به بازگشت ارز میتوان بازگشت ارز صادراتی در برخی از تولیدات ریالی باشد تا این مشکل تا حدودی برطرف شود. البته به وزیر پیشین هم این پیشنهاد را دادیم و گفتیم اگر این راهکار عملیاتی شود، هم برای صادرکننده و هم دولت سودآور است. بسیاری از مشکلاتی که در مسیر حرکت تولید هستند به بکباره حل نمی‌شوند و باید آنها را بهتدریج برطرف کرد. البته گام نهادن در این مسیر علاوه بر هماهنگی تمامی نهادهای مربوطه، عزمی جزم می‌خواهد.
وفاق ملی ایجاد شود
کرمانی اظهار کرد: اگر آینده را می‌خواهیم و به‌دنبال پیشرفت کشور هستیم باید زیرساخت‌ها و بودجه‌های عمرانی بیشتر موردتوجه قرار گیرند و در برنامه‌ها، آینده را مدنظر قرار دهیم. با اینکه داشتن نگاه آینده‌نگر بخش زیادی از مشکلات را بهتدریج حل خواهد کرد، متاسفانه شاهدیم که وزرا به‌دلیل مشکلات متعددی که در بخش کلان اقتصاد داریم در همان مسائل روزمره گرفتار می‌شوند و این‌گونه است که سال‌هاست درگیر چالش‌های تکراری هستیم. در این شرایط این سوال پیش می‌آید که به‌راستی چرا بعد از 45 سال هنوز در سیستم حمل‌ونقل مشکلات اساسی داریم؟ چرا در بخش ترانزیت زیرساخت‌ها فراهم نیست؟ چرا همواره شاهد مشکلات تکراری در شهرک‌های صنعتی هستیم؟ و... وی با اشاره به اینکه باید به حل مشکلات به‌صورت ریشه‌ای پرداخت، اظهار کرد: انتظار داریم وزیر آینده صمت از بخش خصوصی کمک بگیرد و به‌طور واقعی، نظرات آنها را جویا شود و به‌کار گیرد. در قالب اصل 44 هم برای کمک به تولید میتوان اقدامات زیادی انجام داد تا در نهایت صنعت کشور از چالش‌ها و مشکلات تکراری رها شود. حتی در شرایط کنونی هم راهکارهایی وجود دارد که میتوان به‌واسطه آنها بخش زیادی از مشکلات تولیدکنندگان، به‌ویژه واحدهای فعال در شهرک‌های صنعتی را کم کرد. البته در این شکی نیست که باوجود نوسانات نرخ ارز، عدم‌ثبات اقتصادی و... کار وزیر صنعت، معدن و تجارت باتوجه به گستردگی فعالیتی که دارد، بسیار سخت است. کرمانی در پایان تاکید کرد: اگر وزیر صمت بخواهد برای حل مشکلات صنعت، معدن و تجارت کشور گام‌های اساسی بردارد، باید بین وزارتخانه و بخش خصوصی وفاق ملی ایجاد کند و علاوه بر آن، آینده‌نگری داشته باشد. به‌عنوان نمونه، بخشی از معضل کشور در آینده اشتغال است. در این زمینه نیاز به آینده‌نگری داریم. لازم است براساس برنامه دقیق با همکاری وزارت صمت و کار و تشکل‌های فعال برنامه‌ریزی دقیق انجام شود و نیروهای کار داخلی و خارجی را ساماندهی کنند تا در آینده غافلگیر نشویم. امروز میتوان برای رفع مشکلات آینده گام‌های خوبی برداشت.
تحریم، مشکل بزرگ اقتصاد کشور
ابوالفضل خاکی از فعالان حوزه صنعت نیز درباره انتظاراتی که تولیدکنندگان شهرک‌های صنعتی از وزیر صنعت، معدن و تجارت دارند به صمت گفت: واقعیت این است که در کشور مشکلات کلان اقتصادی بیشترین تاثیر را بر فعالیت تولیدکنندگان، نه‌تنها در شهرک‌های صنعتی، که در کل کشور دارند و وزیر به‌تنهایی نمی‌تواند این مشکلات را برطرف کند. باید گرفتاری‌هایی که متاثر از تحریم‌ها، کل کشور را به‌نوعی درگیر کرده، برطرف شوند یا حداقل با راهکارهایی آسیب آن به کمترین میزان برسد.
خاکی ادامه داد. اگر بخشی از موضوعات کلان حل شود، در ادامه وزیر نیز بهتر می‌تواند در راستای کمک به تولید کشور اقدامات راهگشایی انجام دهد. در شرایطی قرار داریم که مشکلات بخش تولید مشخص هستند و مدام تکرار می‌شوند و به‌نظر نمی‌رسد با تغییر مدیران و وزرا اتفاق خاصی بیفتد. البته امکان آن هم وجود ندارد، چون بخش زیادی از مسائلی که تولیدکنندگان در کشور با آنها مواجهند، خارج از اختیارات و عملکرد وزیر صمت است.
