گامی به‌سوی آتش‌بس

خانه لنکستر در لندن، محل برگزاری مذاکرات آمریکا و چین / عکس: توبی ملویل - رویترز

این توافق که روز سه‌شنبه اعلام شد، به‌منظور بازگرداندن روابط تجاری به شرایط آتش بس موقت ماه مه در ژنو طراحی شده‌است. مذاکرات دو روزه، نشان‌دهنده تلاش دو قدرت اقتصادی برای حل اختلافات و جلوگیری از تشدید تنش‌های تجاری بود.

زمینه و اهمیت توافق

به گزارش نیویورک‌تایمز، روابط تجاری ایالات‌متحده و چین در سال‌های اخیر به‌دلیل اختلافات بر سر تعرفه ها، محدودیت‌های صادراتی و دسترسی به فناوری و منابع استراتژیک مانند مواد معدنی کمیاب پرتنش بوده‌است. در ماه مه، دو کشور در ژنو به توافقی موقت دست‌یافتند که شامل توقف 90 روزه برخی تعرفه ها بود، با این‌حال این آتش‌بس زمانی به‌خطر افتاد که چین به محدودیت صادرات مواد معدنی کمیاب مورد‌نیاز تولیدکنندگان آمریکایی ادامه داد. این مواد برای صنایع کلیدی، از جمله تولید تجهیزات دفاعی و فناوری‌های پیشرفته برای آمریکا حیاتی هستند. در مقابل، ایالات‌متحده اقداماتی تلافی جویانه اتخاذ کرد. از جمله این اقدامات می‌شود به محدود‌کردن صادرات محصولات و فناوری‌های آمریکایی مانند مواد شیمیایی، قطعات هواپیما و نرم افزارها به چین اشاره کرد، همچنین پیشنهاد ممنوعیت ثبت نام دانشجویان چینی در دانشگاه های آمریکا مطرح شد که به‌عنوان اهرم فشاری بر پکن تلقی می‌شد. این اقدامات تنش‌ها را تشدید کرد و مذاکرات لندن را به آزمونی جدی برای حفظ ثبات اقتصادی بین دو کشور تبدیل کرد.

چارچوبی برای همکاری

مذاکرات در خانه لنکستر، در نزدیکی کاخ سنت‌جیمز لندن، با حضور مقامات ارشد دو کشور برگزار شد. هیات آمریکایی به رهبری اسکات بسنت، وزیر خزانه داری و شامل‌هاوارد لوتنیک، وزیر بازرگانی و جیمسون گریر، نماینده تجاری ایالات‌متحده بود. در طرف مقابل، هه لیفنگ، معاون نخست وزیر چین مسوول سیاست‌های اقتصادی، هدایت مذاکرات را بر عهده داشت. طبق گفته های مقامات، نتیجه این مذاکرات یک توافق‌نامه ساختارمند است که به رئیس جمهور آمریکا، دونالد ترامپ و شی‌جین‌پینگ، برای تایید نهایی ارائه خواهدشد. جزئیات کامل این توافق هنوز منتشر نشده، اما منابع آگاه اعلام کردند؛ چین متعهد به ازسرگیری صادرات مواد معدنی کمیاب به ایالات‌متحده شده‌است. در مقابل، آمریکا کنترل های صادراتی اعمال شده بر محصولات چینی از زمان نشست ژنو را کاهش خواهد داد. این اقدامات به‌صورت همزمان اجرا خواهند شد تا اعتماد متقابل حفظ شود. هاوارد لوتنیک، نماینده تجاری آمریکا در گفت‌وگو با خبرنگاران در لندن تاکید کرد؛ نگرانی‌های آمریکا درباره محدودیت‌های چین بر مواد معدنی کمیاب و آهنرباها برطرف شده‌است. وی اظهار کرد: ما انتظار داریم که موضوع مواد معدنی نادر در این چارچوب اجرایی و حل وفصل شود.

