پارازیت در مذاکرات تهران و ریاض
.jpg)
رسانه، همواره ابزار مهم و بعضا تعیین‌کننده‌ای در تنش میان دولت‌های رقیب به شمار می‌رود، آنجا که با جعل و دستکاری اخبار، روایت غالب به قصد تاثیرگذاری بر اذهان و قلوب ساخته می‌شود و ماهیت جنگ رسانه‌ای به خود می‌گیرد. همان‌گونه که تلویزیون ماهواره‌ای ایران اینترنشنال ناآرامی‌های هفته‌های اخیر در ایران را به ماموریت رسانه‌ای خود تبدیل کرده است.
این رسانه که در اوج تنش‌های تهران و ریاض در سال 2017 توسط شخصیت‌های نزدیک به محمد بن سلمان ولیعهد سعودی تاسیس شد، رسالت خبری خود را شکل‌دهی و جهت‌دهی به اخبار ایران به ویژه در شرایط آشوب تعریف کرده است. این رسانه که با بودجه قابل توجهی در لندن مدیریت می‌شود، از دید مقامات جمهوری اسلامی ایران نقش مخربی در شرایط کنونی و در میانه مذاکرات ایران و عربستان با هدف بهبود روابط ایفا می‌کند.
در همین ارتباط، فرمانده کل سپاه پاسداران روز دوشنبه 25 مهر در رزمایش اقتدار سپاه در منطقه عمومی ارس با اشاره مستقیم به نقش عربستان در حمایت از تلویزیون ایران اینترنشنال گفت: رژیم آل سعود از بازی رسانه‌ای با جوانان و ملت غیور ایران اسلامی دست بردارد، آنها آشکارا به دنبال تحریک جوانان ما هستند و اتمام حجت می‌کنیم که این رسانه‌ها را کنترل کنند وگرنه دود آن به چشم خودشان خواهد رفت و توجه داشته باشند که شما وارد این قضیه شده‌اید و بدانید آسیب‌پذیر هستید، بهتر است مراقب باشید.
پیش‌تر رهبر معظم انقلاب هم در مراسم مشترک دانش‌آموختگی دانشجویان نیروهای مسلح که 11 مهر برگزار شد به نقش این رسانه و دولت سعودی اشاره کردند.18 مهر نیز نماینده اهواز در مجلس شورای اسلامی گفت: با توجه به فعالیت های ضدایرانی برخی شبکه‌های سعودی، توقف فعالیت های ضدایرانی این شبکه باید به عنوان یکی از پیش شرط های عادی سازی روابط ایران با عربستان مطرح شود.
پشت پرده شبکه نزدیک به عربستان
ایران اینترنشنال 29 اردیبهشت 1396 مصادف با دوازدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری ایران پخش برنامه‌هایش را به صورت زنده و به عنوان نخستین و تنها تلویزیون خبری 24 ساعته فارسی زبان در لندن آغاز کرد. این رسانه طی بیانیه‌ای که در وب‌سایت خود منتشر کرده شرکت خصوصی Volant Media را مالک اصلی این تلویزیون معرفی کرده است. صاحب امتیاز این شبکه هم Global Media است که هر دو متعلق به شخصی به نام عادل عبدالکریم اهل عربستان و شهروند بریتانیا است. عبدالکریم سابقه همکاری طولانی با غول های رسانه ای عربستان همچون العربیه و الشرق الاوسط و شخصیت‌های سعودی چون عبدالرحمن راشد، روزنامه‌نگار مشهور و عضو هیات‌مدیره گروه سعودی پژوهش و بازاریابی را دارد.
با این حال برخی رسانه‌ها از یک چهره پنهان هم سخن می‌گویند که کمتر اسم او مطرح شده است؛ فهد ابراهیم الدغیثر فعال رسانه‌ای و از شخصیت‌های نزدیک به دربار سعودی که از ماه مه 2016 و پیش از عادل عبدالکریم مالک و مدیر شرکت Volant Media بوده است. دغیثر در مارس 2013 به سمت ریاست شرکت مخابراتی عربستان سعودی به نام زین منصوب شد و همچنان عضو هیات‌مدیره این شرکت باقی مانده است.
