یزدانیان: GPS چینی و استارلینک روسی با مشارکت ایران ساخته خواهد شد / حضور انسان ایرانی در فضا تا سال 1411 + فیلم

به گزارش خبرنگار دانشگاه خبرگزاری دانشجو؛ به مناسبت هفته جهانی فضا، وحید یزدانیان، رئیس پژوهشگاه فضایی ایران، با حضور در تحریریه خبرگزاری دانشجو، در گفت‌وگویی تفصیلی با SNNTV به تشریح آخرین دستاوردها، برنامه‌ها و چشم‌انداز‌های صنعت فضایی کشور پرداخت. یزدانیان در این گفت‌و‌گو با اشاره به جایگاه ایران در میان کشور‌های دارای فناوری فضایی، از پیشرفت‌های صورت‌گرفته در حوزه طراحی، ساخت و بهره‌برداری از ماهواره‌های بومی سخن گفت و تأکید کرد که کشورمان امروز در آستانه ورود به مدار ژئو قرار دارد.

وی همچنین با تبیین اهمیت ماهواره‌های سنجشی و ارتباطی در مدیریت منابع، کشاورزی، بحران‌های طبیعی، سلامت غذایی و عدالت ارتباطی، صنعت فضایی را بخشی جدایی‌ناپذیر از زیست‌بوم اقتصادی کشور دانست. یزدانیان با اشاره به نمونه‌های موفقی همچون ماهواره‌های «ناهید 2» و «پارس 1»، از برنامه‌های آتی کشور برای توسعه منظومه‌های ماهواره‌ای با کاربرد‌های چندگانه خبر داد.

این گفت‌و‌گو با تمرکز بر نقش علم فضایی در زندگی روزمره مردم، ضرورت فرهنگ‌سازی، و تقویت تعاملات بین‌المللی در عرصه فناوری‌های پیشرفته، تصویری روشن از مسیر آینده فضایی ایران ترسیم می‌کند.

متن گفتگو با وحید یزدانیان رئیس پژوهشگاه فضایی ایران به شرح ذیل است:

پرتاب موفق «ناهید 2» و نقش ماهواره‌ها در زندگی روزمره 

وحید یزدانیان گفت: ایران با گام‌هایی بلند در صنعت فضایی، موفق شده است فناوری بومی ساخت و بهره‌برداری از ماهواره‌های ارتباطی و سنجشی را توسعه دهد؛ گامی مهم که نه‌تنها توان دفاعی و علمی کشور را ارتقاء می‌دهد، بلکه کاربرد‌هایی مستقیم در معیشت مردم و مدیریت منابع ملی دارد و برقراری ارتباط تلفنی از طریق ماهواره برای اولین‌بار در کشور است.

ایران در مسیر تحقق شبکه مخابراتی فضایی بومی

رئیس پژوهشگاه فضایی ایران، درباره آخرین دستاورد‌ها در حوزه ماهواره‌های بومی اعلام کرد: توانستیم سرعت ماهواره را کنترل کنیم و آن را کاهش دهیم؛ داده‌های تل‌متری به‌خوبی دریافت شدند. فرایندی را اجرا کردیم که طی آن یک متن را از یک پایگاه زمینی در کشورمان به ماهواره فرستادیم و سپس دوباره دریافت کردیم این تبادل داده‌ای با موفقیت انجام شد. برای اولین‌بار، ما یک ماهواره ارتباطی بومی در اختیار داشتیم. به این ترتیب، ارتباط رله تلفنی از طریق ماهواره برقرار شد و این عملیات به‌طور کامل با موفقیت انجام شد. پلتفرم‌های ماهواره‌ای کاملاً بومی و آماده پرتاب دوم

به گفته یزدانیان، پلتفرم مورد استفاده در این پروژه کاملاً بومی است و به‌طور کامل در داخل کشور طراحی و ساخته شده است. نمونه دوم این پلتفرم نیز آماده و تست‌شده است و قرار است تا پایان پاییز، ماهواره ناهید 2 با پرتابگر داخلی به مدار ارسال شود. هدف ما ایجاد یک شبکه ارتباطی کوچک بومی است؛ هرچند نمی‌توان یک شبه منظومه‌ای عظیم ساخت، اما گام اول برای شکل‌گیری چنین شبکه‌ای برداشته شده است. ماهواره «پارس 1»؛ گامی دیگر در پایش دقیق سرزمیندر ادامه این روند، ماهواره «پارس 1» که یک ماهواره سنجشی با قابلیت تصویربرداری دقیق است، نیز آماده پرتاب تا پایان دی‌ماه شده است. این ماهواره می‌تواند روزی دو تا چهار بار از مناطق خاص عبور کرده و بر اساس فرمان از زمین، از نقاط مشخص عکس‌برداری کند. ما می‌توانیم به ماهواره فرمان دهیم که از نقطه‌ای خاص تصویر بگیرد و آن را برای ما ارسال کند. این فناوری در خدمت پایش زمین، منابع طبیعی و مدیریت بحران خواهد بود. صنعت فضایی فقط یک موضوع نظامی یا نمایشی نیست، بلکه یک زیست‌بوم اقتصادی پیشرفته است که نقش مستقیم در معیشت، کشاورزی، مدیریت منابع، سلامت غذایی، کنترل بحران و ارتباطات ایفا می‌کند.