وی افزود: وقتی مشکلات زیاد است و سال به سال هم بر تعداد آنها افزوده می‌شود، تولیدکننده و صنعتگر گرفتار این مارپیچ می‌شوند و چون وضعیت اقتصاد باثبات نیست و نمی‌توانند برنامه‌ریزی دقیق داشته باشند، امکان اینکه طرح‌های توسعه و برنامه‌های جدید را دنبال کنند را ندارند. امکانات و تسهیلاتی باید ایجاد شود تا تولیدکننده در بستری امن به‌دنبال ادامه تولید و توسعه فعالیت خود باشد.
دیدگاهمان را تغییر دهیم
خاکی ادامه داد: مشکلات تولیدکنندگان مدت‌هاست همراه آنهاست. به‌عنوان نمونه، بانک‌های داخلی که باید حامی تولید باشند، به‌راحتی تسهیلات در اختیار تولیدکنندگان قرار نمی‌دهند؛ البته بانک‌ها نیز خود با مشکلاتی مواجهند که آنها را از وظیفه حمایتی که در قبال صنعت کشور دارند، دور می‌کند.
یا اینکه داشتن روابط خارجی لازمه داشتن صنعت و اقتصادی پویاست و در شرایطی که این روابط به حداقل رسیده چالش‌هایی در زمینه بروزرسانی ماشین‌آلات یا تامین قطعات به‌وجود می‌آید و تولیدکننده را متحمل ضرر و زیان می‌کند. در حال حاضر بسیاری از تولیدکنندگان در تامین قطعات ماشین‌آلات مشکل دارند وگرفتاری‌های ارزی از دیگر مشکلات آنهاست. از سویی مشکلات مربوط به بازگشت ارز صادراتی مطرح می‌شود و از سوی دیگر، صادرکننده بلاتکلیف است.
وی افزود: مسائل و مشکلات تولید در همه بخش‌ها بسیار زیاد است و تمامی ندارد و اگر درصدد رفع آنها هستیم باید بحث و گفت‌وگوهای زیادی انجام و تمام جوانب سنجیده شود تا در نهایت حل شوند یا به حداقل برسند. البته تاکید می‌کنم بیشترین مشکلات اقتصادی ما با رفع تحریم‌ها برطرف می‌شود، چراکه به‌نوعی همه بخش‌ها درگیر مشکلات ناشی از تحریم‌ها هستند.
خاکی در پایان گفت: تغییر وزرا و مدیران تاثیر زیادی روی مسائل اقتصادی ندارد. در این شرایط خاص، درست این است که دیدگاهمان را تغییر دهیم و تا جایی که ممکن است با دنیا مراوده داشته باشیم. نبود روابط بین‌المللی ضرر زیادی به اقتصاد و تولید ما خواهد زد که امیدواریم در این زمینه نیز وزیر آینده صمت تا جایی که امکان‌پذیر است، راهکاری داشته باشند. البته این اقدامات در سطح کلان بوده و متولیان متعددی دارد و انتظار این است که هماهنگی‌های لازم در این زمینه‌ها ایجاد و گام‌هایی در راستای کمک به تولید برداشته شود. تولید و تورم از هم تاثیر می‌پذیرند و بر هم تاثیر می‌گذارند؛ به‌طور قطع با رونق تولید و رشد آن شاهد کاهش نرخ تورم خواهیم بود. تورم اقتصاد ما را به‌شدت آسیب‌پذیر کرده و تمام تلاش‌ها باید در راستای کنترل آن باشد.
سخن پایانی
با نگاهی به مشکلاتی که تولیدکنندگان به‌ویژه در شهرک‌های صنعتی باوجود نگاه ویژه به تولید با آنها درگیر هستند و اینکه برخی از این مشکلات در دوره‌های گوناگون به‌کرات تکرار شده و بارها نیز ازسوی رسانه‌ها به گوش مسئولان رسیده و حتی متولیان امر نیز خود به وجود این مشکلات واقف هستند، درمی‌یابیم اینکه گمان کنیم با تغییر وزیر یا مدیری اتفاق خاصی رخ دهد، به‌نظر امید واهی است. آنچه در این کندوکاوها به آن رسیدیم نشان از وجود مشکلات ساختاری و کلانی دارد که ابعاد گوناگونی را در برمی‌گیرند و کار یک وزیر یا مدیر و تشکیلات نیست، بلکه کل اقتصاد باید با تغییرات بنیادی مواجه شود تا کم‌کم شاهد رفع مشکلاتی باشیم که سال‌هاست صنعتگر و تولیدکننده را رنج می‌دهند. در این میان برای رفع مشکلات شهرک‌های صنعتی نیز تغییر وزرا چندان کارساز نخواهد بود و با آمدن وزیر جدید هم مشکلات به‌طور کلی برطرف نخواهند شد./ روزنامه صمت