کتاب‌هایی که خواندنی نیستند
تهران - ایرنا - نخستین نمایشگاه انفرادی معصومه مهتدی با عنوان «مسخ» کتاب‌های تعاملی را رودروی مخاطب قرار می‌دهد که با تا زدن خلق می‌شوند و خواننده از متن‌های غیرقابل خواندن، مفهوم جدیدی را به وجود می‌آورد.
نخستین نمایشگاه انفرادی معصومه مهتدی با عنوان مسخ پنج مجموعه اثر تعاملی است. در این نمایشگاه هنرمند مفهوم مسخ در پنج کتاب گاو، کرگدن، دل سگ، کوری را دستمایه خلق قرار داده است. کتاب هایی که با تا زدن خلق شده اند؛ در واقع کتاب هایی هستند که به زبان غیرقراردادی اوریگامی (هنر تازدن) نوشته شده اند و قابل خواندن نیستند و تغییر فرم را از شکلی به شکل دیگر نمایش می دهند. در برخی از آنها زیر نویس هایی وجود دارد که در واقع بخش هایی از کتاب اصلی به انتخاب هنرمند هستند و اما گویی هنرمند به, نوان یکی از مخاطبان اثر، متن جدیدی را به وجود آورده است.
معصومه مهتدی درباره این نمایشگاه نوشته است: شخصیت اصلی این داستان ها دچار مسخ جسمی یا روحی می شود تا معنا و محتوای مورد نظر هنرمند را به مخاطب منتقل کند؛ اما از آنجا که محتوا در ذهن مخاطب تغییر شکل می دهد و هرگز مخاطبی مانند خالق اثر برای فهم اثرش پیدا نمی شود، داستان ها را از منظر خود دوباره ارائه کرده است.
واژه مسخ، خود مسخ گشته و پیش از آن که معنای آن به ذهن برسد یادآور کتاب کافکا است، همچنین مسخ یکی از مهمترین موضوعاتی است که در عصر مدرن برای نشان دادن هویت تکه پاره انسان ها مورد توجه نویسندگان و هنرمندان قرارگرفته است. به بهانه این نمایشگاه با معصومه مهتدی به گفتگو نشستیم.
درباره شیوه تولید آثارتان بگویید؟
ابتدا کتاب ها توسط صحاف در قطع و رنگ مورد نظر من ساخته می شوند. سپس مرحله به مرحله اوریگامی ها را می سازم و عکاسی می کنم. خط تا را نگه می دارم و فضاهای اطراف را برش می دهم. درنتیجه، کارم یک حجم تو خالی برش خورده می شود. نه یک حجم سه بعدی قابل لمس. در کتاب های بافتنی نیز، از یک کتاب جملات آن را نگاه داشتم و خطوط سفید ما بین جملات را از کتاب بیرون کشیدم در کتاب دیگر دقیقا برعکس کار کردم؛ یعنی جملات را بیرون کشیدم و خطوط سفید را نگاه داشتم، بعد شروع به بافتن دو کتاب در دل هم کردم. دراین مجموعه فرم داخلی صفحه ها برایم مهم بود و نمی خواستم شیوه بافتن کتاب ها به گونه ای باشد که دو صفحه شبیه به هم شوند در هرصفحه می خواستم به فرم جدیدی برسم.
مفهوم معاصریت را در آثار هنری چگونه تحلیل می کنید؟
من فکر می کنم هر مدیایی (رسانه ای) وقتی در خدمت بیان اندیشه ها و دغدغه های معاصر قرار بگیرد، معاصر است. در این تعریف نقاشی و یا عکاسی هنری کلاسیک نیستند و می توانند همانند اینستالیشن (چیدمان) و پرفورمنس معاصر باشند. در واقع تمامی هنرها می توانند معاصر باشند به شرط آنکه هنرمند بخواهد و بتواند امری معاصر را بیان کند.
به نظر من در هنر امروز گرچه تکنیک و فرم بصری هر اثر بسیار مهم است اما اگر اندیشه ای را بیان نکند ارزش چندانی ندارد و نمی تواند در عرصه جهان امروز مطرح شود. تولید فکر و محتوا، برهم زدن قطعیت پذیرفته شده از سوی جامعه و ایجاد شک، تلنگر زدن به زیرساخت های منسوخ فرهنگی و اجتماعی است که با پرداختن به موضوع تاریخ و امر سیاسی می توانند هر مدیایی را تبدیل به مدیای معاصر کنند و نباید به غلط فکر کنیم نقاشی، عکاسی و مجسمه نمی توانند در دنیای معاصر حرفی برای گفتن داشته باشند کما اینکه هر پرفورمنس، اینستالیشن و یا ویدیو آرتی را هم نمی توانیم معاصر و اثری قابل تامل بدانیم.
