وزیر نیرو: مصرف گاز کاهش نیابد احتمال خاموشی هست

مهمترین گفته‌های رضا اردکانیان، وزیر نیرو در پی می‌آید:

* اگر می‌خواهیم تاثیر پیام‌های مدیریت مصرف را در آب و انرژی افزایش دهیم باید در درجه اول خودمان نشان دهیم که در تولید این دو محصول چه روش‌هایی را برای افزایش بهره‌وری و کاهش هدررفت اجرا می‌کنیم.

* با توجه به تجربیاتی که طی 30 سال اخیر در عرصه ملی و بین‌المللی داشته‌ام باید بگویم متاسفانه به اندازه کافی به مردم گفته نشده که به چه میزان دسترسی خوبی به منابع داریم و در اطلاع‌رسانی این مسأله کوتاهی کرده‌ایم، این در شرایطی است که در نظام جمهوری اسلامی ایران میزان بهره‌مندی از منابع به نسبت سایر کشورهای مشابه بسیار بالا است. این به معنای انکار برخی کاستی‌ها نیست، بلکه دیدن نقاط قوت در کنار کمبودهاست.

* باید اشاره کرد که 40 سال پیش تعداد کل تصفیه‌خانه‌های فاضلاب موجود در کشور تنها 4 تصفیه‌خانه بود که هیچکدام از آن‌ها نیز تمام یک شهر را پوشش نمی‌داد. به طور مثال در تهران در منطقه شمال یک تصفیه‌خانه و در اصفهان نیز یک تصفیه‌خانه وجود داشت، اما در طی این 40 سال علی‌رغم جنگ تحمیلی و تحریم‌های اقتصادی، توانستیم دویست و سی و سومین تصفیه‌خانه فاضلاب را نیز به تازگی افتتاح کنیم، این امر دستاورد بسیار بزرگی است و هم اکنون نیز هر 40 یا 45 روز یک تصفیه‌خانه فاضلاب جدید افتتاح می‌شود که همه آن‌ها ساخت داخل و با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی ایجاد می‌شود.

* طی این مدت اخبار متعددی درباره سیل منتشر شد که بعضا هم واقعیت را پوشش نمی‌داد. به همین دلیل با توجه به این‌که من معتقدم یکی از اصلی‌ترین چالش‌های ما در شیوه‌ی حکمرانی کشور، نگاه شدیدا بخشی‌شده در سازمان‌های ما است، خود را ملزم می‌دانم که به عنوان نماینده دولت به این سوال پاسخ دهم.

* سیلاب‌های فروردین 98 سبب شد توجه به مدیریت سیلاب افزایش یابد. البته باید به این مساله نیز توجه کرد که کشورهایی که مجهزترین و پیشرفته‌ترین سیستم‌های پیش‌بینی سیلاب را دارند باز هم نمی‌توانند میزان خسارات را به میزان خیلی زیاد کاهش دهند. در ضمن، این‌که سیلاب در فروردین‌ماه سبب شود میزان خسارات سیلاب‌های بعدی به شدت کاهش یابد، تصور درستی نیست. کاهش خسارات سیلاب نیازمند ایجاد زیرساخت‌ها، توسعه هماهنگی‌های بین سازمانی و مجموعه‌ای از اقدامات میان مردم و دولت است که انجام آن‌ها زمان‌بر است و به سرعت در ظرف یک سال محقق نخواهد شد. اما حرکت برای رسیدن به چنین تاب‌آوری آغاز شده است.

باید با شرایط جدید سازگار شویم

* به اعتقاد بنده کشور باید آماده زندگی با شرایط حدی باشد، یعنی دور شدن از یک شرایط صرفا معتدل و زندگی در شرایط کرانه‌ای یا حدی بدین معنا که اکنون در وضعیتی قرار گرفته‌ایم که سال‌های بسیار خشک یا سال‌های بسیار تر را تجربه می‌کنیم و لازم است شرایط سازگاری با این وضعیت را در کشور فراهم کنیم.

* با نگاه به آمار و اطلاعات موجود در می‌یابیم که ایران کشوری است که متوسط بارندگی در آن 250 میلی‌متر بوده ولی هم اکنون این عدد به 230 میلی‌متر کاهش یافته، اما باز هم ممکن است که هر سال 230 میلی‌متر بارش را نداشته باشیم و چند سال خشک و چند سال شدیدا تر را شاهد باشیم به همین دلیل باید با شرایط موجود در کشور سازگار شویم.

*درخصوص مساله سیلاب اول از همه باید تشخیص دهیم که این موضوع یک حادثه غیرمترقبه نیست و نمی‌توانیم با این مساله مقابله کنیم بلکه باید با مسائلی همچون سیل و خشکسالی سازگار شویم. سازگار شدن با مقابله کردن خیلی فرق دارد. زیرساخت ذهنی، فنی، اجتماعی، مدیریتی و هماهنگی‌های بین‌بخشی لازم برای "سازگاری" با آنچه‌که برای "مقابله" به‌کار گرفته می‌شود متفاوت است.

