ابتکارعمل عادی‌سازی دمشق - آنکارا در دست تهران است

سفرهای منطقه‌ای اخیر وزیر امور خارجه کشورمان بیانگر نقش کلیدی ایران در برقراری صلح و ثبات در منطقه است که این موضوع به خوبی مورد درک همه بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای قرار گرفته است.

خبرگزاری مهر، گروه سیاست - محمد مهاجرانی: در هفته‌های گذشته سرگئی شویگو وزیر دفاع روسیه، در نشستی از قبل اعلام نشده میزبان وزرای دفاع و رؤسای نهادهای اطلاعاتی سوریه و ترکیه بود که این نخستین نشست رسمی در سطح وزرا میان مقام‌های دولت‌های ترکیه و سوریه در یک دهه گذشته بود. بر اساس گزارش وزارت دفاع ترکیه، در این نشست بحران سوریه، مهاجرین و آوارگان و مبارزه مشترک با کلیه گروه‌های تروریستی در خاک سوریه مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

همچنین برخی از اخبار منتشر شده حاکی از برگزاری نشست‌های عالی با حضور سه کشور روسیه، ترکیه و سوریه بدون حضور بودند که رسانه‌های فارسی زبان خارجی و برخی کارشناسان مدعی حذف ایران از برخی مناسبات منطقه‌ای شدند.

اما در روزهای گذشته و پس از سفر حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه کشورمان به لبنان و سوریه و دیدارهای وی با مقامات عالی دو کشور مشخص شد ایران نه تنها از مناسبات منطقه‌ای حذف نشده است بلکه با توجه و توسعه سیاست همسایگی در دستگاه دیپلماسی کشورمان، همچنان تحولات منطقه‌ای بدون حضور و نقش آفرینی ایران میسر نخواهد بود.

حال وزیرامورخارجه کشورمان که در این سفر رضایت ایران را از افق‌های باز بین آنکارا و دمشق اعلام کرده بود، راهی ترکیه شده است تا تحولات حوزه شامات را پیگیری کند. هرچند که روند عادی‌سازی روابط آنکارا - دمشق، با تلاش‌های ایران و روسیه در چارچوب روند آستانه پیگیری می‌شود؛ با این حال حصول توافق و رضایت دمشق، یک شرط اساسی دارد و آن هم خارج شدن نظامیان ترکیه از خاک سوریه است.

تلاش‌های ایران برای شگل گیری گفتگو به جای درگیری

همچنانکه امیرعبداللهیان در نشست خبری مشترک با همتای سوری خود در پاسخ به سوال خبرنگار المنار درباره گفت‌وگوهای سوریه و ترکیه اظهار داشت: ترکیه و سوریه دو کشور مهم در منطقه هستند. ایران با هر دو کشور روابطی مهم دارد. زمانی در جریان قرار گرفتیم که احتمال دارد نیروهای نظامی ترکیه به شمال سوریه حمله نظامی انجام دهند، وارد معادله برای جلوگیری از ورود به جنگ جدید و حمله نظامی شدیم.

وی خاطرنشان کرد: خرسندیم که تلاش‌های دیپلماتیک جمهوری اسلامی ایران و گفت‌وگوهای رؤسای جمهوری ایران ترکیه و سوریه به این منجر شد که گفت‌وگو جای جنگ را بگیرد. معتقدیم حاکمیت و تمامیت ارضی کشورها باید مورد اهتمام قرار بگیرد. امیرعبداللهیان این هم تاکید کرد که: به تلاش‌های دیپلماتیک خودمان برای نزدیکی و حل مشکلات بین سوریه و ترکیه ادامه می‌دهیم.

فیصل المقداد وزیر امور خارجه سوریه نیز از شروط کشورش برای برگزاری نشست رؤسای جمهور سوریه و ترکیه گفت و تاکید کرد: برگزاری دیدار بین اسد و رئیس جمهور ترکیه بستگی به این دارد که دلایل و مسائلی که باعث شد امروز به وضعیت کنونی برسیم، باید از بین برود. در این چارچوب نشستی بین وزرای دفاع ترکیه، سوریه و روسیه برگزار شد که در آن جلسه درباره مسائل عمومی دو کشور صحبت و قرار شد جلسه دیگری بین کارشناسان فنی ارتش دو کشور با حضور روس‌ها برگزار تا مشکلاتی که باعث قطع روابط شد، حل و فصل شود.

