یارگیری واشنگتن از آسیای میانه
ماموریت دیپلماتیک وزیر امور خارجه ایالات متحده در سفر به آسیای میانه، کمک به اوکراین یا تحت فشار قرار دادن کشورهای بیطرف برای خودداری از کمک به روسیه است. به نوشته روزنامه نیویورکتایمز، آنتونی جی. بلینکن، وزیر امور خارجه به آسیای میانه آمد تا درحالیکه مسکو با تحریمهای غرب دست و پنجه نرم میکند، مانع کمکهای اقتصادی این کشورها به روسیه شود. چند ساعت پس از فرود هواپیمای بلینکن در...
قاسم جومارت توقایف، رئیسجمهوری قزاقستان در کنار چهار رهبر دیگر جمهوری های سابق شوروی ایستاده است که هنوز از جنگ روسیه انتقاد بهعمل نیاوردهاند. اما اظهارات او حاکی از نگرانی رهبر این کشور بود که ولادیمیر پوتین، رئیسجمهوری روسیه ممکن است تلاش کند تا بخشهایی از این کشور را خود تصرف کند یا دست به تشویق جداییطلبان بزند. بخشهایی از شمال قزاقستان عمدتا در تصرف روسها است و ناسیونالیستهای روسی آن را سرزمینی میدانند که باید متعلق به روسیه باشد. بنابراین این نگرانی وجود دارد که ساکنان قزاقستان قربانی منطق پوتین شوند که مسکو وظیفه دارد از اقوام روسی در هرجا که هستند «حمایت» کند.
بلینکن در این زمینه به سرعت تضمین داد و بعدا در یک کنفرانس خبری گفت که ایالات متحده شریک متعهد کشورهای آسیای مرکزی است و حمایت ما از استقلال و حاکمیت و تمامیت ارضی آنها واقعی است. اظهارات وی پس از نشست گروهی با وزرای خارجه پنج کشور آسیای مرکزی بیان شد. سفر آنتونی بلینکن به قزاقستان اولین سفر یکی از مقامات کابینه دولت بایدن به یک کشور آسیای مرکزی بود. این سفر در لحظه مهمی صورت میگیرد؛ چراکه انتظار میرود روسیه در بهار امسال دست به یک حمله گستردهتر به اوکراین بزند و آمریکا در تلاش است تا نظر کشورها را برای حمایت بیشتر از اوکراین جلب کند. با این حال، در میدان نبرد در شرق اوکراین، تلاش آنتونی بلینکن برای کمک به اوکراین تحتالشعاع چیزی قرار گرفته است که ولادیمیر زلنسکی، رئیسجمهوری اوکراین آن را بهعنوان وضعیت «دشوارتر» برای سربازانش که برای نگه داشتن باخموت میجنگند، توصیف کرد؛ شهری که برای روسیه اهمیت نمادین دارد؛ زیرا تلاش میکند تا با تصرف این شهر، شکستهای خود را در برخی از جبههها تحتالشعاع قرار دهد.
دیدارهای بلینکن در قزاقستان و سفر به ازبکستان که به دنبال سفرهای اخیر جو بایدن و جنت ال. یلن، وزیر خزانهداری به کییف، پایتخت اوکراین صورت میگیرد، بخش مهمی از تلاشهای دیپلماتیک آمریکا در زمستان امسال است. ژنرال مارک ای. میلی، ارشدترین مشاور نظامی ایالات متحده روز سهشنبه در کنفرانس رم متشکل از روسای ارتش آفریقا، جایی که روسیه تعدادی متحد دارد، سخنرانی کرد. مقامات پنتاگون گفتند که ژنرال میلی بعدا راهی آلمان خواهد شد و در آنجا با نیروهای اوکراینی دیدار خواهد کرد. سفر به آسیای مرکزی ضربهای به مسکو در قلب منطقهای است که آن را حوزه نفوذ خود میداند.
