آمادگی صدرالعلما برای نمایش تاریخ / استانهای کویری موزه‌دار می‌شوند

یزد - هیات دولت در سفر خود به استان یزد اعتبار 25 میلیارد تومانی به بخش موزه‌ها اختصاص داد که به طور مشخص قرار است برای موزه مرکزی یزد در خانه صدرالعلما هزینه شود.

خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها: ساخت موزه منطقه‌ای کویر بیش از یک دهه پیش از سوی وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به عنوان یک موزه مدرن و بزرگ در ابعاد منطقه ای در جنوب شرق کشور در دستور کار قرار گرفت.

این موزه قرار بود محل نمایش آثار تاریخی و فرهنگی و خصوصیات منطقه‌ای هفت استان کویری کشور باشد و مکان‌یابی اولیه آن خارج از شهر یزد در ورودی شمال شهر بود.

قرار بود این موزه با زیربنای 14 هزار متر طی دو تا سه سال به بهره‌برداری برسد تا محلی برای معرفی استان‌های کویری از لحاظ باستان شناسی، مردم شناسی و زیست محیطی باشد اما به نتیجه نرسید. قرار بود این موزه با زیربنای 14 هزار متر طی دو تا سه سال به بهره‌برداری برسد تا محلی برای معرفی استان‌های کویری از لحاظ باستان شناسی، مردم شناسی و زیست محیطی باشد اما به نتیجه نرسید

مکان‌یابی نادرست، دسترسی نامناسب، نبود آرامش و قرار گرفتن در مسیر آلاینده‌های استان، از چالش‌هایی بود که باعث شد ساخت این موزه متوقف شود چرا که همه موزه‌های منطقه ای در مرکز شهر با دسترسی آسان قرار دارند.

یزد خاستگاه یکی از 13 موزه منطقه‌ای کشور

بهرام رضایی، مدیرکل وقت اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان در همان سال‌ها یعنی اوایل دهه 90 اعلام کرده بود که با توجه به اینکه بر اساس برنامه چهارم توسعه، 13 موزه منطقه‌ای و تخصصی در کشور به تصویب رسیده، موزه منطقه‌ای کویر هم در یزد احداث می شود.

این همان موزه‌ای بود که قرار بود در ورودی شمالی یزد در مسیر ترانزیتی اجرا شود و مطالعات آن در دو فاز تعریف و حتی فاز اول هم انجام شده بود و قرار بود بستری مناسب برای بازشناسی و یادآوری ابعاد هویت فرهنگی و تمدن ایرانی باشد.

این همان موزه ای بود که قرار بود محل مطالعه و معرفی توانمندی‌ها و پتانسیل‌های فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی استان‌های حاشیه کویر باشد و....

معرفی ظرفیت ایجاد این موزه

در همان سال مقاله‌ای با موضوع موزه منطقه‌ای کویر منتشر شد که در آن عنوان شده بود که با تنوع فراوان و موضوعات مختلف تخصصی و مردم شناسی در استان یزد، ظرفیت ایجاد موزه منطقه‌ای کویر در استان وجود دارد.

در این مقاله ضمن معرفی کویر و جاذبه‌های آن به تشریح موقعیت استان یزد در منطقه کویری با در نظر گرفتن ویژگی‌های خاص طبیعی، تاریخی، فرهنگ و آداب و رسوم مردم آن، پیشنهاداتی در زمینه چگونگی بازنمایی و یادآوری این جاذبه‌ها و سنت‌ها در موزه منطقه‌ای کویر ارائه شده بود.

تغییر محل از خارج از شهر به بافت تاریخی

اما باز هم خبری از پایان مطالعات و ساخت موزه نبود. در سال 94 مسئولان به این نتیجه رسیدند که قطعا مکانیابی صورت گرفته صحیح نبوده و موزه باید به قلب شهر یعنی بافت تاریخی منتقل شود از اینرو خانه تاریخی صدرالعلماء هدف اجرای موزه منطقه‌ای کویر قرار گرفت و عملیات مرمت و بازسازی آن آغاز شد چرا که به باور کارشناسان موزه‌ها باید در درون یا نزدیک به بافت‌های تاریخی ساخته شوند تا گردشگران در کنار بازدید از بافت و خانه‌ها و بناهای تاریخی از نزدیک مجموعه اشیای تاریخی مرتبط را نیز ببینند و این محل خانه صدرالعلماء بود.

خانه صدرالعلما که سال 89 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است، بنایی بازمانده از دولت صفویه به بعد است که در دوره‌های مختلف تاریخ تغییر کرده است.

به این ترتیب مقرر شد موزه در قالب هیأت امنایی متشکل از استاندار، مدیر بنیاد فرهنگی صدوق، معاون میراث فرهنگی سازمان کشور، مدیرکل میراث فرهنگی استان یزد و سه نفر اشخاص حقیقی با تفاهم استاندار و بنیاد صدوق و با حکم رئیس سازمان میراث فرهنگی کشور اداره شود.

