آزادسازی حریم قلعه فلک الافلاک گامی برای جهانی شدن
خرم‌آباد - ایرنا - قلعه فلک الافلاک یا دژ "شاپورخواست" بنای عظیم آجری است که در دوره ساسانی بر روی تپه ای باستانی در مرکز شهر خرم‌آباد ساخته شده که زیبایی و معماری شگفت انگیز این قلعه موجب شده که از سوی بسیاری از کارشناسان به عنوان یکی از شاهکارهای مهندسی و معماری دنیا لقب بگیرد.
به گزارش ایرنا، این قلعه به لحاظ موقعیت استراتژیک خود در قرن چهارم هجری قمری به عنوان مقر حکومت آل حسنویه و گنجور در زمان آل بویه درآمد و از قرن ششم هجری پس از ساخته شدن شهر جدید خرم آباد این قلعه نیز به نام خرم‌آباد معروف شد و احتمال می رود نام فلک الافلاک در دوره قاجار به آن اطلاق شده است.
محوطه باستانی قلعه در حدود 120هزار مترمربع وسعت دارد و ارتفاع تپه با احتساب ارتفاع دیوارهای بنا از سطح خیابان های مجاور حدود 40متر است.
معماری کنونی بنا، بیانگر الحاقات فراوانی است که در دوران‌های گوناگون بدان افزوده شده، بیشترین این تحولات مربوط به دوره صفویه تا قاجار می‌باشد. بر اساس مدارک تصویری تا حدود یکصد سال پیش بارویی دوازده برجی در پیرامون بنای فعلی وجود داشته که اکنون آثار این برج از آن در محوطه شمال غربی قلعه، قابل مشاهده‌است.
وسعت تقریبی بنا پنج هزارو 300 مترمربع، شامل 8 برج 2 صحن و 300 جان پناه می‌باشد.
این بنای کم نظیر مربوط به دوره ساسانی است و به شماره 883 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است که از دهه های گذشته دغدغه های بسیاری برای ثبت جهانی این اثر ارزشمند عنوان شده که متاسفانه تاکنون برطرف نشده و شاهکار معماری جهان همچنان در فهرست ثبت موقت جهانی قرار دارد. سایت هایی که در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار می گیرند براساس کنوانسیون حفاظت از میراث جهانی فرهنگی و طبیعی متعلق به تمام انسان های زمین، فارغ از نژاد، مذهب و ملیت خاص، محسوب می شوند و دولت ها موظف به حفظ و نگهداری این آثار هستند. حفاظت از این آثار پس از ثبت با وجود باقی ماندن در حیطه حاکمیت کشور مربوطه، به عهده تمام کشورهای عضو خواهد بود که به همین دلیل ثبت فلک الافلاک در این فهرست، بسیار ارزشمند است. این مکان هاباید یکی از معیارهای فرهنگی یا طبیعی را برای ثبت در میراث جهانی داشته باشد که معیارهای فرهنگی عبارت می شود از اینکه مکان مورد نظر باید نشان دهنده یک شاهکار از نبوغ و خلاقیت انسانی، نشان دهنده تبادل ارزش های بشری در یک بازه زمانی در یک منطقه فرهنگی از لحاظ پیشرفت در معماری یا فناوری، برنامه ریزی شهری یا طراحی چشم انداز، گواهی بی همتا یا دستکم استثنایی بر یک سنت فرهنگی یا تمدن زنده یا از میان رفته باشد وهمچنین این اثر باید نمونه ای برجسته در معماری یا تکنولوژی باشد که مرحله مهمی از تاریخ بشر را نشان دهد. متاسفانه باوجود اینکه فلک الافلاک قابلیت ثبت در فهرست میراث جهانی را دارد اما تاکنون اقدام قابل توجهی در راستای پیوستن این اثر ارزشمند به فهرست جهانی نشده است و همچنان آزاد سازی حریم این قلعه یک گام طولانی و پر پیچ و خم برای این اثر باستانی محسوب می شود. طرحی که مصوبه های مختلفی از جمله دستور رهبر معظم انقلاب در تاریخ 1370/10/1، صورتجلسه کمیته مشورتی ملی در 1380/2/22، مصوبه شورای ملی انقلاب فرهنگی در 1381/7/2، ابلاغ قانون مجلس شورای اسلامی در 1382/10/8 و سه مصوبه سفر هیات دولت را دارد.
