پشت پرده اعلام تنفس در مذاکرات وین
مقامات گفتند که در چند روز گذشته، جو در مذاکرات بسیار متشنج بود و به تعبیر یکی از مذاکره‌کنندگان، «سطح استرس بی‌رحمانه بالا» بود و با توجه به اینکه به نظر می‌رسید سخت‌ترین مشکلات پیش از تهاجم روسیه به اوکراین حل شده بود، تهدید دستیابی به موفقیت شروع به ظهور و بروز کرد.
به گزارش اقتصادنیوز به نقل از اکوایران، جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، روز گذشته اعلام کرد که به دلیل آنچه وی عوامل خارجی خواند، مذاکرات وین نیازمند یک تنفس است، اما مذاکره‌کنندگان و کارشناسان می‌گویند که این امر به دلیل درخواست‌های مرحله آخر روسیه که اکنون تحت تحریم‌های غرب برای جنگ با اوکراین است، رخ داده است.
این گسست به دنبال تشدید تنش ها بین کرملین و کاخ سفید است. روسیه روز شنبه هشدار داد که خواهان تضمین‌های آمریکا است مبنی بر اینکه تحریم های اعمال شده به دلیل تهاجم این کشور به اوکراین بر همکاری این کشور با ایران تأثیری نخواهد گذاشت.
دیپلمات ها گفتند که مذاکرات بر سر درخواست های روسیه به بن بست رسیده و احیای توافق هسته ای 2015 را به خطر انداخته است. روسیه درخواست می‌کند که هرگونه بازگشت به این توافق شامل تضمین‌هایی باشد که هرگونه تجارت آینده روسیه با ایران از تحریم‌های اتحادیه اروپا و ایالات متحده مستثنی شود -
جوزپ بورل فونتلس در توئیتی نوشت: «به دلیل عوامل خارجی گفتگوهای وین نیازمند توقف است. متن نهایی اساسا آماده و روی میز است. به‌عنوان هماهنگ‌کننده، من به همراه تیمم به ارتباط با همه شرکت‌کنندگان برجام و ایالات متحده برای غلبه بر وضعیت فعلی و نهایی کردن توافق ادامه خواهم داد». با این حال بورل نگفت که آیا [و یا چه زمانی] مذاکرات از سر گرفته خواهد شد یا خیر.
فرصت مذاکره 2جانبه تهران - مسکو
به نوشته پلتیکو، دیپلمات‌ها گفتند، مذاکره‌کنندگان دیگر قدرت‌های جهانی درگیر مذاکرات نمی‌توانند راهی برای انطباق با این خواسته‌ها پیدا کنند. بنابراین، پس از 11 ماه مذاکرات متناوب در وین، مذاکرات متوقف خواهد شد تا امکان گفتگوهای دوجانبه بین ایران و روسیه در مورد این وضعیت فراهم شود.
با این حال یک منبع نزدیک به هیئت ایرانی می‌گوید: رایزنی‌ها به صورت فعال از پایتخت‌ها ادامه خواهد یافت.
ایران با توجه به درآمد بالقوه ای که می تواند از صادرات نفت خود به دست آورد، مشتاق نهایی شدن این قرارداد است و افزایش قیمت‌ها در حال حاضر، نیاز به رفع تحریم‌های ایران را برجسته می‌کند.
مسکو نگران هجوم مورد انتظار نفت ایران به بازار پس از احیای برجام است که رقیبی برای نفت روسیه ایجاد می‌کند و قیمت انرژی را کاهش می‌دهد و به طور بالقوه غرب را قادر می‌سازد تا تحریم‌های بیشتری را علیه روسیه به دلیل حمله به اوکراین اعمال کند.
درخواست‌های روسیه پس از نهایی شدن توافق مطرح شد
لارا روزن، خبرنگار آمریکایی در حساب کاربری ساب‌استک خود - دیپلماتیک - گزارش داد: وقفه در مذاکرات پس از آن اتفاق افتاد که مذاکره کنندگان پس از یازده ماه اساساً به متن نهایی سندی دست یافتند که راه را برای بازگشت ایالات متحده و ایران به توافق هسته ای 2015 باز می کند.
اما مذاکرات در وین این هفته از زمانی که سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه در آخر هفته اعلام کرد که روسیه به دنبال تضمین کتبی از واشنگتن است که تحریم‌های جدید غرب علیه روسیه به دلیل جنگ با اوکراین به تجارت، سرمایه‌گذاری و تجارت و همکاری فنی نظامی مسکو با ایران آسیبی نمی‌رساند، تقریباً به بن‌بست رسیده است.
روزن نوشت: یکی از مذاکره‌کنندگان اروپایی، دیروز به من گفت: «احتمالاً می‌توان دید که آیا مشکل روسیه، یعنی حفاظت از تجارت با ایران در برابر تحریم‌ها می‌تواند حل شود یا خیر».
او گفت: «اینکه مسائل مربوط به چالش روسیه در چه سطحی و کجا پیگیری می شود؟ فکر می‌کنم در وین نیست».
تهران: هیچ معادله فرابرجامی مطرح نخواهد بود
سخنگوی وزارت امور خارجه ایران با کم اهمیت جلوه دادن این توقف اصرار بر این داشت که هنوز چشم‌اندازی برای تکمیل موفقیت آمیز توافق وجود دارد.
سعید خطیب زاده، سخنگوی وزارت خارجه ایران ضمن بازنشر توییت بورل، نوشت: «توقف در مذاکرات وین می تواند یک حرکت برای حل هرگونه مشکل باقی مانده و یک بازگشت نهایی به توافق باشد. نتیجه گیری موفقیت آمیز گفتگوها تمرکز اصلی همه خواهد بود».