مشارکت با آلمان برای ایجاد موزه

در ادامه، اقدامات اولیه شامل تخلیه کامل بنای مذکور و موریانه زدایی انجام شده و مقدمات طراحی آن نیز فراهم شد و در این حین خبری مبنی بر ساخت این موزه با همکاری تالار هنر آلمان، به میان آمد.

برن هان اشپیس، مدیر تالار هنر و نمایشگاه‌های کشور آلمان در سفر به یزد برای تکمیل این موزه اعلام آمادگی کرده بود و مسئولان استان امیدوار شدند که با این مشارکت بتوانند تکنولوژی روز موزه‌داری جهان را در این مجموعه تاریخی پیاده کنند که آلمان به تعهداتشان عمل کرده و طرح‌های محتوایی موزه را بر اساس تفاهم نامه آماده کرده و در انتظار اتمام عملیات مرمت این خانه است.

آغاز مرمت خانه صدرالعلماء با اعتبارات محدود

اقدامات مرمتی در حال انجام است اما ساخت این موزه با توجه به وسعت و کارکردهایی که برای آن تعریف شده، هم نیاز به زمان و هم نیاز به اعتبار هنگفتی دارد که مسئله زمان را می توان با تخصیص اعتبار مناسب، حل کرد اما کمبود اعتبار همیشه اصلی‌ترین چالش طرح‌های این چنینی بوده و خواهد بود.

سفر هیات دولت به استان یزد و حضور عزت الله ضرغامی، اندکی از این نگرانی کاست. در این سفر که وزیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در بافت تاریخی یزد قدم زد، مباحث این بافت به ویژه موزه منطقه‌ای کویر با نام جدید موزه مرکزی یزد مورد توجه ویژه قرار گرفت.

تخصیص اعتبار 25 میلیاردی برای تکمیل

سرپرست سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد در گفتگو با خبرنگار مهر از تخصیص 25 میلیارد تومان اعتبار از محل سفر هیات دولت به استان یزد برای موزه مرکزی یزد خبر داد.

سیدعلیرضا سالار حسینی با بیان اینکه در این سفر 105 میلیارد تومان برای بخش میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان در نظر گرفته شده و قرار است در دو مرحله در سال 1401 و 1402 تخصیص یابد، اظهار داشت: دولت بخشی از این اعتبار را با توجه به پیشنهادات استانی امسال تخصیص داده که موزه مرکزی یزد هم در زمره آنها قرار دارد.

وی ادامه داد: اعتبار تخصیص یافته به موزه مرکزی یزد قرار است در جهت مرمت و بازسازی موزه مرکزی یزد به عنوان بزرگترین موزه مرکز کشور در خانه صدر العلماء هزینه شود. سالارحسینی: این ملک دارای معارض است و بخشی از اعتباراتی که در این سفر اختصاص یافته باید برای تملک سهام باقی مانده از این پلاک هزینه شود و سپس مصوبه را اجرا کنیم

سرپرست سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد بیان کرد: پیشرفت این پروژه در حال حاضر 35 درصد است و اعتبار سالانه آن نیز تا قبل از این مصوبه، سالی 2 میلیارد تومان بود که امیدواریم با این افزایش اعتبار، شاهد تسریع در تکمیل عملیات مرمت خانه صدرالعلماء در آینده نزدیک باشیم.

وی اظهار داشت: این خانه ارزشمند تاریخی حدود 6 هزار مترمربع وسعت دارد و با تخصیص 60 میلیارد تومان اعتبار در طول سه سال آینده، عملیات مرمت آن پایان می یابد و باید برای تجهیز اقدام شود.

سالارحسینی، یکی از مشکلات در مسیر اجرای طرح را مشکلات مربوط به تملک اعلام کرد و افزود: این ملک دارای معارض است و بخشی از اعتباراتی که در این سفر اختصاص یافته باید برای تملک سهام باقی مانده از این پلاک هزینه شود و سپس مصوبه را اجرا کنیم.

ظرفیت‌های موزه مرکزی یزد

سرپرست سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد ساخت این موزه در یزد که سرشار از ظرفیت های تاریخی و طبیعی و بازمانده های ارزشمندی از هویت تاریخی این دیار کویری است را ضروری دانست و گفت: موقعیت جغرافیایی استان هم مؤید موقعیت مناسب ساخت موزه مرکزی در یزد است.

سالارحسینی گفت: این موزه قرار است فراتر از یک منطقه فرهنگی به لحاظ مردم شناسی، باستان شناسی، هنر و.. باشد و به مردم شناسی و باستان شناسی، تاریخ شهر، فرهنگ، تمدن منطقه کویری ایران بپردازد.

با ساخت این موزه، فرصت بیشتری برای معرفی ظرفیت‌های تاریخی شهر یزد نه تنها در سطح کشور بلکه در بعد بین الملل فراهم خواهد شد و امید است که با تخصیص به موقع اعتبارات و تکمیل هر چه سریعتر آن، تاثیر آن در گردشگری استان محسوس شود.