مقامات ایالات متحده میگویند که آنها درباره دیپلماسی خود در آسیای مرکزی واقع بین هستند: پنج کشور - قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان - روابط دیپلماتیک، امنیتی و اقتصادی نزدیکی با روسیه و همچنین چین، دیگر ابرقدرت رقیب ایالات متحده دارند. این کشورها قویترین شریک استراتژیک روسیه به شمار میروند. اما آمریکاییها امیدوارند دستکم کشورها را تشویق کنند تا در برابر فشار روسیه برای حمایت بیشتر از مسکو در زمانی که روسیه در میدان جنگ با مشکل مواجه است و متحدان غربی معتقدند محمولههای تسلیحات قدرتمند میتواند به اوکراین در بهار امسال به دستاوردهای جدی به کییف کمک کند، مقاومت کنند. البته کشورهای آسیای میانه در مقابل انتظار دارند که واشنگتن باید روابط تجاری و کمکهای اقتصادیاش را به این کشورها افزایش دهد تا تعادل در این منطقه با حضور چین و روسیه برقرار شود.
بلینکن همچنین در کنفرانس خبری با مختار تیلوبِردی، وزیر امور خارجه قزاقستان اذعان کرد که تحریمها علیه روسیه، بزرگترین شریک تجاری قزاقستان، «اثر سرریز اقتصادی» داشته است. او گفت که دولت ایالات متحده برای شرکتهای خارجی «مجوزهای منطقی» صادر میکند تا به تجارت قانونی با روسیه ادامه دهند و در عین حال «به دقت پایبندی به تحریمها را زیر نظر داشته باشند.» پیامدهای تحریم روسیه در سراسر قزاقستان به وضوح دیده شده است. هنگامی که ایالات متحده، اروپا و برخی از کشورهای آسیایی برای اولینبار در فوریه2022 تحریمها را تحمیل کردند، «تِنگه قزاقستان»، واحد پول محلی، 20درصد کاهش یافت؛ اما بهتدریج به ارزش قبل از جنگ اوکراین بازگشته است. بلینکن پس از دیدار با پنج وزیر خارجه، 20میلیون دلار بیشتر از بودجه ایالات متحده برای برنامههای اقتصادی در این منطقه اعلام کرد که 25میلیون دلار بیشتر از سال گذشته است.
او گفت که ایالات متحده همچنین امسال 5میلیون دلار برای ارتقای «اتصال منطقهای» از طریق برنامههای اقتصادی و انرژی اختصاص خواهد داد. البته این مبلغ کمی در مقایسه با میزان تجارت بین این کشورها با روسیه و چین است. مقامات آمریکایی اصرار دارند که تلاش نمیکنند کشورها را وادار به انتخاب وفادارانه کنند، بلکه امیدوارند از تضعیف نفوذ روسیه در منطقه که تا حدی به دلیل جنگ در اوکراین رخ داده است، استفاده کنند.
با سرازیر شدن منابع نظامی روسیه به اوکراین و مقابله با تحریمها، مسکو کمتر بر آسیای مرکزی تمرکز کرده است. مقامات این منطقه میگویند که شاهد فروپاشی برخی از منابع قدرت مسکو هستند که از برخی جنبهها به سود این کشورها و از جنبههای دیگر به ضرر آنهاست. امیل جورووییف، محقق گروه تحقیقاتی «Crossroads Central Asia» در بیشکک، پایتخت قرقیزستان گفت که پوتین در ماههای اخیر برای تقویت نفوذ مسکو در آسیای مرکزی سخت کار کرده و حداقل یک بار از هر یک از این پنج کشور دیدن کرده است. اما جورووییف این نکته را هم تصریح کرد که احساس ناامیدی پوتین را فرا نگرفت؛ چراکه او مطمئن شده است که او دوستانی دارد یا دستکم اینکه دشمن ندارد؛ درحالیکه در بسیاری از کشورهای غربی، بهویژه در اروپا، او را متهم میکنند که یک جنگ بزرگ در اروپا به راه انداخته است. با این حال این کارشناس آسیای میانه میگوید: «پوتین جادوی خود را از دست داده است؛ اما او همچنان در این کشورها اهرم بسیار بیشتری نسبت به ایالات متحده دارد.»
--> اخبار مرتبط