آمریکا در اوکراین به دنبال مانع ظهور ابرقدرت در اوراسیا است / روسیه به دنبال مهار بازیگران موثر منطقه ای و فرامنطقه ای است

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ بهنام صحرانورد عضو هیات علمی دانشگاه محقق اردبیلی و تحلیل گر مسائل سیاسی و روابط بین الملل در گفتگو با سبلان ما، به تبیین فرصت ها و تهدیدات بحران اوکراین پرداخت و گفت: مباحث پیرامون بحران اوکراین را می توان نقطه عطفی در تحول روابط روسیه، غرب و ایالات متحده دانست چراکه بیانگر اوج اختلافات و رقابتهای ژئوپلیتیک و ژئواستراتژیک دو طرف است.

وی به تشریح روابط روسیه و ایالات متحده در سال های گذشته پرداخت و گفت: این روابط از اتحاد در جنگ جهانی دوم تا تخاصم و رقابت در دوران جنگ سرد و حتی پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی نیز از پیچیدگیهای خاصی برخوردار بوده و بخشهای مهمی از تاریخ روابط دو کشور را تشکیل داده است. خوش بینی روسها به رابطه با غرب بر اساس سیاست خارجی کوزیروف، به تدریج جای خود را به دیدگاه سنتی رقابت و تضاد داده و این دیدگاه با روی کار آمدن پوتین در روسیه و رخداد 11 سپتامبر 2001 تقویت شد.

صحرانورد گفت: اوکراین در زمان اتحاد جماهیر شوروی، از نظر سیاسی و اقتصادی پس از روسیه دومین قدرت بزرگ در آن مجموعه بود، اگرچه به لحاظ وسعت پس از قزاقستان در جایگاه سوم قرار داشت، اما ویژگی های ممتاز این کشور، هنوز برای روس ها و غربی ها از برجستگی های خاصی برخوردار است.

وی با بیان اینکه اوکراین از چند جهت برای روس‌ها اهمیت زیادی دارد گفت: از لحاظ تاریخی، روس‌ها به کی‌یف به مثابه خاستگاه تاریخی خود که اولین دولت روس در آن شکل گرفته است، می نگرند. از لحاظ مذهبی، کی‌یف خاستگاه و محل بنیان کلیسای ارتدوکسِ روسیه محسوب می شود و از لحاظ هویتی و فرهنگی، نزدیک 20 درصد از جمعیت روسزبان اوکراین در بخشهای شرقی این کشور پیوندهای فرهنگی، مذهبی و زبانی با روسیه دارند.

اوکراین، سنگرگاه روسیه در برابر ناتو و دیوار دفاعی شرقی روسیه علیه اروپا بود

این تحلیل گر مسائل سیاسی به تحلیل وضعیت اقتصادی اوکراین پرداخت و با بیان اینکه از لحاظ اقتصادی، درصد زیادی از صنایع سنگین و مادر اتحاد جماهیر شوروی در اوکراین وجود داشته و پس از فروپاشی به اوکراین تعلق گرفت، گفت: از لحاظ راهبردی نیز اوکراین طی 4 قرن گذشته، نقش حائل اروپا و روسیه را ایفا کرده و پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی نیز مرز اتحادیه اروپا با روسیه بوده است. بنابراین اوکراین به عنوان سنگرگاه روسیه در برابر ناتو و هم چنین دیوار دفاعی شرقی روسیه علیه اروپا عمل کرده است.

اوکراین، مهمترین کانون اصطکاک قدرت های منطقه است

صحرانورد به تشریح بافت جمعیتی اوکراین پرداخت و گفت: به لحاظ ویژگیهای جمعیتی و زبانی، اوکراین به دو دسته ساکنان بخش های شرقی و جنوبی اوکراین تقسیم می شود که اکثراً روس زبان و بیشتر ارتدوکس در آن مستقر بوده و طرفدار سرسخت روسیه هستند.

وی گفت: ساکنان بخش های غربی اوکراین بیشتر کاتولیک و طرفدار نزدیکی روابط با غرب هستند، بنابراین وجود دوگانگی جمعیتی سبب شده است تا هر یک از این دو طیف گرایش به روسیه یا اروپای غربی را برطرف‌کننده مشکلات خود بدانند؛ به علاوه قرابت جغرافیایی اوکراین با قدرت های بزرگ، این سرزمین را به یکی از مهمترین کانون های اصطکاک قدرت ها تبدیل کرده است.

آمریکا در جریان اوکراین به دنبال مانع ظهور ابرقدرت در اوراسیا است

استاد دانشگاه محقق اردبیلی در ادامه سخنان خود به جایگاه اوکراین در سیاست خارجه آمریکا و روسیه اشاره کرد و گفت: کشور اوکراین با توجه به موقعیت خاص ژئوپلیتیکی که دارد، در سیاست خارجی روسیه و آمریکا از جایگاه مهمی برخوردار است، به طوری که پس از استقلال اوکراین، سیاستمداران کاخ کرملین، این جمهوری را ملتی مستقل از روس ها نمی پنداشتند. ایالات متحده آمریکا نیز با هدف برقراری هژمونی خود در صدد غربی‌سازی اوکراین و مقابله با نفوذ سنتی روسیه در این کشور بوده و خواهان الحاق آن به اتحادیه اروپا و ناتو است.

