احیای برجام مُرده

این روزها تهران به عنوان یکی از مراکز ثقل تحولات سیاسی و رفت و آمد دیپلماتهای جهان چون لاوروف، بورل، الکاظمی و... با محوریت موضوع برجام میباشد.

برجام و سناریوهای مرتبط با آن را میتوان با دو مدل ارزیابی کرد: مدل اول همان شکست مذاکرات میباشد که نتیجه آن تشدید تنش ها در همه سطوح منطقه ای و بین المللی است که ممکن است به جنگ با عواقب نامعلوم منجر شود که اصولا طرف های مذاکرات هسته ای این مدل را نمی خواهند.

مدل دوم از سرگیری مذاکرات و حل مسئله برجام بعد از یک دوره پرتنش که به نظر میاد این رویکرد، گزینه بازیگران و کشورهای مرتبط با برجام میباشد که همه بازیگران در حال حرکت به سمت آن میباشند. در اینجا به اختصار به ذکر چند متغییر، علل و عوامل مدل دوم یا همان احیای برجام پرداخته و چند نکته را یادآور میشوم:

1 - اذعان و اگاهی غرب به دست برتر ایران در بسیاری از معادلات منطقه ای و جهانی زمینه ساز احیای برجام را بیشتر فراهم کرده است.

2 - دیپلماسی "فعال "و " موفق " دولت آقای رئیسی در راستای تلاش برای رفع تحریم ها و همزمان تلاش برای بی اثر کردن تحریم ها.

3- شعار انتخاباتی بایدن مبنی بر "بازگشت به توافق هسته‌ای " و حل مسئله برجام با دیپلماسی شناور.

4 - پایان و اتمام گزینه های سیاسی بایدن در مقابل ایران و پذیرفتن واقعیتهای سیاسی.

5 - اعتراضات اجتماعی در اروپا و امریکا و فشار زیاد بر اقتصاد این کشور ها، بویژه در حوزه انرژی، همزمان با آغاز جنگ روسیه و اکراین.

6- تحریم نفت و گاز اروپا توسط روسیه. بیش از 40 % درصد گاز اروپا از روسیه تامین می‌شود.

7 - اعلام بانک جهانی مبنی بر افزایش قیمت نفت حداقل تا سال 2024، بازگشت سریع نفت و گاز ایران به بازار بین المللی در قالب حل مسئله برجام را یک ضرورت اجتناب ناپذیر برای غرب کرده است.

8 - افزایش بی سابقه قیمت انرژی که از دهه 70 تا کنون بی سابقه بوده است کشورهای غربی را به سمت تضعیف سلاح تامین انرژی روسیه برای قاره اروپا و منابع جایگزین هدایت کرده است.

9- آشنایی امریکا و ایران نسبت به نقاط قوت و ضعف همدیگر، دلیلی بر تمایل به حل موضوع برجام می باشد.

10 - به نظر میاد که اختلافات باقی مانده نیز صرفا چانه زنی هایی است که در دقیقه 90 برای گرفتن امتیازات بیشتر بین بازیگران صورت میگیرد و عملا باید گفت که مسئله برجام در آینده ای نزدیک منتهی به حل شدن است.

دکتر ایرج مزارعی کارشناس روابط بین الملل