18 سال کار کنید تا این خودرو را بخرید / وعده های پوشالی دولت

مزایای خودروهای برقی شامل کمترین آلایندگی، کاهش صدای تولید شده، کارایی بهتر در مصرف سوخت و هزینه‌های عملیاتی کمتر می‌باشند. علاوه بر این، خودروهای برقی به عنوان یک راه حل پایدارتر و دوستانه با محیط زیست در نظر گرفته می‌شوند، زیرا انتشار گازهای گلخانه‌ای و آلاینده‌های هوا توسط آنها به طور قابل توجهی کاهش می‌یابد.

مدت هاست که قیمت خودرو در ایران روند افزایشی داشته و گزارش های مختلفی مبنی بر قیاس خودروهای بهتر و ارزان در کشورهای همجوار با بازار داخل منتشر می شود. بدون شک نظر منفی مصرف کننده قابل درک است؛ ولی مقایسه قیمت خودرو در ایران با کشورهای دیگر نقد علمی و منطقی محسوب می شود؟ رابطه میان قدرت خرید و قیمت خودرو باید چقدر باشد که مصرف کننده حس تحمیل فشار مالی نداشته باشد؟ آیا می توان از تجربیات کشورهای پیشرو برای برقراری تعادل میان دو مولفه مذکور در این بازار استفاده کرد؟ شاید پاسخ این سوالات بتواند منجربه تدوین استراتژی جهت بهبود نظام فروش و عرضه خودرو به بازار شود؛ چرا که تاکنون وزارت صمت توان تعریف یک راهبرد منطقی در این خصوص را نداشته است، برای بررسی قیمت خودرو در بازار داخل با کشورهای همسایه با علی میرزایی کارشناس صنعت خودرو و فناوری های برقی سازی به گفت و گو نشستیم:

* باتوجه به قیاس نرخ خودرو بازار داخل و بازارهای جهانی، در کشورهای پیشرفته رابطه بین توان خرید و قیمت خودرو چه شرایطی دارد؟

رابطه بین توان خرید و قیمت خودرو در کشورهای توسعه یافته، پیچیده و تحت تأثیر عوامل مختلفی مانند سطح درآمد، هزینه زندگی و اصول مالی شخصی است. فلسفه اصلی اطمینان خرید بیانگر انتخاب محصول مصرفی مشروط بر کنترل خرج نسبت به درآمد است؛ بنابراین ثابت مالی مشتری حفظ خواهد شد. در کشورهای اروپایی توصیه های مالی خاص به دلیل تفاوت در شرایط اقتصادی، مالیات و هزینه های زندگی متفاوت است. از همین رو مشتریان هنگام تصمیم گیری در مورد تخصیص بودجه برای خرید یک خودرو باید شرایط مالی منحصر به فرد خود را مانند؛ ثبات درآمد، بدهی های موجود، اولویت های شخصی، بیمه، سوخت، تعمیر و نگهداری را در نظر بگیرند.

در بازار خودرو هفت کشور مهم اعم از آلمان، آمریکا، فرانسه، ایتالیا، اسپانیا، انگلیس و هلند خودروهای (سوخت فسیلی) صفر کیلومتر قیمت شان به طور متوسط 5 تا 11 برابر حقوق متوسط یک فرد است

* آیا فرمول ساده ای برای بررسی رابطه میان قیمت خودرو و توان خرید وجود دارد؟

خیر، اگر فرض بر حساب سرانگشتی منطقی جهت درک بهتر توان خرید مشتری در قبال قیمت خودرو قرار و در بازار خودرو هفت کشور مهم اعم از آلمان، آمریکا، فرانسه، ایتالیا، اسپانیا، انگلیس و هلند به بررسی بپردازیم، متوجه خواهیم شد که خودروهای (سوخت فسیلی) صفر کیلومتر قیمت شان به طور متوسط 5 تا 11 برابر حقوق متوسط یک نفر در این کشور ها است. بنابراین فاکتور توان خرید را می توان اینگونه تعریف کرد؛ قیمت خرید خودروی صفر کیلومتر تقسیم بر حقوق یک ماه مصرف کننده است. به بیانی بهتر اگر این حساب سر انگشتی را معیار قرار دهیم، هرچه نسبت فرمول مذکور پایین تر باشد، قدرت خرید مشتری بالاتر است. البته این نسبت در مورد خودروهای کراس اوور و اس یو وی که کالای لوکس محسوب می شوند، 6.5 تا 15 برابر است. به عبارتی دیگر شهروندان کشورهای نامبرده باید بین 6.5 تا 15 برابر حقوق ماهیانه خود را برای خرید یک خودرو (به صورت نقد) معمولی تا شاسی بلند هزینه کنند.

