آثار مستقیم جنگ‌های منطقه‌ای بر اقتصاد ایران
جنگ در عراق، سوریه یا افغانستان، مسیرهای ترانزیت کالا بین ایران و کشورهای حاشیه خلیج‌فارس، ترکیه، اروپا و آسیای مرکزی را ناامن یا مسدود می‌کند. افزایش هزینه حمل و کندی یا توقف صادرات و واردات پیامدهای طبیعی این اختلال است. بنگاه‌های ایرانی ناچار به انتخاب مسیرهای جایگزین، افزایش هزینه بیمه و حمل و نقل و کاهش رقابت‌پذیری بین‌المللی می‌شوند. ایران به سبب موقعیت ژئوپلیتیک، همواره از محل ترانزیت کالا میان شرق و غرب درآمد کسب کرده که در شرایط جنگ، این منبع درآمدی کاهش می‌یابد. درگیری‌های نظامی در منطقه خلیج فارس یا اطراف تنگه هرمز بر صادرات نفت و گاز ایران تأثیرگذار است. تهدید یا واقعیت بسته شدن تنگه هرمز، شوک‌های قیمتی بر بازار جهانی انرژی وارد می‌کند. کاهش صادرات یا عدم امکان انتقال نفت می‌تواند بخشی از درآمد دولت را کاهش دهد و تأمین ارز با مشکل مواجه شود. با جنگ در کشورهای واردکننده مثل عراق، سوریه و افغانستان، بازار مصرف ایران نیز محدودتر می‌شود. صادرات کالاهای کشاورزی، مصالح، تولیدات صنعتی و حتی خدمات فنی مهندسی کاهش می‌یابد. شرکای تجاری برای خرید از ایران با احتیاط بیشتری عمل می‌کنند، اسناد اعتباری سخت‌گیرانه‌تر صادر می‌شود و جابه‌جایی پول دشوارتر می‌گردد. اخبار و واقعیات جنگ، انتظارات روانی در بازار ارز ایران را تحریک می‌کند، خروج سرمایه تسریع شده، تقاضا برای ارزهای خارجی بالا می‌رود و ارزش پول ملی تضعیف می‌شود. افزایش ریسک تأمین و حمل واردات، هزینه نهایی کالاها را بالا می‌برد که مستقیماً برای تولیدکنندگان و خانوارها تورم ایجاد می‌کند.
سرمایه‌گذاران خارجی، وارد پروژه‌های جدید در منطقه پرتنش نمی‌شوند یا تمایل به حفظ سرمایه‌های موجود کاهش می‌یابد.
رکود سرمایه‌گذاری به کاهش رشد اقتصادی و کاهش فرصت‌های شغلی منجر می‌شود. ضعف حکمرانی و مرزبانی در همسایگان، باعث افزایش ورود کالای قاچاق، سوخت و حتی اقلام اساسی به ایران می‌شود؛ این پدیده به تولید داخلی و درآمدهای مالیاتی آسیب می‌زند. بحران‌های جنگی موج مهاجر جدید به ایران را به همراه دارد که هزینه‌های اقتصادی و اجتماعی مضاعفی بر جامعه تحمیل می‌کند. در شرایط خلأ امنیتی در منطقه، ایران می‌تواند نقش کلیدی در بازسازی و تجارت منطقه‌ای و صادرات خدمات فنی مهندسی ایفا کند. بازسازی کشورهای جنگ‌زده می‌تواند فرصت‌هایی برای صادرات کالا، خدمات و ورود پروژه‌های عمرانی برای شرکت‌های ایرانی ایجاد کند.
اتکا به یک یا چند کشور خاص باید کاهش یافته و بازارهای تازه در آسیای میانه، قفقاز، شرق آسیا و آفریقا تقویت شود.
سرمایه‌گذاری در راه‌آهن، جاده، بنادر و ناوگان حمل و نقل داخلی می‌تواند وابستگی به کریدورهای آسیب‌پذیر منطقه‌ای را کاهش دهد.
صادرات محصولات دانش‌بنیان و فرآورده‌های صنعتی آسیب‌پذیری اقتصاد از شوک نفتی را کاهش می‌دهد.
به گزارش اکونیوز، تقویت امنیت سایبری و زیرساخت‌های ارتباطی برای استمرار تجارت و حمایت از کسب‌وکارها ضروری است.
افزایش بودجه و برنامه‌ریزی برای حمایت از مناطق مرزی و جوامع در معرض آسیب بحران‌های انسانی اهمیت دارد.
جنگ‌های منطقه‌ای تهدیدی چندبعدی برای اقتصاد و تجارت ایران هستند: (1) کاهش درآمدهای ارزی و صادراتی؛ (2) افزایش هزینه تولید و واردات؛ (3) فشار بر بازار ارز و تورم؛ (4) فرار سرمایه؛ (5) فشار اجتماعی ناشی از مهاجرت. سیاست‌گذاری فعال، گسترش بازارها و ارتقاء امنیت و زیرساخت‌ها باید محور اصلی پاسخ ایران به این تهدیدها باشد. در عین حال، می‌توان از فرصت‌های جدیدی که در پی بازسازی و همکاری منطقه‌ای ایجاد می‌شود نیز نهایت استفاده را برد.