وی تأکید کرد: «هیچ عامل خارجی بر اراده مشترک ما برای پیشبرد توافق جمعی تأثیر نمی‌گذارد».
به گفته منابع نزدیک به هیئت ایرانی، طرف‌ها در نظر دارند بعد از این وقفه، روند مذاکرات را ادامه دهند. به گفته این منابع، هیأت مذاکره‌کننده ایران مواضع و دیدگاه‌های خود در مورد آخرین جزئیات متن را به طرف مقابل اعلام کرده و در صورتی که از سوی طرف مقابل تصمیم های مقتضی اتخاذ شود، توافق در دسترس است و طرف آمریکایی به عنوان مقصر اصلی شکل‌گیری این بحران، مسئولیت اساسی برای ادامه مسیر را بر عهده دارد.
موضع ایران که در جلسات متعدد به همه طرف‌ها اعلام شده این است که «مذاکرات صرفا باید در چارچوب برجام جلو رفته و هیچ معادله فرابرجامی در مذاکرات مطرح نخواهد بود».
میخائیل اولیانوف، مذاکره‌کننده ارشد روسیه، در گفتگو با عباس اصلانی، روزنامه‌نگار ایرانی، به دنبال این بود که نشان دهد روسیه دلیل اصلی این بن‌بست نیست.
وی به اصلانی گفت: «انعقاد توافق تنها به روسیه بستگی ندارد. بازیگران دیگری هم هستند که به زمان بیشتری نیاز دارند و دغدغه‌های بیشتری دارند».
درخواست‌های لاوروف در مرحله آخر درست زمانی مطرح شد که نقشه راه مورد تفاهم بین آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و ایران بر سر حل موضوع پادمان‌ها اعلام شد و یکی از آخرین قطعات مورد نیاز برای نهایی کردن توافق به دست آمد.
فضای متشنج و پر استرس
مقامات گفتند که در چند روز گذشته، جو در مذاکرات بسیار متشنج بود و به تعبیر یکی از مذاکره‌کنندگان، «سطح استرس بی‌رحمانه بالا» بود و با توجه به اینکه به نظر می‌رسید سخت‌ترین مشکلات پیش از تهاجم روسیه به اوکراین حل شده بود، تهدید دستیابی به موفقیت شروع به ظهور و بروز کرد.
علی واعظ، تحلیلگر گروه بین المللی بحران که با چندین طرف مذاکرات در تماس است، تأیید کرد که وضعیت در مرحله بحرانی قرار دارد. او گفت: «به نظر می‌رسد که مذاکرات در درجه اول به دلیل خواسته‌های روسیه متوقف شده است».
وی گفت: روسیه که اکنون تحت تحریم های فلج کننده غرب به دلیل جنگش با اوکراین قرار دارد، به نظر نمی رسد که نمی خواهد یک موضوع عمده منع اشاعه از دستور کار غرب خارج شود و نمی خواهد افزایش عرضه نفت ایران در بازار به منظور کاهش قیمت جهانی انرژی، افزایش یافت.
واعظ دیروز به من گفت: "بزرگترین مسئله در حال حاضر بازی روسیه است." و من نگرانم که این ممکن است مذاکرات را کاملاً از مسیر خارج کند.»
واعظ گفت که اساساً روس‌ها ضمانت‌هایی می‌خواهند که تحریم‌های آمریکا و اروپا علیه روسیه به دلیل جنگ این کشور با اوکراین، مانعی برای روابط بانکی و تجاری ایران و روسیه ایجاد نکند، که شروعی نیست.
واعظ گفت: در حالی که ممکن است روسیه بتواند در مورد مسائل فنی در توافق دور زده شود، نقش آن به عنوان عضوی از کمیسیون مشترک، نهادی که وظیفه نظارت بر اجرای توافق هسته‌ای 2015 ایران را بر عهده دارد، دشوار است.
واعظ گفت: نگرانی این است که روسیه به عنوان یکی از اعضای کمیسیون مشترک می تواند از تصویب توافق جلوگیری کند و از بازگشت آمریکا و نشستن بر سر میز جلوگیری کند. "من فکر می کنم آنها به دنبال گزینه ها هستند، اما واقعیت این است که راه حل های نوآورانه زیادی برای دور زدن رویه های کمیسیون مشترک وجود ندارد، که نیاز به اجماع دارد."
واعظ گفت: «امید این است که چینی ها یا ایرانی ها بتوانند روس ها را متقاعد کنند که این خواسته ها را کنار بگذارند. او افزود، اما واقعاً به نظر می رسد که روسیه ممکن است مصمم باشد که از حذف یک بحران بزرگ منع اشاعه از دستور کار غرب و کاهش قیمت جهانی انرژی جلوگیری کند.
واعظ گفت: «هیچ یک از این موارد به نفع روسیه نیست.
دیروز یک مقام ایرانی که برای انتساب صحبت نمی کرد، به من گفت: «هنوز تمام نشده است».
وانگ کون، مذاکره کننده چین در وین امروز به خبرنگاران در وین گفت: «ما از این توقف متاسفیم. اما همانطور که می دانیم، مذاکرات نمی تواند... در خلاء سیاسی انجام شود.
نماینده چین گفت: "ما امیدواریم که گفتگو و مذاکره ادامه یابد." ما به کار برای فشار برای توافق بر سر این توافق ادامه خواهیم داد.»
همچنین بخوانید