آشنایی با فرماندهان نقش‌آفرین در تأسیس «سپاه» ایلام / روایتی از چگونگی و اهداف هجوم رژیم بعث به ایلام + عکس

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، پس از حاکمیت حزب بعث در عراق، میان این کشور و ایران اختلافات و درگیرهای مرزی افزایش یافت. با انعقاد قرارداد 1975 الجزایر بین دو کشور تا حدودی از میزان این درگیری‌ها کاسته شد.

پس از پیروزی انقلاب و به دنبال آن گسست عمیق بین آمریکا و ایران، رهبران حزب بعث تصور کردند با استفاده از این فرصت طلایی می‌توانند قرارداد الجزایر را فسخ و حاکمیت خود را بر منطقه جنوبی ایران از جمله خوزستان و آب‌های اروندرود اعلام کنند. از این‌رو، دولت بعث عراق تهاجمی سراسری به ایران آغاز کرد.

در طول نوار مرزی ایران و عراق، استان ایلام در قلب جبهه میانی قرار گرفته است و بیشترین طول مرزی را (425کیلومتر) در غرب کشور با عراق دارد. این استان به دلیل داشتن منابع عظیم نفت و گاز و نیز دشت‌های پهناور و حاصلخیز کشاورزی همواره موجب طمع همسایه غربی بوده است.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی، ارتش بعث عراق طی 18 ماه، فعالیت‌ها و اقدامات گسترده‌ای را در شهرها و نوار مرزی غربی ایران به ویژه استان ایلام انجام داد تا مقدمات را فراهم کند. در نخستین گام، اداره استخبارات عراق با استفاده از ستون پنجم خود، اطلاعات لازم را برای حمله سراسری جمع‌آوری کرد. پس از آن به تحرکات و تجاوزهایی در نوار مرزی دست زد. این اقدامات، اولین جرقه‌های منازعات مرزی با هدف فراهم کردن زمینه‌های شروع جنگ گسترده علیه ایران بود.

استان ایلام تنها استانی بود که هم هدف تهاجم زمینی دو سپاه عراق (سپاهی از رودخانه تلخاب تا رودخانه چنگوله و سپاه دیگر از رودخانه چنگوله تا دهانه فاو) و هم هدف تهاجم هوایی پایگاه‌های کوت و بغداد قرار گرفت. بر اساس راهبرد ارتش عراق، نیروهای بعثی در 18 شهریور 1359، در مرز استان ایلام به طور مشخص مهران و دهلران جنگ را آغاز کردند. در همین روز، عده‌ای از نیروهای داوطلب و سپاهی برای مقابله با تجاوز ارتش بعث، از شهر ایلام عازم مناطق و محورهای عملیاتی میمک، مهران و دهلران شدند.

نیروهای لشکر 2 پیاده کوهستانی و تیپ 37 زرهی ارتش بعث با پشتیبانی نیروی هوایی و هوانیروز خود به طرف مناطقی از میمک ازجمله شینو و شور شیرین حمله کردند و با تصرف این مناطق قصد پیشروی به سمت ارتفاعات دیگر را داشتند.

پس از حمله ارتش عراق، پاسگاه "نی خضر"، در 16:30 روز 20 شهریور 1359 سقوط کرد و ارتش عراق خود را برای ادامه عملیات به منظور تصرف ارتفاعات میمک آماده کرد. سرانجام ارتش بعث در 11:30 روز 20 شهریور 1359 توانست ارتفاعات میمک را به صورت کامل تصرف کند. ارتش عراق، دو هفته بعد از تجاوز به میمک، ساعت 14 روز 31 شهریور 1359 هجوم سراسری به ایران را از زمین و هوا آغاز کرد.

محمد کریمی فرمانده سپاه استان ایلام 2 مهر 1359 دستورتشکیل محورهای عملیاتی و پدافندی جبهه‌های ایلام را از محور تنگه بیجار و بینا تا محور دهلران صادر کرد. ازآنجاکه هر کدام از این محورها به یک ایل از عشایر استان ایلام تعلق داشت و محل و مراتع آنان بود، این فرمان باعث شد هر کدام از ایل‌ها و طایفه‌های استان از خاک و سرزمین خود شجاعانه دفاع کنند. سپاه ایلام در همان روزهای نخست جنگ با فراخواندن عشایر استان و همراهی و کمک روحانیان استان ازجمله آیت‌الله حیدری، مروارید، محمد تعمیرکاری و سلطانی، برای سازماندهی و تجهیز مردم اقدام کرد و با تشکیل خطوط پدافندی برای جلوگیری از پیشروی دشمن و نیز اجرای عملیات و جنگ‌های چریکی علاوه بر ضربه زدن به پیکره نیروهای بعثی، مانع از پیشروی آنان شد.

در روزهای نخست جنگ در مرزهای استان ایلام، این استان یگان سرزمینی و سازمانی نداشت و سپاه ایلام مناطق پدافندی و عملیاتی را به صورت محوری اداره و هدایت می‌کرد، باگذشت زمان، فرماندهان سپاه ایلام تصمیم گرفتند، محورها را در قالب گردان و تیپ سازماندهی کنند. بدین ترتیب، تمامی محورها فراخوانده شدند و در 26 شهریور 1361در قالب 114 مستقل امیرالمؤمنین (ع) استان ایلام سازمان یافتند. در ادامه تیپ 114 امیرالمؤمنین (ع) در سال 1365 به لشکر امیرالمؤمنین (ع) ارتقا یافت.

* اسامی فرماندهان از خردادماه سال 1358 تا شهریور ماه 1359

فرماندهانی که از خردادماه سال 1358 تا شهریور 1359 و آغاز جنگ در جبهه های ایلام در تأسیس سپاه نقش آفرین بودند، عبارتند از: 1- علی محمد آزاد اهل ایلام 2- علی مقدم اهل تهران 3- محمد کریمی اهل تهران.

* اهداف دشمن بعث عراق از تصرف استان ایلام

دشمن از تصرف استان ایام چند هدف را دنبال می‌کرد:

الف) از سویی می خواست مرزهای تعیین شده در قرارداد 1975 الجزایر را که می‌توانست از طریق گفت‌وگو در اختیار گیرد، با توسل به زور تصاحب و تثبیت کند.

ب) علاوه بر این، در نظر داشت که با تصرف و اشغال بخش‌های مهم این سرزمین، به ویژه جاده‌های مهم ایلام مهران و دهلران دزفول، ارتباط نیروهای ایران را در دو جبهه میانی و جنوبی قطع کند، ضمن آن که اشغال این مناطق تأمین بغداد را نیز در پی داشت.