آماری عجیب از قلع و قمع بزرگ تیمهای ایرانی؛ 18 باشگاه در 12 فصل / وقتی فوتبالدوست نداریم!
انحلال و یا ناکامی بزرگ برای 18 تیم باریشه و قدیمی تنها در 12 فصل نشان از عمق فاجعهای میدهد که علیه روحِ فوتبال در ایران در حال رقم خوردن است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم، وقتی صحبت از تاریخ فوتبال ایران میشود، نامهایی چون دارایی، طوفان، شاهین، عقاب و کلی باشگاه دیگر به میان میآید که حالا دیگری خبری از آنها نیست. تیمهایی که روزگاری ریشهشان از مرزهای فوتبال و ورزش بیرون زده بود و در دل مردم و جامعه رخنه داشتند، ولی حالا دیگر اثری از آنها نیست. از این درختان تنومد دیروز، امروز حتی یک تنه خشک و بیجان هم باقی نمانده است. این نامها در کنار دهها باشگاه ریز و درشت دیگر در جغرافیای فوتبال ایران از ریشه خشک شدهاند تا باغِ سبز فوتبال ایران با کاشت نهالهایی جدید، تقریباً دگرگون شده باشد. در دهههای گذشته تیمهای جدیدی پا به سطوح بالای فوتبال ایران گذاشتهاند و کم و بیش به مجموعههایی با اصالت تبدیل شدهاند و یا اینکه با همه مشکلات و موانع در این مسیر قرار دارند. در کنار این جریان، خیلی از قدیمیهای دیگر همچون نفت مسجدسلیمان، سپاهان، نساجی، پرسپولیس، استقلال، تراکتور و چند تیم دیگر هنوز به حیاتشان در سطح اول فوتبال ایران ادامه میدهند، اما با این وجود با نگاه به فهرست قدیمیترین باشگاههای فوتبال ایران میتوان دریافت که بخش بزرگی از بزرگان فوتبال ایران، جایی در دل تاریخ گم شدهاند و هیچ وقت هم دیگر پیدا نشدهاند.
این مقدمه ای بود برای پرداختن به آنچه در فوتبال ایران در حال رخ دادن است، روندی که نشان میدهد افول باشگاههای قدیمی و پیدایش باشگاههای جدید به یک چرخه همیشگی تبدیل شده است و درسالهای اخیر با سرعت بیشتری به حرکتش ادامه میدهد. طبیعتاً در هر تغییر و بهروزرسانی نکات مثبت و منفی زیادی نهفته است، اما باید دید در این چرخه، تولد باشگاههای جدید فایده بیشتری دارد یا اینکه مرگ باشگاههای قدیمی بیشتر ضرر میرساند؟ کفه ترازو به سمت کدام طرف سنگینی میکند و اینکه آیا اساساً پیدایش باشگاههای نوپا لزوماً باید با انقراض باشگاههای قدیمی توأم شود؟
با نگاه به جداول ردهبندی لیگهای معتبر اروپایی جای خالی تیمهایی احساس میشود که سالها بخشی از تاریخ آن کشور را رقم زدهاند و در عوض تیمهایی به چشم میآیند که شاید تنها در فوتبال معاصر از آنها نامی وجود داشته باشد. نکتهای که در این میان وجود دارد، این است که عموماً در کشور های صاحبنام، باشگاههای قدیمی و ریشهدار به طور کامل از صفحه روزگار محو نمیشوند و ممکن است به دلیل اُفت مقطعی در عملکرد در ردههای پایینتر به حیاتشان ادامه دهند، مسئلهای که در فوتبال ایران تکرار نمیشود. نمونههای زیادی در ایران وجود دارد که تیمها بعد از سقوط از لیگ برتر و لیگ دسته اول، مسیر بیبازگشتی را به سمت انحلال و یا به سوی لیگهای دسته سه و استانی طی میکنند. این یعنی تیمهای ایرانی عموماً بعد از سقوط به چالهِ لیگ دسته اول به چاهِ انحلال یا دست و پا زدن در جنگ حیات و مرگ گرفتار میشوند.
در فصل جاری لیگ دسته اول فوتبال ایران، تیمهای ماشینسازی تبریز و شاهین بوشهر که هر دو اخیراً در لیگ برتر حضور داشتهاند و از تیمهای باریشه و قدیمی به حساب می آیند، سقوطشان از لیگ دسته اول به دسته دوم قطعی شده است تا به بهانه این موضوع و البته نگرانی که از عاقبت این باشگاههای قدیمی و باریشه وجود دارد، گزارش را با بررسی 12 فصل گذشته فوتبال ایران ادامه دهیم. چه کنیم دیگر، مار گزیده از ریسمان سیاه و سفید میترسد! با نگاهی به دهه گذشته فوتبال ایران، میتوان دریافت که 18 تیم قدیمی، ریشهدار، لیگ برتری و عنواندار در این مدت سرنوشت تلخی را بعد از سقوط از لیگ دسته اول داشتهاند. تقریباً تمامی تیمهای حاضر در این فهرست غزل خداحافظی را با عرصه فوتبال خواندهاند و یا اینکه در بهترین حالت، در لیگ دسته دوم، سوم و یا سطح استانی در حال دست و پا زدن هستند.
