چهره ای در تاریکی!

"ریچارد نفیو"، کارشناس و متخصص شناخته شده آمریکایی در زمینه تسلیحات هسته ای و مسائل مرتبط با تحریم ها است که اکنون در "مرکزِ سیاست انرژی جهان" در "دانشگاه کلمبیای آمریکا فعال است و در عین حال، در مقام پژوهشگر ارشد، در "مدرسه امور بین المللی و عمومی دانشگاه کلمبیا" نیز تدریس می کند.

ریچارد نفیو، فارغ التحصیل "دانشگاه جورج واشینگتن" آمریکا است و بلافاصله پس از اتمام تحصیلاتش در دانشگاه مذکور، در "اداره امنیت هسته ای ملی آمریکا" مشغول به کار شد. وی از ژوئن سال 2003 تا ژوئن سال 2006، در اداره مذکور مشغول به کار بود. او سپس به "دفتر امنیت و منع اشاعه بین المللیِ" وزارت خارجه آمریکا پیوست و تا ماه میِ سال 2011 در آنجا خدمت کرد. پس از این این دوره، ریچارد نفیو به "شورای امنیت ملی آمریکا" پیوست و دو سال به عنوان رئیس امورِ ایران به فعالیت پرداخت و مشغول به کار بود.

در ژانویه سال 2013، ریچارد نفیو به سِمت "معاون هماهنگ کننده سیاست تحریم ها" در وزارت خارجه آمریکا منصوب شد و به طور خاص در جریان مذاکرات مرتبط با انعقاد توافق هسته ای ایران موسوم به "برجام" نیز به عنوان کارشناس اصلی دولت آمریکا در بحث تحریم ها، در قالب مذاکرات اتمی با ایران (در چهارچوب مذاکرات هسته ایِ ایران و گروه پنج بعلاوه یک) شرکت داشت. البته که نفیو پیش از این مذاکرات، نقشی برجسته در طراحی ساختار تحریم‌های ایالات متحده آمریکا و حتی تحریم های بین المللی علیه ایران بازی کرده بود. ریچارد نفیو در یکمِ فوریه سال 2015، دولت وقت آمریکا (دولت اوباما) را ترک کرد و بار دیگر به "مرکز سیاست انرژی جهان" پیوست. نفیو با اندیشکده شناخته شده "بروکینگز" نیز همکاری هایی دارد. اطلاعات چندانی در مورد زندگی شخصی ریچارد نفیو منتشر نشده است با این حال گفته شده که وی متاهل و دارای سه فرزند است.

برخی ناظران و تحلیلگران حوزه سیاست خارجی آمریکا، به طور خاص از ریچارد نفیو به عنوان چهره ای سرشناس در چهارچوب دستگاه دیپلماسی این کشور یاد می کنند. درست به همین دلیل است که وی تاکنون جوایز متعددی را نیز از وزارت خارجه آمریکا به عنوان کارمند و مسوول در این نهاد دریافت کرده است.

ریچارد نفیو بار دیگر در سال 2021 و همزمان با روی کار آمدنِ دولت بایدن (به عنوان یک دولت برخاسته از حزب دموکرات) در عرصه قدرت سیاسی آمریکا، وارد این دولت شد و به عنوان معاون "رابرت مالی" نماینده ویژه دولت آمریکا در موضوع ایران و عضوی از تیم هسته ای آمریکا در قالب مذاکرات وین به فعالیت پرداخت. البته وی در میانه مذاکرات وین به دلیل برخی اختلافات اساسی با رابرت مالی در مورد نحوه مواجهه با پرونده هسته ای ایران، از تیم مذکور خارج شد و اعلام شد که قصد دارد در بخشی دیگر از وزارت خارجه دولت بایدن مشغول به کار شود.

ریچارد نفیو و نگارش کتابِ "هنر تحریم ها: نگاهی از درون میدان" نامِ "ریچارد نفیو" بیش از هر چیزی با تخصص وی در امر طراحی و اِعمال تحریم های آمریکا علیه دولت های مخالف با دیدگاه ها و سیاست های این کشور در عرصه بین المللی گره خورده است. در این راستا، "انتشارات دانشگاه کلمبیا" در سال 2017 میلادی، کتابِ "هنر تحریم ها: نگاهی از درون میدان" را به قلمِ ریچارد نفیو منتشر کرده که در نوع خود یکی از مهمترین کتاب ها در مورد فلسفه تحریم ها و سایر مسائل مرتبط با اعمال تحریم ها از سوی یک کشور علیه کشور یا کشورهای دیگر است.

