کیفیت زندگی گمشده خانه‌های اقتصادی / سرانه شهری در خلازیر تامین شده است؟

گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو-مریم طیبی نظری: مدتی است که بحث ساخت خانه‌های 25 متری داغ شده، البته ایده ساخت این دست از خانه‌ها از قبل مطرح شده بود. اولین بار حدود چهار سال پیش درشهرداری تهران به صورت جدی این موضوع مطرح شد. آخوندی هم در زمان وزارت خود ایده خانه پاک که همان مسکن کوچک بود را مطرح کرده بود. طی یک ماه گذشته خشایار باقرپور مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های تهران، دو بار و به اشکال مختلف از طراحی و ساخت خانه 25 خبر داد. بار اول باقرپور صحبت از پروژه مشترک بین اتحادیه تعاونی‌های تهران و وزارت راه و شهرسازی با نام «خانه ما» در دو استان تهران و البرز کرد؛ که با گذشت کمتر از 24 ساعت از انتشار آن با اطلاع‌رسانی وزارت راه و شهرسازی تکذیب شد. چند هفته بعد، باقرپور برای بار دوم انعقاد قرار داد برای ساخت 1800 واحد در منطقه 19 تهران با متراژ 25 متر را اعلام کرد. این‌بار نیز ارگان‌های دولتی و عمومی مرتبط، از جمله وزارت‌خانه، شهرداری و شورای شهر همگی صدور مجوز برای چنین طرحی را رد کردند. بعد از انتشار خبر اول باقرپور در مصاحبه‌ای و در مقام توجیه سکونت در خانه‌های 25 متری و فاصله معنادار آن با متراژ استاندارد برای زندگی، اینگونه توضیح می‌دهد: «استاندارد‌ها همه قراردادی هستند! یعنی بنا بر گذر زمان یا تغییر شرایط تغییر می‌کنند. ما الان از یک الزام یا ضرورت صحبت می‌کنیم نه یک انتخاب. ما باید بپذیریم اکنون در شرایطی از وضعیت اقتصادی به سر می‌بریم که ناچار هستیم با حداقل‌ها یک‌سری از امکانات و شرایط را ایجاد کنیم.» علی رغم تکذیب‌های اتفاق افتاده، اصل وجود این ایده و تفکر، نگرانی‌هایی را در میان مردم و کارشناسان حوزه مسکن ایجاد کرده است. نگرانی‌هایی که از جنس اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی هستند. کارشناسان معتقدند ایده خانه‌های کپسولی، علاوه بر از بین بردن استاندارد فضای خصوصی افراد، تاثیرات منفی غیر قابل جبرانی را در اجتماع و اقتصاد شهر می‌گذارد؛ بنابراین گزارش، درست است که استاندارد‌ها قراردادی هستند اما همه آن‌ها مسلما عقلانیتی در پشتوانه خود دارند. موضوعی که به نظر می‌رسد در رابطه با خانه‌های 25 متری رعایت نشده و جای خود را به منفعت مالی سرمایه گذاران داده است. مرهمی که سرطان‌زاست! اولین تاثیر اجرایی شدن طرح ساخت خانه 25 متری گران شدن شهر و شوک قیمتی به بازار مسکن است. سعید قاسمی کارشناس حوزه مسکن در این‌باره گفت: در شرایطی که تقاضا در بازار برای یک کالا، زیاد شود؛ مشخصا قیمت در تمام آن بازار با افزایش همراه خواهد بود. با ساخت خانه‌های کپسولی در عین حالی که به تقاضا مصرفی پاسخی داده نمی‌شود، فقط بستری برای جذب تقاضای سرمایه‌ای به وجود خواهد آمد که نتیجه آن پررنگ‌تر شدن سفته بازی در این بازار است. وی ادامه داد: مساله نگران کننده این است که اجرایی شدن چنین طرح‌هایی سیگنالی به جامعه برای مهاجرت و بارگذاری جمعیت جدید مخابره می‌کند که این مساله برخلاف سیاست‌های تمرکز زدایی از پایتخت بوده و معضل مسکن در تهران را تشدید خواهد کرد. تامین سرانه‌های شهری مانند بیمارستان و خدمات درمانی این 3200 نفر چه می‌شود؟ قاسمی با اشاره به لزوم تامین سرانه‌های شهری بیان کرد: در چارچوب قوانین شهرسازی، باید با موازات بارگذاری تراکم، سرانه‌های شهری و زیرساخت‌های متناسب با آن هم فراهم شود. برای مثال وقتی 1800 واحد ساختمانی ساخته می‌شود به این معنا است که باید سرانه درمانی نظیر بیمارستان و درمانگاه متناسب با جمعیت 3200 نفر در آن منطقه وجود داشته باشد. وی افزود: آیا منطقه 19 و خلازیر که در داخل شهر تهران قرار دارد، فضایی برای ساخت بیمارستان و درمانگاه و دیگر سرانه‌های متناسب با 3200 نفر را دارد؟ اگر این مقدار از زمین در این منطقه وجود دارد، دیگر نیاز به ساختن خانه‌های کپسولی نیست؛ متراژ خانه‌ها را به صورت استاندارد 60 متری بسازند و اگر وجود ندارد، ساخت این مدل از خانه به معنای ایجاد یک چالش بزرگ زیستی برای شهر است، چراکه شهر یقینا با کمبود جدی زیرساختی و سرانه شهری مواجه خواهد شد. با خانه‌های 25 متری حال شهر تهران را بدتر نکنید ساختن خانه‌های 25 متری در تهران، با شرایط کنونی یک فاجعه زیستی را رقم خواهد زد. طبق گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس به دلیل فشردگی جمعیت و کمبود سرانه‌های لازم، کیفیت زندگی در این کلان‌شهر پایین است؛ بنابراین طراحی چنین پروژه‌هایی به معنای بارگذاری خارج از توان و ظرفیت شهر تهران است. به این ترتیب، ایده ساخت خانه 25 متری نه تنها تبعات فردی را برای شهروندان به دنبال خود خواهد داشت؛ بلکه وضعیت کلی کلان‌شهر تهران را پیچیده‌تر و مدیریت آن را سخت‌تر خواهد کرد.