(سال فصلی که پیش از نام تیمها آورده شده، دوره سقوطشان به لیگ دسته اول و یا تاریخ واگذاری و انحلال است)
فصلباشگاهتوضیحاتوضعیت فعلی 88-89شموشک نوشهراولین باشگاه خصوصی ایران بعد از سه دوره حضور در لیگ برتر و چهار دوره حضور در لیگ دسته اول کارش به دسته سوم و لیگ استانی رسید.
منحل و انتقال امتیاز به یک تیم محلی 89-90پیام مشهدبعد از چند مرحله حضور در لیگ دسته سوم و انحلال برای آخرین بار 10 سال پیش این تیم در لیگ دسته یک حضور داشته است. حضور در لیگ دسته دوم 90-91برق شیرازقهرمان جام حذفی بعد از سالها حضور در سطح اول فوتبال ایران چندین سال در لیگ دسته سوم حضور داشت. منحل و انتقال امتیاز به یک قشقایی 91-92استیل آذیناف سی هالیوود ایران که امتیاز تیم قدیمی اکباتان را خریداری کرده بود بعد از حضور کوتاه مدت در سطح اول فوتبال ایران با 12- امتیاز به لیگ دسته دوم راه پیدا کرد. منحل 92-93گهر درودتنها تیم لرستانی در لیگ برتر بعد مدتی در دستههای پایینتر فعالیت کرد. منحل 92-93ابومسلم مشهدقدیمیترین تیم خراسان بعد از اینکه به دو شاخه تبدیل شد به لیگ دسته دوم سقوط کرد. منحل 94-95داماش گیلانپگاه گیلان سابق بعد از سالها بلاتکلیفی در قوه قضاییه هیچ وقت به سطح اول فوتبال بازنگشت. حضور در لیگ دسته سوم 94-95پاسپاس اصلی که در تهران فعالیت میکرد و قهرمان آسیا بود رسما دیگر وجود خارجی ندارد ولی نسخه همدانی آن سالها در لیگهای دسته دو و سه حیات کم جانش را حفظ کرده است. حضور در لیگ دسته دوم 94-95آلومینیوم هرمزگانتیم 16 ساله جنوبی با وجود حضور یک فصله در لیگ برتر هیچ وقت نتوانست به موقعیت قبلیاش حتی نزدیک شود. منحل و انتقال امتیاز به یک تیم محلی 94-95شیرین فراز کرمانشاهبعد از یک فصل حضور پرحاشیه در لیگ برتر در ادامه راه سقوط و ناکامی را پیش گرفت.منحل و انتقال امتیاز به استقلال جنوب تهران
95-96استقلال اهوازاین تیم به همراه خود بخش بزرگی از تاریخ فوتبال خوزستان را به سطح لیک دسته سوم و لیگ استانی برد. منحل 96-97راهآهناین تیم با قدمت 90 سال بعد از عدم شرکت در مسابقات لیگ دسته دو به دسته سه سقوط کرد. منحل 96-97صباقهرمان جام حذفی و سوپرجام ایران که سه بار تجربه حضور در آسیا را داشت بعد از انتقال به قم کارش به دسته سوم و لیگ استانی رسید. منحل 96-97ایرانجوان بوشهراین باشگاه یکی از قدیمیترین تیمهای ایران به حساب میآید که افتخار استعدادیابی و تربیت مهدی طارمی ستاره ایرانی فوتبال اروپا را در کارنامه دارد. سقوط به لیگ دسته سوم 97-98نفت تهراناین تیم دو سال بعد از اینکه به مرحله یک چهارم لیگ قهرمانان آسیا راه پیدا کرد به دلیل عدم شرکت در مسابقات لیگ دسته اول به دسته سه تنزل یافت. منحل 98-99سپیدرود رشتعمر حضور این تیم در لیگ برتر بعد از دههها تلاش دوام چندانی نداشت و در فاصله یک فصل سر از لیگ دسته دوم درآورد. حضور در لیگ دسته دوم 98-99خونه به خونهنایب قهرمان جام حذفی فوتبال ایران بعد از گذشت 10 سال از عمر تأسیسش به لیگ دسته دوم برگشت. منحل و انتقال امتیاز به رایکا بابل 98-99شهرداری تبریزبعد از دو فصل حضور در لیگ برتر کارش به لیگ دسته دوم کشیده شد. منحل و انتقال به علم و ادب تبریز 99-1400 چوکای تالشیکی از پرهوادارترین تیمهای خطه شمال که پیش از ایجاد لیگ برتر، یکی