ریچارد نفیو در بخشی از کتاب خود به صورت خلاصه توضیح می دهد که هر تحریم و سیاست تحریمیِ موثر و کارآمدی باید سه ویژگی اساسی را در خود داشته باشد: "اول، تحریم ها باید در جامعه هدفِ تحریم، ایجاد رنج و مشکلات فزاینده کنند (بویژه برای مردم). دوم، اتخاذ سیاست تحریمی علیه یک کشور باید با جذب دیگر کشورها و همچنین قانع سازی آن ها جهت ایجاد اجماع علیه کشورِ هدف تحریم ها همراه باشد. و در نهایت اینکه تحریمِ موفق تحریمی است که حدی از فشارها را به بازیگر هدفِ تحریم ها وارد کند که منجر به تغییر رفتار اساسی آن شود.

کتاب مشهور "ریچارد نفیو" با عنوان "هنر تحریم ها: نگاهی از درون میدان" که در آن ابعاد مختلف مساله تحریم ها به همراه مثال هایی مختلف از سیاست های تحریمی مورد اشاره قرار گرفته است. بسیاری این کتاب را در مساله تحریم ها به مثابه یک کتابِ مرجع ارزیابی می کنند.

ریچارد نفیو؛ حامی ایده "تحمیل فشار حداکثری" در چهارچوب معادله اتمی ایران ریچارد نفیو را به معنا واقعی کلمه باید "مردِ در سایه" معادله اتمی ایران در نظر گرفت. او به طور خاص در دوران حضورِ دولت "باراک اوباما" در قدرت، در سِمت های مختلفی که عهده دار بود، عملا عمده تمرکزش را بر معادله اتمی ایران و مسائل مرتبط با آن قرار داده بود. ریچارد نفیو را "معمار تحریم های آمریکا علیه ایران" می‌نامند. در اهمیت نقش نفیو در طراحی و اِعمال تحریم های ظالمانه آمریکا علیه ایران همین بس که علی رغم آغاز شدنِ خصومت های آمریکا علیه ایران از زمان وقوع انقلاب اسلامی در ایران (سال 1979) و در عین حال وضع تحریم های گوناگون از سوی آمریکا علیه کشورمان از همان سال ها، با این حال، لقب معمارِ تحریم های آمریکا علیه ایران به ریچارد نفیویی رسیده که در سال 2011 به شورای امنیت ملی آمریکا و ریاست امور ایران در این شورا پیوست و در ادامه حضور موثری در جریان مذاکرات برجام با ایران تا سال 2015 میلادی داشت. ناظران و تحلیلگران به طور خاص بر این باورند که ریچارد نفیو مبدع و مبتکر ایجاد "تحریم های ساختاری" علیه ایران بود. تحریم هایی که همانطور که نفیو در کتابِ هنر تحریم های خود می گوید رنج زیادی را برای مردم عادی و بیگناه ایران ایجاد کرد، در برخی موارد توانست علیه کشورمان ایجاد اجماع کند، با این حال هیچگاه نتوانست رفتارها و رویه های ایران در مسائل مختف را به نحوی که مطلوبِ آمریکا باشند تغییر دهد.

ریچارد نفیو بویژه در مورد اِعمال تحریم ها علیه ایران تاکید دارد که "هرگونه فشار و تحریمی که توجهی به نتایجِ احتمالی خود نداشته باشد و در عین حال در صورت عقب نشینیِ کشور هدفِ تحریم ها، این آمادگی وجود نداشته باشد که تحریم ها علیه آن از سوی آمریکا برداشته شوند، هیچ معنا و دلیلی نخواهد داشت." البته که این قِسم مواضع نفیو صرفا اعلامی و کلامی هستند و آمریکا مخصوصا در معادله برجام به وضوح نشان داد که اساسا به این گزاره ها اعتنایی ندارد. کما اینکه شاهد بودیم تحریم ها علیه ایران علی رغمِ تعهد کامل تهران به مفاد توافق برجام همچنان پابرجا بودند و حتی در دوره ترامپ با بدعهدی این دولت، توسعه و گسترشِ قابل توجهی را نیز تجربه کردند. ریچارد نفیو هیچگاه در قالب معادله اتمی ایران و اِعمال تحریم های گسترده علیه این کشور، به چهره‌ای رسانه ای که مدام جلوی دوربین ها باشد و یا خبرنگاران مدام با وی تعامل داشته باشند تبدیل نشد. با این حال، وی را باید یکی از مهمترین بازیگران پشت پرده پرونده هسته ای ایران در سال های اخیر دانست که در عین حال، از جمله افرادی در تاریخ است که با نوعِ خاص مهندسی تحریم هایِ آمریکا علیه ایران، رنج زیادی را به ملت ایران (مردم عادی) تحمیل کرده و مشکلات فراوانی را برای آن ها ایجاد کرده است.