* در این بین لازم است تا اقدامات متعددی برای سازگاری با این شرایط صورت گیرد. اول از همه باید بگویم که برنامه‌ریزی‌ها باید متاثر از به رسمیت شناختن این شرایط باشد یعنی اگر می‌گوییم 7500 کیلومتر رودخانه اصلی در کشور داریم که نیاز به یک برنامه‌ریزی برای تعیین حریم، آزادسازی آن، لایروبی و ساماندهی رودخانه دارد، باید با اولویت این اقدامات توسط تمام سازمان‌ها و وزارتخانه‌ها انجام شود به گونه‌ای که برای چندین سال این موضوع در اولویت قرار گیرد. این در اولویت قرار گرفتن، شامل تحولاتی در سازمان‌ها، رویکردها و البته تخصیص منابع مالی است.

* از سوی دیگر اگر تاکنون گفته می‌شد که سدسازی باید با هدف تامین آب شرب، کشاورزی، تولید برق و کنترل سیلاب صورت بگیرد، اکنون باید وارد این مسیر شویم که سدسازی را با هدف کنترل سیلاب انجام دهیم و این‌که گفته می‌شود بارندگی‌های یکساله سدها را پر نکرده و سدسازی بی‌فایده است! دیگر نباید مانع کار باشد زیرا ما جیره منابع آبی‌مان را در هر سال دریافت نمی‌کنیم و ممکن است هر چند سال یکبار این سهمیه در اختیارمان قرار گیرد. به همین دلیل باید ظرفیت‌های ذخیره‌سازی را در اختیار داشته باشیم.

* به‌طور مثال سد کارون 3 در دهه 80 تکمیل و آبگیری شد و در همان دهه نیز به بهره‌برداری رسید و در همان اوان، سیلاب وسیعی در حوزه کارون بزرگ رخ داد و این سد همچون یک مخزن بزرگ توانست سه میلیارد مترمکعب آب شیرین را در خود جای دهد و از خسارات جانی وسیع جلوگیری نماید و همچنین به موجب آن هشت واحد تولید برق 250 مگاواتی وارد مدار شد و شاهد توان تولید 2000 مگاوات برق بودیم. امسال نیز در سیستان و بلوچستان توانستیم مدیریت مناسبی داشته باشیم به گونه‌ای که اقدامات موثری در این راستا انجام شد و اگر این اقدامات صورت نمی‌گرفت قطعا میزان خسارات سیلاب بیش از این میزان بود.

* درخصوص میزان بارش‌ها نیز باید گفت که امسال در استان سیستان و بلوچستان تا پایان دی‌ماه میزان نزولات نسبت به سال قبل 272 درصد افزایش داشت و حتی در برخی از ایستگاه‌ها این میزان تا 45 برابر سال قبل نیز ثبت شده است. در واقع مدیریت این حجم بارش کار بسیار سختی بود با این وجود، بر خلاف پنج سیل اخیر استان سیستان و بلوچستان، تلفات جانی به دنبال نداشت و این اولین سیلاب بزرگی بود که حتی یک مورد خسارات جانی نیز در پی نداشت.

* بحث تغییر اقلیم بحث دامنه‌داری است که به نسبت یک دهه قبل اکنون می‌توان با اطمینان بیشتری این پدیده را پذیرفت، اما پاسخ روشن و قطعی برای آن و اثرات آن داده نشده است. به همین دلیل درصدد هستیم اجلاسی را با مشارکت سازمان جهانی هواشناسی، ظرفیت‌های دانشگاهی و علمی در داخل کشور برگزار و آخرین نظرات در این راستا را تدوین کنیم تا بتوانیم هرگونه تجدیدنظر لازم را برای مدیریت منابع آبی کشور در نظر بگیریم.

* برای سال آبی 1399 - 1398 در فصل پاییز که آن را پشت سر گذاشته‌ایم شرایط نسبتا نرمال و کمی بالاتر از نرمال پیش‌بینی شده بود و برای زمستان نیز شرایط به صورت نرمال و کمی پایین‌تر از نرمال پیش‌بینی شده است. اما بر اساس آنچه که تاکنون رخ داده میزان بارش‌ها از ابتدای سال آبی 150 میلی‌متر ثبت شده است که حدود 31 درصد بیشتر از متوسط بلندمدت است که در این شرایط لازم است مردم آماده وضعیت پر بارش‌تری باشند. این عدد حتی از پارسال نیز که سال تری بود 5 درصد بیشتر بوده است.