از تیمهای حاضر در سطح اول فوتبال ایران بوده مدتهاست موفق به بازگشت به آن دوره نشده است. حضور در لیگ دسته دومعلاوه بر این در سالهای قبلتر و در دهههای 70 و 80 میتوان نمونههای دیگری از تیمهای باریشه پیدا کرد که سابقه سالها حضور در سطح اول فوتبال ایران را داشتهاند، ولی به سرنوشت تیمهایی که در بالا اشاره شد، دچار شدند. هما، آرارات، پلیاکریل اصفهان، بهمن کرج، وحدت ساری، بانک تجارت، بانک ملی، نفت قائمشهر، جنوب اهواز و حتی شهید قندی یزد از جمله این تیمها هستند. روند تلخ حذف تیمهای باریشه از سطح اول فوتبال ایران خیلی وقت است به یک عادت و یا بهتر است بگوییم به یک بدعت شوم تبدیل شده، که در این روند میتوان ردپای خصوصیسازی غیراصولی و البته دخالتهای دولتی در سر به نیست شدن بسیار از باشگاههای قدیمی به خوبی مشاهده کرد. آنهم در حالی که کشورهای عربی و خیلی از جاهای دیگر به هر قیمتی حاضرند به فوتبال عموماً بدون استقبالشان روح ببخشند، اما در ایران ما روح را از تنِ تیمهایی خارج میکنیم که جماعتی با موفقیت آن شاد میشوند و با ناکامیاش گریه میکنند.
در همین رابطه هومن افاضلی کارشناس فوتبال ایران با اشاره به سقوط ماشینسازی و شاهین شهرداری بوشهر به لیگ دسته دوم اظهار داشت: به نظرم میرسد مقداری در استانها در انتخاب افراد بهعنوان مالک و اسپانسر تیمها سهلانگاری میشود و بیشتر کار در فضای بده و بستان قرار میگیرد. به جای اینکه افرادی به فوتبال ورود کنند دردی از تیمهای پرهوادار و قدیمی دوا کنند، آدمهایی به مسند اداره این باشگاهها میرسند که شایستگی ادارهاش را ندارند. ماشینسازی و شاهین تیمهای بزرگ و باریشهای هستند که طرفداران اصیلی دارند و باید برای حال و روزشان تأسف خورد.
مربی پیشین ماشینسازی اشاره کرد: رخ دادن این اتفاقات برای ماشینسازی با انتخاب مالکان و مدیران از ابتدا قابل پیشبینی بود و این جای تأسف دارد که یک باشگاه با این سرمایه اجتماعی به این راحتی نابود میشود. شاهین نیز جزو تیمهای قدیمی و اصیل فوتبال ایران است. من در بوشهر کار کردم و شناخت خوبی از اداره فوتبال در این استان دارم. به خوبی میدانم چقدر این تیم آنجا اعتبار دارد، ولی به نظر میرسد مسئولان خیلی علاقهمند هستند که شاهین سقوط کند.
افاضلی درباره اینکه دلیل اصلی چرخه نابودی باشگاههای ریشهدار و قدیمی چه مسئلهای است، تصریح کرد: واقعیت این است که زمانی مسئولان فوتبال را دوست داشتند و فکر میکردند حضور فوتبال هم برای خودشان و هم برای مردم خوب است، ولی الان انگار مسئولان فوتبال را به دلیل مشکلات اقتصادی و حاشیههایی که میتواند برایشان ایجاد کند، دوست ندارند. در آن سو مدیرانی برای فوتبال تصمیمگیری میکنند که ورزشی نیستند و فجایع دیگری در دلِ باشگاهها رقم میخورد. اگر یک فرد ورزشی باشد، هیچ وقت حاضر نمیشود یک پایگاه قدیمی ورزش را تعطیل کند. به پروسه انتقال پاس از تهران به همدان دقت کنید؛ اگر تصمیمگیرنده یک فرد ورزشی بود، قطعاً اجازه رخ دادن این اتفاق تلخ را نمیداد.
گزارش از علی عابدیان
مالک ماشینسازی: به شخصیت باشگاه ما و فوتبال آذربایجان شرقی ضربه خورد / بازیکنان ما 17،16 ساله بودند و بسیار خوب ظاهر شدند! لیگ دسته اول فوتبال | ملوان صدر جدول را به مس کرمان تقدیم کرد / سقوط شاهین و ماشینسازی قطعی شد