3 متغیر مهم اثرگذار بر آینده مذاکرات هسته‌ای
به گزارش مشرق، مصطفی نجفی، فعال فضای مجازی در تلگرام نوشت: پرونده هسته ای ایران، وارد دوره تازه ای از چرخه طولانی «تحریم، مذاکره، توافق، تحریم و مذاکره» شده است. چرخه ای که در دو دهه اخیر، سیاست خارجی کشور را متاثر و مستهلک کرده است و اکنون نیز وارد مرحله جدیدی شده است که چشم انداز آن مبهم و همراه با متغیرها و عدم قطعیت های فراوان است.
در ژوئن 2015 پس از امضای برجام بسیاری تصور می کردند که بحران هسته ای ایران خاتمه یافته است. اما خروج آمریکای ترامپ از برجام و بدعهدی غرب، بار دیگر به آرامی پرونده هسته ای ایران را از وضعیت عادی خارج و اکنون بار دیگر تبدیل به بحرانی در روابط ایران و غرب شده است. مسئله که با پرونده های جدید منطقه ای و بین المللی تداخل یافته است که بر پیچیدگی های آن افزوده است.
در همین رابطه، عباس عراقچی در اولین اظهارنظر پس از انتصاب به وزارت خارجه ایران در یک برنامه تلویزیونی گفت: «حتما باید سند برجام باز شود و قسمت‌هایی از آن تغییر یابد. مذاکرات برجام می تواند راهنما باشد اما نمی‌تواند دوباره احیا شود.»
از سوی دیگر، رافائل گروسی مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گفت‌وگو با العربیه گفت: امکان برای رسیدن به توافق وجود دارد اما درباره احیای برجام، باید در نظر داشته باشید که این توافق از جهاتی به دلیل واقعیت‌های برنامه هسته‌ای ایران زایل شده است.
وی ادامه داد: برجام درباره سانتریفیوژهای نسل قدیم بود، اما ایران امروز دستگاه‌هایی دارد که با سرعت بیشتری غنی‌سازی می‌کند. شما می‌توانید آن‌را همچنان برجام بنامید اما آنچنان که وزیر امور خارجه جدید ایران هم گفت برجام در وضعیت کنونی از کار افتاده است، بنابراین باید در این توافق اصلاحات بسیار مهمی صورت گیرد.
با توجه با آنچه گفته شد، به نظر می رسد عدم امکان احیای برجام یک واقعیت مسلم است و باید در مسیر یک توافق جدید گام برداشت. اما سوال این است که امکان دستیابی به یک توافق جدید چقدر محتمل است؟
در عالم دیپلماسی، هیچگاه درهای مذاکره و توافق به صورت کامل بسته نیست، اما باید درنظر داشت که جهان کنونی جهان سال 2015 نیست. باید دانست که ترجیحات و اولویت های بازیگران بین المللی به ویژه ذینفعان برجام متناسب به وضعیت در حال تحول بین المللی کاملا تغییر یافته است. بنابراین، در راستای ارزیابی دقیق تر آینده پیش روی پرونده هسته ای ایران و مذاکرات پیرامون آن، باید چند متغیر مهم منطقه ای و بین المللی را در نظر گرفت:
1. جنگ اوکراین: در دو سال اخیر، جنگ اوکراین تاثیر قابل توجهی بر برجام و پرونده هسته ای ایران گذاشته است. به گونه ای که اگر تا پیش از جنگ اوکراین، تنها آمریکا موضع سخت تری در رابطه با احیای برجام داشت، پس از جنگ، اروپا نیز به بهانه و ادعای حمایت نظامی ایران از اوکراین گوی سبقت را از آمریکا در مخالفت با برجام ربود.
به گونه ای که دیپلمات های ارشد اروپایی هم در مذاکرات نهان و هم در مواضع اعلانی ارسال سلاح های ایران به روسیه را یکی از متغیرهای مداخله گر در عدم احیای برجام عنوان کردند. به نظر می رسد، این موضع سخت اروپا و آمریکا تا زمان تعیین تکلیف جنگ اوکراین یا از بین رفتن سوءتفاهمات میان ایران و غرب بر سر جنگ اوکراین ادامه خواهد داشت.
بنابراین در حالی که آمریکا و اروپا، برجام و پرونده هسته ای ایران را به جنگ اوکراین گره زده اند، بر پیچیدگی های هر نوع مذاکره ای افزوده و نمی توان در کوتاه مدت به ازسرگیری مذاکرات و حصول به یک توافق هسته ای جدید امیدوار بود.
2. جنگ غزه: متغیر مهم دیگر، جنگ غزه و پیامدهای منطقه ای آن است. جنگی که خاورمیانه را به آستانه یک منازعه تمام عیار نظامی سوق داده و می تواند به یکی از متغیرهای اثرگذار بر آینده پرونده هسته ای ایران تبدیل شود. بدون تردید، بدون خاتمه این جنگ ویرانگر و پایان جنایات اسرائیل و بحران حاد در نظام امنیت منطقه ای، نمی توان به چارچوب مشترک سیاسی و مذاکراتی با غرب خوشبین بود.
3. انتخابات آمریکا: انتخابات آمریکا نیز یک متغیر اثرگذار در آینده تعامل یا تقابل هسته ای میان ایران و غرب دانست. به قدرت رسیدن ترامپ یا هریس می تواند نتایج متفاوتی در رابطه با نحوه تعامل میان ایران و آمریکا بر سر پرونده هسته ای داشته باشد.
این سه متغیر مهم آینده پرونده هسته ای ایران را تحت الشعاع قرار میدهد و اگرچه تیم مذاکره کننده ایرانی باید تلاش کنند از گره خوردن این پرونده‌ها به مسئله هسته ای جلوگیری کنند، اما واقعیت مهم این است که طرف مقابل، تمایل دارد این متغیرها را وارد پرونده هسته ای ایران کند.
به همین جهت، باید گفت حتی شکل گرفتن مذاکرات نیز موضوع دشواری به نظر می رسد. رسیدن به توافق نیز کاری بس دشوار و پر مانع است و نمیتوان خوش‌بینانه به مسیر پیش روی مذاکرات هسته ای نگریست.
*بازنشر مطالب شبکه‌های اجتماعی به منزله تأیید محتوای آن نیست و صرفا جهت آگاهی مخاطبان از فضای این شبکه‌ها منتشر می‌شود.