برخلاف عجله ترکیه برای دستیابی به جهش‌ها و پیشرفت‌هایی سریع در نزدیک‌شدن به سوریه، دمشق در این مسیر تأمل و صبر نشان می‌دهد؛ صبر و تأملی که بر روی آن شرط‌بندی کرده تا از طریق آن، یک نقشه راه روشن و تضمین‌شده را به دست آورد. نقشه‌راهی که ابتدا آنکارا نیروهای نظامی خود را از شمال سوریه خارج کند. و به نظر می‌رسد ابتکار این میانجی‌گری در دست تهران است.

در همین راستا با احمد زارعان کارشناس مسائل بین الملل به گفتگو نشستیم و موضوع ادعای حذف ایران از تحولات و مناسبات منطقه‌ای را مورد ارزیابی قرار دادیم.

زارعان در خصوص عمق روابط ایران و سوریه در گفتگو با مهر تصریح کرد: ایران و سوریه دارای پیوندهای عمیقی هستند. این پیوندها حتی در پیش از پیروزی انقلاب اسلامی هم وجود داشته است. قبل از انقلاب، سوریه میزبان انقلابیون ایرانی بود که ضد رژیم شاه فعالیت می‌کردند. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، روابط ملت‌ها و دولت‌های ایران و سوریه تقویت شد. سوریه تنها کشور عربی بود که در جریان جنگ تحمیلی از ایران حمایت سیاسی، اطلاعاتی و تسلیحاتی کرد. از زمان آغاز بحران سوریه، روابط دو کشور به اوج خود رسید و در حال حاضر در عالی‌ترین سطح یعنی اتحاد استراتژیک قرار دارد.

وی افزود: طبیعی و بدیهی است این رابطه مستحکم که به شکل‌گیری و قوام محور مقاومت و شکست سیاست‌ها، راهبردها و اقدامات آمریکا و متحدان منطقه‌اش منجر شده است دشمنان و مخالفان زیادی دارد. عده‌ای به دنبال شکست و گسست در روابط دو کشور هستند. نمونه آن، فضاسازی‌های صورت گرفته در مورد مذاکرات سه جانبه سوریه، روسیه و ترکیه است.

این کارشناس مسائل منطقه‌ای گفت: سوریه یک کشور دارای حاکمیت مستقل است و حق دارد در چارچوب منافع ملی خود و در چارچوب منافع موتلفین و متحدین استراتژیک خود، با همه بازیگران مذاکره و گفتگو کند. در پاسخ به انتقادها باید این سوال را مطرح کرد که در مذاکرات سه‌جانبه صورت گرفته، کدام تصمیم علیه منافع جمهوری اسلامی ایران و محور مقاومت گرفته شده است؟

زارعان: روابط ایران و سوریه کماکان از استحکام کامل برخودار است

زارعان در خصوص سفر اخیر امیرعبداللهیان به سوریه گفت: یکی از اهداف سفر وزیر خارجه به سوریه در این مقطع زمانی ارسال این پیام به همه طرف‌هاست که روابط ایران و سوریه کماکان از استحکام کامل برخودار است. فیصل مقداد وزیر خارجه سوریه در کنفرانس خبری مشترک با امیرعبداللهیان تاکید کرد «روابط ایران و سوریه، راهبردی است و طی روزهای آتی نیز شاهد عمیق‌تر شدن آن خواهیم بود. ما با هم دیدار می‌کنیم تا ریل جدیدی برای روابط ایران و سوریه راه‌اندازی کنیم. تصور کنید اگر سوریه، کشور همپیمانی مانند جمهوری اسلامی نداشت، چه اتفاقی رخ می‌داد.» این اظهارات نشان‌دهنده عمق روابط دو کشور است.

حل اختلافات سوریه و ترکیه، موضع ایران است

این کارشناس مسائل سیاسی در تحلیل مواضع ایران در خصوص شکل‌گیری توافق بین سوریه و ترکیه گفت: موضع رسمی و اصولی جمهوری اسلامی ایران حل اختلافات سوریه با همسایگانش به‌ویژه ترکیه است. ترکیه از شورشیان مستقر در ادلب حمایت می‌کند و بخش‌هایی از مناطق شمالی سوریه را به بهانه مقابله با گروه‌های کرد جدایی‌طلب اشغال کرده است.

وی افزود: طبیعتاً اگر توافقی بین سوریه و ترکیه مبنی بر خروج ترکیه از مناطق اشغالی و پایان دادن به حمایت از شورشی‌ها صورت گیرد، ثبات و امنیت سوریه بیشتر تأمین و تضمین خواهد شد و در نتیجه هزینه نظام سوریه و متحدانش برای ایجاد امنیت کاهش خواهد یافت. با عنایت به این موضوع و موضع رسمی ایران در قبال مذاکرات سه جانبه، سوریه از طریق کانال‌های رسمی، ایران را در جریان جزئیات مذاکرات قرار داده و جمهوری اسلامی نیز ملاحظات و نقطه‌نظرهای خود را اعلام کرده است.