تماس رهبران و نقش تعرفه ها

هفته گذشته، تماس تلفنی 90 دقیقه ای بین دونالد ترامپ و شی‌جین‌پینگ، اولین گفت‌وگوی مستقیم آنها از زمان بازگشت دونالد ترامپ به کاخ‌سفید در ژانویه، زمینه ساز این توافق بود. این تماس نشان‌دهنده اراده دو طرف برای جلوگیری از فروپاشی کامل آتش بس تجاری بود؛ توقف موقت تعرفه ها که در ژنو، در ماه اوت منقضی می‌شود. گریر، نماینده تجاری آمریکا اعلام کرد؛ تصمیم برای تمدید این توقف به ترامپ واگذار شده‌است، درحالی‌که مذاکرات برای توافق‌های گسترده تر ادامه دارد.

همزمان، در واشنگتن، یک پیروزی حقوقی برای دولت ترامپ به‌دست آمده‌است. یک دادگاه تجدیدنظر فدرال اجازه حفظ تعرفه‌های وارداتی را صادر کرده‌است. این امر، پیش تر توسط یک دادگاه دیگر، غیرقانونی اعلام‌شده بود. این حکم به دولت آمریکا امکان می‌دهد برنامه تجاری خود را تقویت کند، درحالی‌که با چالش‌های حقوقی از سوی ایالت ها و کسب‌وکارهای متضرر از تعرفه ها مواجه است. مقامات آمریکایی تاکید کردند که این احکام در مذاکرات لندن با چینی ها مطرح نشده‌است.

واکنش چین

بر اساس خبر گزاری رسمی چین، شین هوا، بیانیه ای منتشر کرد و از توافق «به‌طور اصولی» خبر داد؛ عبارتی که نشان‌دهنده نهایی‌نشدن جزئیات است. شین هوا مذاکرات را «حرفه ای، منطقی، عمیق و صادقانه» توصیف کرد، اما استفاده از واژه «صادقانه» ممکن است به‌وجود اختلافات قابل‌توجه اشاره کرده‌باشد. این بیانیه نشان می‌دهد چین با احتیاط به این توافق نزدیک شده و احتمالا منتظر تایید نهایی شی‌جین پینگ است. وابستگی آمریکا به چین برای مواد معدنی کمیاب، به‌ویژه با توجه به ظرفیت محدود فرآوری در ایالات‌متحده، اهرم قدرتمندی به پکن داده‌است. تنها معدن عناصر نادر آمریکا در کالیفرنیا قرار دارد و این کشور توانایی محدودی برای تبدیل این مواد به محصولات نهایی دارد. این وابستگی، همراه با محدودیت‌های چین، انگیزه اصلی آمریکا برای مذاکره در ژنو و لندن بود.

تردیدهای تحلیلگران

با وجود پیشرفت‌های حاصل شده، تحلیلگران نسبت به پایداری این چارچوب تردید دارند. هنریتا تریز، مدیر سیاست‌های اقتصادی در ودا پارتنرز، در یادداشتی نوشت: دو روز مذاکره بهتر از هیچ است، اما این گفت‌وگوهای طولانی اغلب در وضعیت فعلی باقی می مانند. زمان زیادی صرف تدوین و تایید چارچوب ها می‌شود، بدون اینکه تغییرات اساسی رخ دهد. علاوه‌بر این، موضوع یک توافق تجاری جامع تر مطرح‌شده، اما تمرکز کنونی بر اجرای تعهدات ژنو و تماس اخیر رهبران دو کشور است. تحلیلگران معتقدند هرگونه توافق گسترده تر نیازمند مذاکرات طولانی تر و حل اختلافات عمیق‌تر است.

مذاکرات اخیر بین ایالات‌متحده و چین گامی مثبت برای کاهش تنش‌های تجاری و بازگرداندن ثبات به روابط اقتصادی دوجانبه است، با این‌حال شکنندگی این آتش بس و وابستگی متقابل‌دو کشور به منابع و فناوری‌های یکدیگر، چالش‌های پیش‌رو را پررنگ می‌کند. تصمیم‌گیری درباره تمدید توقف تعرفه ها و پیشرفت به‌سوی توافق‌های جامع تر، به اراده سیاسی رهبران دو کشور و توانایی تیم‌های مذاکره کننده برای مدیریت اختلافات بستگی دارد. در حال‌حاضر، این چارچوب نویدبخش یک دوره تنش زدایی موقت است، اما پایداری آن با گذشت زمان مشخص خواهدشد.