* فرمولی که پیشتر به آن اشاره داشتید، در مورد خرید اقساطی خودرو چگونه صدق می کند؟

در کشورهای پیشرفته و صنعتی تعداد خیلی کمی از شهروندان خودرو را به صورت نقدی خریداری می کنند؛ زیرا خودرو در این کشورها یک محصول مصرفی محسوب و افت قیمت بسیار زیادی در سال اول تجربه می کند. معمولا خودرو در کشورهای نامبرده به صورت اقساط یا وام با درصد بهره پایین عرضه می شود که مصرف کننده در ازای خرید آن ماهیانه هزینه ای را پرداخت می کنند. اکثر مردم حدود 10 تا 20 درصد درآمد ماهیانه خود را برای مصرف خودرو رقمی عاقلانه می دانند، مشتریان در این کشورها معتقد هستند که خرج بیشتر از عدد مذکور برای خرید خودرو منطقی نیست، بنابراین انتظارات خود در انتخاب مدل را کاهش می دهند.

* باتوجه به اینکه عمده معالات بازار خودرو معطوف به خودروهای کارکرده است، فرمولی که پیشتر به آن اشاره کردید در خصوص این محصولات چگونه صدق می کند؟

پیشتر اشاره کردیم که فاکتور خرید خودروهای صفر کیلومتر در بازارهای مذکور 6.5 تا 11 برابر متوسط درآمد است، این مقدار برای خودروهای کارکرده مشروط بر سن کاری 3 تا 5 سال 3.2 تا 5.5 برابر یک درآمد متوسط است. نکته قابل توجه اینجاست که خرید خودروهای کارکرده اس یو وی یا کراس اوور برای یک فرد در بازار اروپا یا آمریکا 4.5 تا 7.5 برابر متوسط درآمد ماهیانه است. این بررسی نشان می دهد که شهروندان این کشورها به راحتی با درآمد کمتر از یکسال خود می توانند خودروی دست دوم بگیرند. همانطور که در پاسخ به سوال نخست اشاره شد، با ذخیره درآمد 6.5 تا 15 ماه مشتریان در بازار قاره های مذکور می توانند هر خودروی احتراقی مورد دلخواه خود را به صورت صفر کیلومتر خریداری کنند.

* آیا پارامترهای مالی دیگری در خرید خودرو شهروندان هفت کشوری که به اشاره کردید می تواند اثرگذارد باشد؟

بله، عمده خرج یک خودرو در این کشورها به دو بخش تقسیم می شود؛ نخست هزینه خرید خودرو اولیه، دوم هزینه استفاده از خودرو که شامل خرج سوخت، بیمه و خدمات می شود. هزینه تامین سوخت در کشورهای آلمان، آمریکا، فرانسه، ایتالیا، اسپانیا، انگلیس و هلند بسیار بالاست. به طوری که یک مشتری برای خرید خودرو اولین پارامتر که در نظر می گیرد، مصرف سوخت است. به طور خلاصه خرید خودرو در کشورهای پیشرفته بسیار آسان ولی نگهداری آن بسیار گران است.

فاکتور قیمت نسبت به حقوق متوسط ماهیانه در مورد خودروهای برقی فعلی در بازار کشورهای غربی 8.5 تا 15 برابر است که در مورد کراس اوور و اس یو وی ها تا حدود 20 برابر هم می رسد

* باتوجه به برنامه های برقی سازی در دنیا، توان خرید خودروهای برقی در کشورهای آلمان، آمریکا، فرانسه، ایتالیا، اسپانیا، انگلیس و هلند چگونه است؟

قیمت خودروهای برقی هنوز در کشورهای اروپایی و آمریکایی بالاست و تعداد خودروهای پاک مقرون به صرفه در این بازارها اندک است. فاکتور قیمت نسبت به حقوق متوسط ماهیانه در مورد خودروهای برقی فعلی در بازار کشورهای غربی 8.5 تا 15 برابر است که در مورد کراس اوور و اس یو وی ها تا حدود 20 برابر هم رشد می یابد. به همین دلیل است که اروپایی ها و آمریکایی ها اعتقاد دارند برای عمومی شدن خودرو برقی در جامعه نیازمند تولید انبوه خودرو با قیمت 25 تا 30 هزار یورو هستند، قیمتی که فقط چین در حال حاضر به آن رسیده است.