ریچارد نفیو اندکی پس از حضور در دولت بایدن و خدمت کردن به عنوان معاون "رابرت مالی"(مسوول امور ایران در وزارت خارجه آمریکا)، در بحبوحه مذاکرات اتمی وین به همراه شمار دیگری از اعضای تیم مذاکراتی آمریکا در قالب مذاکرات مذکور (مذاکراتی که با هدف احیای توافق برجام انجام می گیرد)، به صورت ناگهانی از این تیم خارج شد. برخی منابع آگاه رسانه ای، علت خروج ریچارد نفیو از تیم مذاکره کننده آمریکا را اختلاف نظرهای جدی وی با رابرت مالی در مورد دو مساله "میزان سخت‌گیری‌ها علیه ایران" و در عین حال "چشم انداز ترسیم‌شده جهت توقف مذاکرات اتمی با ایران" ارزیابی می کنند. ظاهرا بر اساس آنچه برخی منابع آگاه نظیر "نشریه وال استریت ژورنال" اعلام کرده اند، نفیو خواستار حفظ فشارها علیه ایران در روند مذاکرات وین و در عین حال تشدید سخت گیری‌ها علیه تهران با محوریت تهدید این کشور به تعیین یک بازه زمانی مشخص جهت پایان مذاکرات و در غیر اینصورت خروج آمریکا از روند مذاکرات وین و تشدید هر چه بیشتر فشارها علیه ایران بوده است. مساله‌ای که نَه با رویکرد رابرت مالی در قالب معادله مذاکرات وین سازکار بوده و نَه در سطحی کلان تر رئیس جمهور آمریکا "جو بایدن" خواهان آن بوده است. اندکی پس از اعلامِ خبر خروج نفیو از تیم مذاکراتی آمریکا، این خبر نیز منتشر شد که "آرین طباطبایی" که عضو ایرانیِ تیم مذاکراتی آمریکا بود هم به تبعیت از نفیو و با دلایل مشابه، از این تیم خارج شده است.

به طور کلی باید گفت که شاید افکار عمومی در ایران و حتی جهان، افرادی نظیر "دونالد ترامپ" را مسوول اصلی تشدید فشارها علیه ایران از سوی آمریکا بدانند. با این حال، آن ها باید بدانند که مهندسیِ فشارهای ساختاریِ آمریکا علیه ایران، توسط ریچارد نفیویی انجام شد که خود در دولت های دموکرات آمریکا (اوباما و بایدن) حضور داشته است. مساله ای که نشانگر این واقعیت است که سیاستمداران، سیاستگذاران، تحلیلگران و حتی افکار عمومی کشورمان هیچگاه نباید فکر کنند که مثلا حزب دموکرات آمریکا، رویکردهای منعطف تری را در مواجهه با ایران در پیش می‌گیرد. بلکه شاید دقیق ترین تفسیری که بتوان در این رابطه ارائه کرد این است که هم دموکرات‌ها و هم جمهوریخواهان آمریکایی، خواهان تشدید فشارها علیه ایران هستند و در این میان یکی همچون ترامپ مدام از تهدید ایران با قدرت سخت و حمله نظامی سخن می گوید و در نقطه مقابل فردی نظیر ریچارد نفیو به صورت پشت پرده در دولت های اوباما و بایدن، با به اصطلاح" هنر تحریم ها" به دنبال به زانو درآوردن ملت ایران است. از این منظر، هر دو دشمن ایران هستند اما شیوه های دشمنی آن ها با یکدیگر متفاوت است.