وی به کتاب زبیگنیو برژینسکی با عنوان شطرنج بزرگ اشاره کرد و گفت: بدون حضور اوکراین، تمام تلاش‌های مسکو برای بازسازی نفوذ خود در قلمرو سابق اتحاد جماهیر شوروی شکست خواهد خورد. ایده اصلی این کتاب این بود که امریکا تنها زمانی می‌تواند جایگاه خود را به عنوان تنها ابرقدرت جهانی تثبیت کند که بتواند مانع ظهور ابرقدرتی در منطقه اوراسیا شود.

روسیه به دنبال مهار بازیگران موثر منطقه ای و فرامنطقه ای است

صحرانورد در ادامه سخنان خود به پیام مفصل پوتین به ملت روسیه اشاره کرد و گفت: فقط یک چهارم سخنان پوتین درباره دونباس و اوکراین است. همه صحبت او با غرب و آمریکاست و جالب این که هیچ کشور غربی جز آمریکا را نام نمی برد و به دنبال روایت تاریخ تحقیر شوروی و روسیه است حال آنکه اوکراین در ترازی نیست که تحقیر تاریخی روسیه را موجب شده باشد.

وی با بیان اینکه پوتین پازل بزرگی را در ذهن دارد و بر این باور است که پس از سال ها از فروپاشی شوروی، اکنون روسیه به بلوغ رسیده است و باید از ادامه حقارت خود توسط غرب پیشگیری کند، گفت: روسیه به دنبال تضعیف ناتو، تسلط بر باب المندب، مهار بازیگران موثر منطقه ای و فرامنطقه ای است.

این تحلیلگر مسائل سیاسی به رقابتهای ژئوپلیتیک در منطقه اشاره کرد و گفت: علاوه بر تشدید رقابتهای ژئوپلیتیک در مناطق مختلف و راهبردی جهان و عیان شدن ناتوانی امریکا در کنترل و مدیریت بحرانهای بین المللی، این تهاجم، ضربه مهلکی به اقتصاد روسیه خواهد زد چراکه عدم دسترسی روسیه به فناوری غرب، باعث عقب ماندگی این کشور خواهد شد هرچند قدرت نمایی روسیه منجر به احیای هویت روسیه خواهد شد.

صحرانورد به پیامدهای این تهاجم برای ایران پرداخت و گفت: ایران با توجه به تجربیات پیشین سعی دارد تا بازارهای خود را به گونه ای رقابتی تنظیم کند که علاوه بر حضور شرکتهای غربی، روسی و چینی، منافع بیشتری را در قراردادهای آینده نصیب تهران کند.

وی افزود: کاهش فشار بر ایران در بحران سوریه و حتی مساله برجام، افزایش قیمت انرژی را در برداشت که با تدبیری مناسب و تغییر خطوط انتقال انرژی می توان فرصت های خوبی در اختیار ایران قرار داد.

ایده نظام تک قطبی در حال فروریختن است

این تحلیلگر مسائل سیاسی گفت: پوتین در جریان امضای توافق الحاق کریمه، با تاختن به رویکرد یک جانبه‌گرایی در نظام بین‌الملل، اعلام داشت: ایده نظام تک قطبی در حال فروریختن است و یکی دیگر از پیامدهای این بحران، شکل گیری نظام بین الملل تک چندقطبی است.

وی به نتایج تحریم های آمریکا و اروپا در مورد روسیه اشاره کرد و گفت: تحریم هایی که آمریکا و کشورهای اروپایی علیه روسیه اعمال کرده اند، منجر به جدایی روسیه از اقتصاد جهانی شده و سرمایه گذاری خارجی از بین خواهد رفت. به دست آوردن سرمایه بسیار دشوارتر خواهد بود. انتقال فناوری منجمد خواهد شد. بازارها به روی روسیه بسته خواهند شد، بازارهای گاز و نفت این کشور که فروش آنها برای نوسازی اقتصاد روسیه توسط پوتین بسیار مهم بوده است، دچار اختلال می شود.

این کارشناس مسائل سیاسی در پایان سخنان خود به کتاب ظهور و سقوط قدرت‌های بزرگ پل کندی مورخ اشاره کرد و گفت: کشورهایی چون روسیه تمایل دارند با جنگ‌های نادرست بجنگند، بار مالی را به دوش بکشند و در نتیجه خود را از رشد اقتصادی محروم کنند. اگر پوتین قدرت خود را حفظ کند، روسیه به یک کشور منفور تبدیل خواهد شد، یک ابرقدرت سرکش با ارتش متعارف تنبیه شده اما با زرادخانه هسته‌ای دست نخورده. در نهایت باید اذعان کرد که جنگ محکوم ومنفور است.

گفتگو: مهدی جدی

انتهای پیام /