زارعان همچنین در واکنش به تهدیدات مقامات نظامی رژیم صهیونیستی علیه کشورمان گفت: واقعیت این است که تهدیدهای رژیم صهیونیستی اعتبار خود را از دست داده است و رژیم به مثابه طبلی توخالی است. بدون در نظر گرفتن این نکته، در حال حاضر رژیم صهیونیستی درگیر مسائل و مشکلات داخلی است و کابینه ائتلافی نتانیاهو وضعیتی بسیار شکننده و در معرض سقوط دارد. علاوه بر این، رژیم صهیونیستی دچار نوعی مالیخولیای شده است و توهم قدرت دارد.

محور مقاومت در بالاترین سطح از هماهنگی قرار دارد

وی افزود: وقتی این رژیم از پس گروه‌های مقاومت فلسطینی بر نمی‌آید چگونه می‌تواند با بزرگترین قدرت منطقه‌ای درگیر شود. نتانیاهو هم رسماً اعلام کرده به دنبال وارد شدن به جنگ غیرضروری با ایران نیست. با این حال، سفر امیرعبداللهیان به سوریه و لبنان و دیدار با رهبران گروه‌های مقاومت می‌تواند حامل این پیام باشد که محور مقاومت در بالاترین سطح انسجام، هماهنگی و آمادگی قرار دارد.

سید رضا صدرالحسینی دیگر کارشناس مسائل سیاسی معتقد است که در دولت سیزدهم سفرهای دوره‌ای به کشورهای حوزه مقاومت با استحکام بیشتری انجام شده است و تصریح می‌کند: سفر آقای امیرعبداللهیان به لبنان به دعوت مقامات ارشد سیاسی این کشور و برای کمک و دریافت نظرات جمهوری اسلامی برای برون رفت از بن بست سیاسی در این کشور است. البته حضور آقای امیر عبداللهیان نشان دهنده این است که نفوذ و جایگاه ایران بیش از پیش برای کشورهای منطقه و فرامنطقه مورد توجه است و آن‌ها علاقه مند هستند که از نظرات و تجربیات کشورمان استفاده کنند.

وی افزود: سفر آقای امیرعبداللهیان به سوریه نیز در راستای نزدیکی راهبردی و توسعه و تعمیق روابط دو کشور در شرایط کنونی قابل ارزیابی است. زیرا ایران نقش اساسی در مقابله با تروریسم در سوریه داشته و امروز نیز به درخواست ملت و دولت سوریه برای بازسازی در حوزه زیربنای سوریه از کشورمان درخواست‌هایی صورت می‌گیرد.

این کارشناس مسائل بین‌الملل گفت: شایعاتی در فضای مجازی در ارتباط با حذف ایران در آینده منطقه و به ویژه در سوریه مطرح شد و یا اینکه گفتگوهای کشورهای مؤثر در حوزه ثبات سیاسی بدون جمهوری اسلامی ایران در جریان است، که این مباحث کاملاً حاشیه‌ای و غیر واقعی هستند و این مسئله به صورت عملی نیز اثبات شده است.

صدرالحسینی: هیچیک از معادلات منطقه‌ای بدون حضور ایران امکان‌پذیر نیست

وی همچنین در پایان گفت: در سفر اخیر وزیر امور خارجه کشورمان بار دیگر تاکید شد که قطعاً هیچیک از معادلات منطقه‌ای به ویژه در حوزه کشورهای عضو جبهه مقاومت، بدون حضور جمهوری اسلامی ایران امکان پذیر نخواهد بود. لذا این سفر از اهمیت بسیار بالایی برخوردار بود.

به نظر می‌رسد با توجه به سفر امروز وزیر امور خارجه کشورمان به ترکیه و نشست‌های آتی وی با مقامات عالی‌رتبه این کشور، در روزهای آینده شاهد به ثمر رسیدن تلاش‌های دیپلماتیک جمهوری اسلامی ایران برای برقراری صلح در منطقه شامات باشیم و ترکیه با خروج نیروهای نظامی خود از شمال سوریه ضمن ایجاد زمینه‌ی برقراری ثبات و آرامش در سوریه، روابط سیاسی خود را با دمشق مجدد فعال کند.