آیا گالری ها از هنرهای جدید حمایت می کنند؟
نگاهی اجمالی به لیست افتتاحیه ها در هر ماه به ما نشان می دهد که گالری ها تمایل زیادی به نمایش هنرهای جدید ندارند. پس پیش از مسائل مالی تولید یک اثر مسئله چگونگی ارائه آن اثر مطرح است. گرچه هر گونه ارائه و اجرایی می تواند معاصر باشد اما اکثر گالری ها تمایل به برپایی نمایشگاه های نقاشی، عکس و مجسمه با هر کیفیتی دارند و در پی نمایش آثار نوآور و معاصر نیستند. وقتی تنها چند گالری محدود حاضر به نمایش این گونه آثار هستند نمی توان انتظار داشت که مخاطبانی که عادت به دیدن تابلو و مجسمه دارند، به درستی آثار را ببینند و با آن ها تعامل کنند.
هنرمندان هنرهای جدید با چه مشکلاتی روبرو هستند؟
به نظر من هنرمندان هنرهای جدید با سه مشکل اصلی مواجه هستند. گالری و مخاطب آگاه و هزینه های تولید اثر مهمترین مشکلات هنرمندان است.
نداشتن مخاطب آموزش دیده یکی از مشکلات مهم و جدی است که کمتر به آن پرداخته می شود و در نهایت مسئله هزینه های بالای این نوع از هنر مطرح می شود که من فکر می کنم هنرمندی که این سبک اجرا را انتخاب کرده به آن کاملا آگاه است در نتیجه سعی می کند از راه های مختلف این هزینه ها را تامین کند و امیدوار باشد زمانی برسد که بستری مناسب در کشور ما برای خرید و فروش این آثار ایجاد شود و یا حمایتدولتی از طریق موزه ها به هنرهای جدید اختصاص داده شود.
آیا هنرهای جدید در ایران توانستند وارد موزه ها شوند؟
من فکر می کنم در زمینه حمایت از هنرهای جدید، گالری های خصوصی بهتر عمل کردند. جایزه هنری ویستا و پروژه حمایتی گالری محسن با در نظر گرفتن مبلغی برای بهترین ایده، کمکی هستند برای تولید آثار پر هزینه.
سالانه هنر پرسبوک به همت ندا درزی جزو معدود رویداد های هنری است که رویکردی معاصر دارد و محل خوبی برای ارائه آثار است. گرچه در موزه هنرهای معاصر تهران به همت امیر راد بخشی مخصوص پرفورمنس آرت ثبت شده است اما من فکر می کنم نسبت به آنچه در دنیا در حال وقوع است هنوز راهی طولانی در پیش داریم.
چه عواملی باعث گرایش هنرمندان جوان به سمت هنرهای جدید شده است؟
بی شک ما در یک دهکده جهانی زندگی می کنیم و تصویر هر آنچه در هر جای جهان رخ دهد به سادگی در دسترس ما قرار می گیرد. ما به واسطه اینترنت و گوشی های هوشمند و نرم افزارهایی چون اینستاگرام با انباشت اطلاعات تصویری طرفیم که الزاما خوب نیست و می تواند مخاطب ناآگاه را به گمراهی بکشاند و باعث تولید آثاری شود که به نوعی کپی محسوب می شوند. آموزش مبحث بسیار مهمی است که به هنرمندان جوان کمک می کند تا راه خود را به درستی انتخاب کنند.
معصومه مهتدی متولد 1362 اصفهان و کارشناس نقاشی از دانشگاه آزاد و کارشناس ارشد نقاشی از دانشگاه الزهرا است. وی تاکنون آثارش را در بیش از 20 نمایشگاه گروهی در ایران و اروپا به نمایش گذاشته و در جشنواره ها و رویدادهای تجسمی نیز توانسته به موفقیت های متعددی دست یابد. او دارنده طوبای یازدهمین جشنواره تجسمی فجر در بخش هنرهای جدید است. او همچنین تقدیرشده جشنواره دامون فر، برگزیده دومین جشنواره جایزه ویستا، برگزیده دوم اولین دوره جشنواره تجسمی نفس، برگزیده اول ششمین دوره هنرهای معاصر پرسبوک است.
نمایشگاه مسخ از 21 شهریور تا 11 مهرماه در گالری باوان میزبان علاقه‌مندان است.
*س_برچسب‌ها_س*