نگرانی درباره تامین برق

* نگرانی که در حال حاضر وجود دارد، تامین برق در شرایط فعلی کشور است زیرا از حیث تامین گاز برای نیروگاه‌ها مشکل جدی داریم. در واقع پس از کاهش دما در کشور، مصرف گاز خانگی تا حد قابل توجهی افزایش یافت و نیروگاه‌ها را با مشکلات جدی روبرو کرد اما تجربه تابستان گذشته نشان داد که با همکاری مردم مدیریت مصرف می‌توان بسیاری از موانع را پشت سر گذاشت.

* تابستان گذشته در اوج بار توانستیم 3800 مگاوات اوج بار را کاهش دهیم و همین مساله نیز موجب شد تا شاهد خاموشی نباشیم، اکنون نیز در زمستان خانواده‌ها می‌توانند با مدیریت مصرف، سهم مناسبی در پایدارسازی شرایط و احتراز از خاموشی‌های پراکنده داشته باشند.

* افزایش مصرف گاز در بخش خانگی موجب شده تا گاز مصرفی نیروگاه‌ها کاهش یابد و وزارت نفت نتواند به تعهد خود در این حوزه عمل کند. قرار بر این بود که از 700 میلیون مترمکعب گازی که در شبانه‌روز تولید می‌شود 520 میلیون مترمکعب به بخش خانگی و تجاری، 90 میلیون مترمکعب به نیروگاه‌ها، 40 میلیون مترمکعب به صنایع بزرگ تخصیص داده شود و 50 میلیون مترمکعب نیز صادر شود، اما عدد 520 به بیش از 600 میلیون مترمکعب در بخش خانگی و تجاری افزایش یافته و این 80 میلیون مترمکعب افزایش مصرف در این دو بخش موجب شده تا به نیروگاه‌ها فشار وارد شود.

* به همین دلیل نیروگاه‌ها به ناچار به سراغ استفاده از مخازن ذخیره سوخت مایع رفته‌اند زیرا میزان گاز تحویل‌شده از سوی وزارت نفت به نیروگاه‌ها کمتر از نیمی از آن است که باید داده می‌شد و این موضوع چند مشکل جدی را به وجود آورده است. نخست افزایش استفاده از سوخت مایع است. این موضوع در وهله‌ی اول برای محیط‌زیست و سلامت جامعه خوب نیست و در وهل دوم با توجه به محدودیت آن باعث خواهد شد تا احتمالا به سراغ خاموشی‌های منطقه‌ای به ویژه در شمال کشور به دلیل وجود افت فشار گاز برویم. این در حالی است که اگر نیروگاه‌ها به دلیل مصرف بالا و کم شدن فشار گاز نتوانند سوخت مایع را نیز جایگزین کنند دچار مشکلات جدی‌تری نیز خواهیم شد.

توصیه‌ها درباره صادرات برق

* جایی شنیدم که گفته شده که بهتر است صادرات برق کاهش یابد، این در حالی است که کل صادرات برق با همه کشورهایی که با آن‌ها قرارداد داریم نیازمند مصرف یک درصد کل گاز مصرفی خانگی و تجاری است یعنی اگر بخواهیم به تعهدات خود عمل کنیم تنها یک درصد کل گاز مصرفی در این دو بخش را نیاز داریم و اگر صادرات را قطع کنیم و به تعهدات خود عمل نکنیم، این مساله تبعات زیادی را برای کشور به دنبال خواهد داشت. از دست رفتن بازارهای صادرات برق و اعتماد خریداران، از جمله این خسارات است.

* این در شرایطی است که تنها با کاهش یک درجه دمای محیط کار یا سکونت شش درصد مصرف انرژی کاهش می‌یابد و اگر مردم همراهی کنند و به جای استفاده از وسایل گرمایشی در دمای بالا، مثلا پنجره‌ها را باز نکنند و پوشش مناسب‌تری داشته باشند، وضعیت بسیار بهبود می‌یابد. در مجموع چشم امید ما به این است که 10 درصد مصرف گاز در کل کشور کاهش یابد چرا که در غیر این صورت احتمال خاموشی در کشور وجود دارد.

* از ما خواسته شده که میزان صادرات برق در شرایط فعلی افزایش پیدا نکند، وزارت نیرو به این مساله متعهد است. البته تبادل انرژی با همسایگان کشور ما صورت می‌گیرد، بدین معنا که در ساعاتی صادرکننده برق و در ساعاتی خاص و اندک، واردکننده انرژی نیز هستیم.

* اکنون مشکل جدی در این حوزه نداریم و با توجه به این‌که در ماه‌های اخیر سدهای برق‌آبی با ظرفیت خوبی توانسته‌اند فعالیت کنند مشکلی برای تامین برق زمان اوج مصرف نیز نخواهیم داشت و در تلاش هستیم که قبل از زمان اوج بار و پیک تابستان تمام نیروگاه‌ها را وارد مدار کنیم.

17223223