اگر یک مشتری در بازار خودرو داخل درآمد ماهانه 18 میلیون تومان داشته باشد و از سبد محصولات ایران خودرو و سایپا بخواهد خودرویی با قیمت کارخانه خریداری کند، 9 تا 33 برابر درآمد خود را باید بپردازد

* رابطه توان خرید و قیمت خودرو در کشور ما با توجه به شرایط اقتصادی فعلی چگونه است؟

حقیقت آن است که داده های کافی برای محققین در این زمینه قابل دسترس نیست و هر چه اعلام کنید همراه با درصدی از خطا خواهد بود. پیشتر که بررسی این وضعیت برای چند کشور پیشرفته صنعتی انجام شد، لزوما برای بازار خودرو ایران صادق نیست. زیرا در داخل کشور خودرو کالایی سرمایه ایی به جای مصرفی محسوب می شود. قیمت سوخت در ایران بسیار ناچیز است، از همین رو نرخ خودرو اولین پارامتر انتخاب برای مشتریان است، در بازار داخل کشور مالیت یک دستگاه خودرو پرستیژ اجتماعی محسوب می شود.

البته اگر صرفا جهت قیاس توان خرید خودرو داخل و خارج کشور را بررسی کنیم، اگر یک مشتری در بازار خودرو داخل درآمد ماهانه 18 میلیون تومان داشته باشد و از سبد محصولات ایران خودرو و سایپا بخواهد خودرویی با قیمت کارخانه خریداری کند، 9 تا 33 برابر درآمد خود را باید بپردازد. این فاکتور برای خودروهای کراس اوور با قیمت کارخانه به 50 برابر درآمد مذکور هم می رسد. گفتنی است که مشتری مورد نظر ما در این بررسی حق انتخاب حداکثر 3 محصول از خودروسازان مذکور را دارد، بنابراین اگر فردی کمتر از عدد مذکور درآمد دارد، نمی تواند خودرو صفرکیلومتر خریداری کند.

* روند بازار داخلی را در جهت اثر گذاری توان خرید مشتریان و قیمت خودروهای برقی را چگونه ارزیابی می کنید؟

به نظر می رسد هنوز خودروی برقی مقرون به صرفه وارد ایران نشده که مصرف کننده بدون نگرانی مالی بتواند به صورت نقدی آن را خریداری کند. بانک ها و مراکز مالی ایران هم هنوز آمادگی کشورهای پیشرو در ارائه «فاینانس» جذاب برای مشتری و محصولات را به صورت قسطی ندارند. از سوی خودروسازان داخلی با سیاست آزمون و خطا بازاریابی برای خودروهای برقی انجام می دهند که این راهبرد را می توان استراتژی ضعیف و پر هزینه معرفی کرد.

* شما چه پیشنهادی برای بهبود قدرت خرید در مقابل قیمت خودرو در بازار داخل کشور دارید؟

فاکتور قیمت خودرو به حقوق ماهیانه یک محاسبه سر انگشتی است و ده ها راه دقیق دیگر را جهت مقایسه توان خرید یک مشتری ایرانی با یک خریدار اروپایی به صورت ریاضی و آماری بررسی کرد. ولی پر واضح است که این فاکتور در کشورهای پیشرو سال ها بین 6.5 تا 11 بوده هر چه کشوری از نظر اقتصادی قوی تر باشد این نسبت کاهش می یابد، به عنوان مثال آلمان و آمریکا چنین شرایطی دارند. بنابراین اقتصاد قوی عامل تعیین توان قدرت خرید برای تولید کننده و مصرف کننده است.

معضل سوبسید انرژی در ایران باید با یک راهبرد دراز مدت حل شود، حل این چالش در شرایط فعلی امکان پذیر نیست. ایران با واردات یا تولید خودرو با قیمت بیشتر از یک میلیارد تومان به برقی سازی مورد هدف دولت نمی تواند برسد. از سوی خودروهای تولیدی یا مونتاژ داخلی نیز برای عموم مشتریان گران است، تمرکز فعلی بر واردات خودروهای لوکس نه مشکل آلودگی را حل و نه چالش توانایی خرید عموم مشتریان را تغییر می دهند، تا زمانی که راهبرد استراتژی بالادستی دقیقی در این زمینه تدوین و تعریف نشود، مشتریان باید درآمد ماهیانه خود را در عدد 15 ضرب کنند تا به قدرت خرید خود برای تهیه یک دستگاه خودرو پی ببرند.

* به عنوان پرسش پایانی، یک مشتری در بازار خودرو کشور با درآمد ماهانه 10 میلیون تومان چند برابر دریافتی خود را باید برای خرید یک دستگاه خودرو برقی مونتاژ یا تولید داخل صرف کند؟

باتوجه به اینکه به تازگی قیمت یک محصول تمام برقی مونتاژ در کشور دو میلیارد و 123 میلیون تومان اعلام شده است، یک مشتری باید 212.3 برابر حقوق خود را به خرید خودرو برقی اختصاص دهد.