وی در ادامه عنوان کرد: برای مثال، در کشاورزی گاهی محصولی کمیاب می‌شود یا به دلیل آفات یا خشکسالی از بین می‌رود. سیاست‌گذاران نیاز دارند بدانند سطح زیر کشت چقدر است، کدام مناطق سم نیاز دارند، از کجا محصول کم شده یا از کجا اضافه است اینها را فقط با پایش ماهواره‌ای می‌توان تشخیص داد. در حال حاضر با وزارت کشاورزی همکاری شده و در استان‌هایی این سامانه‌های پایش هوشمند راه‌اندازی شده است؛ برای گندم، جو، برنج، سیب‌زمینی و سایر محصولات.

ماهواره «خیام»؛ دقت یک‌متری برای مدیریت هوشمند کشور

یزدانیان گفت: در موضوع دیگر سلامت غذایی است که اگر ما رشد محصول را پایش کنیم، می‌توانیم میزان سم مصرفی را کاهش دهیم و از سلامت مردم محافظت کنیم. همچنین بحث مدیریت منابع آب، پایش خشکسالی، گرد و غبار، و پیش‌بینی آلودگی هوا از دیگر کاربرد‌های ماهواره‌ای هستند. مثلاً یکی از ماهواره‌هایی که اکنون در اختیار داریم «خیام» است. این ماهواره داده‌های سنجشی با دقت یک متر را فراهم می‌کند و در حوزه کشاورزی، مدیریت منابع، کنترل زمین‌خواری، مقابله با تخریب محیط زیست و... به کار می‌آید. این ماهواره‌ها ابزاری در اختیار مدیریت کشورند. باید تأکید شود که هنوز در کشور فرهنگ به‌کارگیری این داده‌ها در بین برخی سیاست‌گذاران جا نیفتاده است. وقتی تصمیمی باید گرفته شود، باید داده‌ی خوب و تحلیلِ خوب داشته باشیم تا تصمیمی درست اتخاذ شود.

وی افزود: هوش مصنوعی اگر مدل خوبی داشته باشد، اما داده‌ی ورودی مناسب نداشته باشد، نتیجه خوبی نخواهد داشت. یکی از منابع اصلی داده خوب، همین تصاویر و اطلاعات ماهواره‌ای هستند. باید بدانیم که ماهواره‌ها انواع مختلف دارند سنجشی، ارتباطی، ناوبری و غیره؛ هر کدام در حوزه خاصی نقش دارند که مستقیماً با زندگی روزمره مردم در ارتباط است. مثلاً در مناطق صعب‌العبور کشور، امکان برقراری ارتباط زمینی با فیبر یا انتقال سیگنال زمینی وجود ندارد. تنها راه ممکن، استفاده از ماهواره‌های ارتباطی است تا عدالت ارتباطی برقرار شود و مردم آن مناطق نیز به اینترنت و تماس تلفنی دسترسی داشته باشند.

«ناهید» آغاز راه ارتباط پایدار از فضا

یزدانیان گفت: در شرایطی که اینترنت ماهواره‌ای به‌عنوان راهکاری جایگزین برای پوشش ارتباطی در مناطق دورافتاده یا بحرانی در سطح جهان مطرح شده است، ایران نیز با توسعه ماهواره‌های بومی ارتباطی و سنجشی، گام‌های بلندی در مسیر استقلال فضایی و ایجاد شبکه‌های ارتباطی پایدار و مقاوم برداشته است. ماهواره «ناهید» به‌عنوان نخستین ماهواره ارتباطی کشور، نقطه عطفی در این مسیر است.

اینترنت ماهواره‌ای؛ راهکاری نوین برای پوشش سراسری و مدیریت بحران

وی در ادامه گفت: در سال‌های اخیر، بسیاری از اپراتور‌ها در جهان به‌ویژه در مناطق با زیرساخت ضعیف یا پوشش نامناسب موبایل، اینترنت ماهواره‌ای را جایگزین شبکه‌های زمینی معرفی کرده‌اند و برتری کلیدی این فناوری، تضمین پایداری ارتباطات حتی در شرایط اضطراری یا محیط‌های غیرشهری است. در هنگام وقوع زلزله، سیل یا سایر بلایای طبیعی، که شبکه‌های زمینی از کار می‌افتند، تنها راه‌حل برای ارتباط اضطراری، استفاده از ماهواره‌های ارتباطی است. ایران نیز با تکیه بر دانش بومی، مسیر دستیابی به این فناوری را آغاز کرده و در حال توسعه آن است. ماهواره «ناهید»، اولین ماهواره ارتباطی ساخت ایران است که به‌صورت موفق سیگنال از آن دریافت شده است و توانستیم برای نخستین‌بار، از طریق ناهید، ارتباط تلفنی ماهواره‌ای برقرار کنیم و داده‌ها را از پایگاه زمینی ارسال و دریافت کنیم. این ماهواره می‌تواند تا 16 تماس تلفنی همزمان را پشتیبانی کند؛ اما برای پاسخگویی به نیاز گسترده کشور، لازم است تعداد این ماهواره‌ها افزایش یابد.