مکاتبات آزادسازی قلعه فلک الافلاک مربوط به اوایل دهه 70 است که علاوه بر دستور مقام معظم رهبری مصوبه مجلس شورای اسلامی را نیز دارد و در سفر تمامی هیات دولت ها به استان آزادسازی قلعه تصویب و مقرر شده اعتبارات ساماندهی این بنای تاریخی به صورت ملی پرداخت شود.
اکنون تقریبا قسمت اعظمی از عرصه این بنای تاریخی آزاد شده و استاندار لرستان نیز هفته دولت امسال اعلام کرد که تمامی 69 میلیارد تومان مطالبات سپاه برای ساماندهی اطراف این بنا پرداخت شده است.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان نیز گفت: در آخرین جلسه با موضوع ساماندهی حریم قلعه "فلک الافلاک" که با حضور استاندار لرستان در دفتر معاون وزیر دفاع برگزار شد تصمیم گرفته شد تا بخش‌هایی از عرصه این بنا که در اختیار سپاه قرار دارد تا پایان آذرماه به میراث فرهنگی تحویل داده شود و هیاتی نیز متشکل از نماینده وزارت دفاع، نماینده سپاه و نماینده وزارت میراث در استان برای بررسی این مساله حضور پیدا کنند.
سید امین قاسمی با بیان اینکه اعتباری که می‌بایست بابت تملک عرصه‌ای از قلعه که در اختیار سپاه بوده را تأمین کنیم، متأسفانه با تأخیر تأمین شد، افزود: اما در نهایت تأمین و بخشی از آن و حدود 40 میلیارد تومان به صورت نقدی و 29 میلیارد دیگر با حفظ قدرت خرید به صورت اسناد خزانه تأمین و در اختیار سپاه قرار گرفت.
وی با بیان اینکه هنوز اسناد خزانه نقد نشده و سپاه بخشی از مطالبات خود را طلب دارد که مشمول تورم هم شده و متأسفانه نمی‌تواند پروژه جایگزین پادگان را بسازد اظهار داشت: در روزهای گذشته بازدید هیاتی متشکل از نماینده وزارت دفاع، معاون املاک سپاه کشور و نماینده وزارت میراث صورت گرفت و برآورد کلی صورت گرفته و امیدواریم دولت بتواند تأمین اعتبار کند تا ساختمان جدید پادگان ساخته و سپاه به آن منطقه نقل مکان کند.
قاسمی به باغ گلستان در کنار این بافت تاریخی نیز اشاره کرد و گفت: اقدامات خوبی در آزادسازی حریم این بنای تاریخی انجام شده و تلاش می شود آخرین گام آزادسازی عرصه این بنای باستانی به زودی برداشته شود.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان همچنین گفت: مرحله نهایی مطالعات استحکام بخشی قلعه فلک الافلاک خرم آباد نیز انجام شده است.
قاسمی بیان کرد: همچنین عملیات مرمت سربازخانه، بنای باشگاه افسران، ساخت بازارچه صنایع دستی و بناهای ضلع شمالی قلعه فلک الافلاک تاکنون اجرا شده است.
وی عنوان کرد: طرح محتوایی موزه مفرغ و سکه در محل باشگاه افسران به مراحل نهایی رسیده و انتظار می‌رود با پیگیری و جدیت نمایندگان در مجلس شورای اسلامی اهداف مربوطه در این زمینه محقق شود.
*س_برچسب‌ها_س*