آقای رئیس جمهور! در شعر حافظ، «عرصه سیمرغ» و «مگس» را خواندید؛ بقیه غزل را هم بخوانید!
اقتصادنیوز: اعتماد در یادداشتی به اظهارات اخیر ابراهیم رئیسی در دانشگاه الزهرا پرداخت.
به گزارش اقتصادنیوز این روزنامه به مناسبت 20مهر (روز حافظ) و با اشاره به سخنان اخیر رئیس جمهور در یادداشتی به قلم دکتر سید مهدی زرقانی استاد ادبیات دانشگاه فردوسی مشهد نوشت: برخی گفته‌اند رییس‌جمهور این بیت را به مخالفانی هم اطلاق کرده که در کف خیابان به تعبیر خود ایشان «اعتراض» می‌کنند، یعنی بخشی از مردم. من مسوول حرف ایشان و برداشت‌های مخاطبان نیستم اما استناد به حافظ، چه خودآگاه باشد و چه ناخودآگاه، یک کنش سیاسی معنادار است.
نکته‌ای که باید آقای رییس‌جمهور و دیگر برنامه‌ریزان کشور بدان توجه داشته باشند، این است که در پشت اقبال به این استعاره‌های حافظانه چه میلی و خواسته‌ای و آرمانی نهفته است. نادیده گرفتن صداها آنها را از بین نمی‌برد، بلکه تبدیل به صداهای خشنی می‌کند که در زیر پوست ظاهرا آرام شهر کار می‌کند و چون آنها را نادیده می‌گیریم، تبدیل به غده‌های سرطانی می‌شود که وقتی ظهور و بروز می‌کنند که دیگر کار از کار گذشته است.
اقبال مردم به استعاره‌های خاص حافظ محک خوبی است برای تحلیل جامعه ایران؛ جامعه‌ای که یاد گرفته با نفاق و پوشیده‌گویی زندگی کند. همان حافظی که می‌گوید ای مگس عرصه سیمرغ نه جولانگه توست، در همین غزل می‌گوید:
تشنه بادیه را هم به زلالی دریاب
به امیدی که در این ره به خدا می‌داری
اگر به تعبیر آقای رییس‌جمهور مگسانی در خارج هستند که باید آنها را از عرصه سیمرغ ایران بر حذر داشت، تشنگان بادیه‌ای در داخل هم هستند که در جست‌وجوی جرعه‌ای آب زلال می‌گردند. کمبود جامعه ما به همین لسان حافظ آب زلالی است که همه شعارش را می‌دهند ولی چو سیمرغ و کیمیاست.
خوب است حالا که آقای رییس‌جمهور به بازگشایی استعاره‌های دیوان حافظ پرداخته‌اند، این قبیل استعاره‌ها را هم ببینند:
آسایش دو گیتی تفسیر این دو حرف است
با دوستان مروت با دشمنان مدارا
من از قضا فکر می‌کنم جامعه امروز ایران به حافظ بیش از هر شاعر دیگری نیازمند است. راست است که بیان او استعاری است، اما جامعه ایرانی می‌تواند از استعاره‌های او رمزگشایی کند. مهم این است که مشکلات و راه‌حل‌هایی که حافظ ارایه می‌دهد برای جامعه امروز ایران بسیار مناسب است.
حرف‌های اکادمیسین‌ها نخبه‌گرایانه است، اما حافظ مفاهیم اساسی حیات را به زبانی بیان کرده که نخبگان در سطح نخبگی و متوسطان در سطح خودشان می‌توانند با آن ارتباط برقرار کنند. مثلا وقتی ما ایران را از روی شعر حافظ به مثابه عرصه سیمرغ درک می‌کنیم، این استعاره می‌تواند به ما کمک کند که متفاوت ببینیم و در آن به‌گونه‌ای حکومت کنیم که از «سیمرغ حکیم» انتظار می‌رود.
همچنین بخوانید