برخی رسانه‌های مطرح از ارتباط و وابستگی این شبکه به عربستان سعودی پرده برداشته‌اند. اکونومیست در گزارشی به تاریخ 27 سپتامبر 2018 تاکید کرد که سرمایه گذاران این شبکه تبعه عربستان سعودی هستند. وال استریت ژورنال هم 8 فوریه 2019 در گزارشی اعلام کرد افراد مرتبط با دربار سعودی برای رقابت با نفوذ ایران در منطقه، سرمایه تلویزیون را تامین و آن را راه اندازی کرده اند. گاردین نیز در گزارشی به تاریخ 30 اکتبر 2018 اعلام کرد سعود القحطانی مشاور اطلاعاتی محمد بن سلمان که پس از ارتباط با موضوع قتل جمال خاشقجی از سمت خود برکنار شده است، یکی از چهره‌های پشت پرده حمایت مالی از شبکه ایران اینترنشنال است. با وجود این گزارش‌ها، راب بینون رئیس اجرایی ایران اینترنشنال، وابستگی این تلویزیون به دولت سعودی را تکذیب کرده است.
جدا از مساله منابع مالی، رویکرد این رسانه در چند برهه سوالات و ابهامات زیادی را درباره ماهیت رسانه‌ای آن به وجود آورده است. پوشش زنده و گسترده گردهمایی سازمان منافقین در دو مقطع 1397 و 1399 و همچنین پوشش حمله مسلحانه به رژه نظامی در اهواز در شهریور 1397 و دعوت از سران گروهک «الاحوازیه» انتقادات گسترده‌ای را از این شبکه و خط رسانه‌ای آن به دنبال داشت.
چشم‌انداز مذاکرات
نقش‌آفرینی این رسانه در اعتراضات اخیر و تمرکز مقامات ایران بر فعالیت‌های مخرب آن و طرح آن در مذاکرات احتمالی ایران و عربستان به عنوان پیش‌شرط جدید، می‌تواند روند مذاکرات متوقف‌شده کنونی میان دو کشور را بیش از پیش با دست‌انداز مواجه کند. ناظر بر این مساله که تهران و ریاض از ابزارهای سخت و نرم خود برای مقابله با طرف مقابل در طول دهه‌های اخیر به فراخور سطوح تنش استفاده کرده‌اند و بعید است بخواهند نقش و دامنه اهرم‌های چانه‌زنی را با ابهاماتی که در چشم‌انداز روابط در نظام پرآشوب منطقه‌ای متصور است، کمرنگ کنند. تهران و ریاض از فروردین 1400 تا اردیبهشت 1401 پنج دور مذاکرات در سطح امنیتی به میزبانی بغداد برگزار کردند که در دور آخر آن، سعید ایروانی معاون سابق سیاست خارجی شورای عالی امنیت ملی ایران و سفیر جدید ایران در سازمان ملل همراه با خالد الحمیدان رئیس سرویس اطلاعات عربستان اعلام کردند که دور بعدی در سطح مقامات سیاسی خواهد بود. با این حال از آن تاریخ تاکنون و با وجود آمادگی دو طرف و اظهارات پراکنده برای حضور در گفت‌وگوها، نه تنها این دیدار برگزار نشده، بلکه اعلام شده همچنان به یک دور مذاکرات دیگر در سطح امنیتی نیاز است. از این زاویه است که می‌توان به نقش متغیرهای مداخله‌گر و دشواری‌های کنترل آن در روابط ایران و عربستان اشاره کرد که روند مذاکرات را کاهشی و بعضا با چالش‌هایی مواجه کرده است. از آنجا که ماهیت روابط ایران و عربستان سعودی در نظام منطقه‌ای خاورمیانه رقابتی است، کنترل متغیرهای شکل‌دهنده به روابط به ویژه با نقش‌آفرینی همزمان متغیرهای مزاحم که استعداد قابل توجهی در روابط دو کشور دارد، دشوار و بعضا ناممکن است و اثرگذاری آن در بهترین حالت در حاشیه روابط باقی خواهد ماند. به‌نظر می‌رسد که در دور آتی مذاکرات تهران و ریاض که هفته گذشته وزیر خارجه عربستان آمادگی دولت متبوعش را برای برگزاری آن نشان داد، ابعاد فعالیت ایران اینترنشنال به یکی از محورهای اصلی گفت‌وگوها تبدیل شود. گرچه بعید است که مقامات سعودی حاضر به پذیرش مسوولیت این رسانه شوند، اما عدم توقف فعالیت‌های کنونی این شبکه می‌تواند چالشی برای موفقیت مذاکرات و هدایت آن از سطح امنیتی به سیاسی به عنوان مقدمه‌ای برای گفت‌وگو بر سر بازگشایی سفارتخانه‌ها و از سرگیری روابط دوجانبه باشد.
--> اخبار مرتبط