ارزیابی فلاحت‌پیشه از توافق ایران و آژانس / مکانیسم ماشه منتفی می‌شود؟

در پی جنگ 12 روزه و حمله رژیم صهیونیستی و آمریکا به تاسیسات هسته‌ای ایران و همچنین تحولاتی که در روابط ایران و آژانس با توجه به قانون مجلس مبنی بر تعلیق همکاری‌ها بین ایران و آژانس به وجود آمد، طی هفته‌های گذشته ایران و آژانس برای پرداختن به تحولات ناشی از حملات نظامی به تأسیسات هسته‌ای کشور، الزامات قانون مجلس و عملیاتی نبودن ترتیبات عادی پادمانی، گفتگوهای فشرده‌ای را در سه دور با مشارکت نمایندگان وزارت خارجه و سازمان انرژی اتمی در وین و تهران انجام دادند.

هدف این گفت‌وگوها، یافتن راهکارهایی عملی برای استمرار تعامل در وضعیت خاص ناشی از تعرض نظامی غیرقانونی به تاسیسات هسته‌ای ایران بود؛ راهکاری که هم نگرانی‌های امنیتی ایران را برطرف سازد و هم پاسخگوی برخی الزامات فنی آژانس، به‌دلیل تداوم عضویت ایران در معاهده منع اشاعه و موافقتنامه پادمان، باشد. این مذاکرات، با در نظرداشتن قانون مجلس شورای اسلامی انجام شد.

روز سه‌شنبه در قاهره دور نهایی مذاکرات بین «سید عباس عراقچی» وزیر امور خارجه ایران و «رافائل گروسی» مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برگزار و تفاهم نهایی حاصل شد.

نتیجه این گفت‌وگوها که با هماهنگی شورای عالی امنیت انجام شده است، دستیابی به یک تفاهم جدید میان ایران و آژانس بود که روز سه‌شنبه رسماً اعلام شد.

براساس اعلام منابع خبری برخی ویژگی‌های این توافق عبارتند از:

• تطابق با قانون مصوب مجلس شورای اسلامی

• توجه به واقعیات ناشی از حمله نظامی

• غیرمشروع به تأسیسات هسته‌ای ایران و شناسایی ضرورت تغییر چارچوب همکاری‌ها؛

• در نظر گرفتن نگرانی‌های مشروع ایران درباره امنیت و حفاظت از تأسیسات هسته‌ای؛

• باز نگاه داشتن مسیر ادامه همکاری و تعامل میان ایران و آژانس به شیوه‌ای که نگرانی‌های امنیتی ایران نیز تامین شود.

وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران نیز در گفت‌وگویی در ارتباط با این توافق اظهار کرد: باید تاکید کنم بر اساس این توافق هیچ دسترسی به بازرسان آژانس الان داده نمی‌شود. مگر در بحث نیروگاه بوشهر به خاطر تعویض سوخت این نیروگاه. براساس مصوبه شورای عالی امنیت ملی این دسترسی داده شده بود و الان جریان دارد.

وی با بیان اینکه «نفس این توافق هیچ دسترسی ایجاد نمی‌کند و بر اساس گزارش‌هایی که ایران بعدا خواهد داد نوع دسترسی‌ها باید در زمان خودش مورد مذاکره قرار بگیرد»، ادامه داد: در مورد شکل و نوع دسترسی‌های آژانس در این توافق هیچ صحبتی نشده است و به بعد از ارائه گزارش ایران در مذاکرات جداگانه‌ای که در آینده صورت می‌گیرد، موکول شده است.

عراقچی افزود: در مجموع فکر می‌کنم گام جدیدی در مسیر درست برداشته شده است. بهانه جویی‌ها را کامل از بین می‌برد. کسانی که دنبال بهانه بودند که برای مقاصد خودشان سوءاستفاده کنند، این توافق آنها را خلع سلاح می‌کند.

توافق ایران و آژانس بیشتر معطوف به جلوگیری از فعال‌شدن مکانیزم ماشه است 

حشمت‌الله فلاحت‌پیشه، استاد دانشگاه، در ارتباط با اهمیت توافقی که در روز سه شنبه بین ایران و آژانس در ارتباط با نوع همکاری‌ها بین دو طرف در شرایط جدید به امضا رسید، اظهار کرد: به نظرم دو جریان اصلی در حال حاضر در بحث موضوع هسته‌ای ایران وجود دارد یکی جریان مربوط به کشورهای اروپایی است که آنها به دنبال فعال کردن مکانیزم ماشه هستند و در حقیقت حدود 15 روز دیگر تا زمان اجرایی شدن آن و بازگشت تحریم‌های شورای امنیت باقی مانده است.

وی با بیان اینکه «یک جریان دیگر در این زمینه جنگ بین اسرائیل و ایران است و در واقع دو طرف هنوز در شرایط جنگی به سر می‌برند»، تصریح کرد: تحولات این دو بخش بر هم تاثیرگذار است و بازیگر اصلی در هر دو جریان آمریکاست.

فلاحت‌پیشه گفت: توافقی که بین ایران و آژانس صورت گرفت، بیشتر معطوف به بحث جلوگیری از فعال شدن مکانیزم ماشه است و در واقع به نوعی برای جلوگیری از تجمیع چالش‌ها بود. اگر قرار بود که برای کاهش چالش‌ها و بحران‌ها در راستای تقویت دیپلماسی حرکت کنیم یکی از این موضوعات حل مسائل بین ایران و آژانس بود و در واقع باید گفت توافقی صورت گرفته در راستای تقویت دیپلماسی است.

این استاد دانشگاه ادامه داد: نمی‌توانیم بگوییم که این توافق همه چالش‌ها را از بین می‌برد ولی در عین حال نمی‌توانیم آن را نادیده بگیریم. این توافق بسته به نوع اجرا و ایجاد اطمینانی که برای ایران می‌کند می‌تواند یک توافق خوب باشد و این زمینه را فراهم کند که به نوعی فعال سازی مکانیزم ماشه توسط اروپایی‌ها به تاخیر بیفتد و یا اجرا نشود.

فلاحت‌پیشه با بیان اینکه «اگر این توافق منجر به عدم فعالسازی مکانیزم ماشه شود، توافق موثری خواهد بود و می‌تواند قدم مهمی در ارتباط با دور کردن جنگ از فضای کشور باشد»، ادامه داد: من معتقدم باید در این ارتباط نگاه واقع‌گرایانه‌ای داشته باشیم و از هر اقدامی که منجر به تقویت امنیت ملی و منافع ملی کشور و مردم شود، حمایت کرد.

برخی قوانین کمک کننده به امر دیپلماسی نبوده است

این نماینده پیشین مجلس شورای اسلامی به فضای داخل کشور نیز اشاره کرد و گفت: به نظرم در وزارت خارجه و شورای عالی امنیت ملی این عزم وجود دارد که در جریان تصمیماتی که می‌گیرند مانع تأثیرگذاری و نقش منفی افراطیون شوند و در جریان این توافق نیز این موضوع در نظر گرفته شده است.

او همچنین گفت: متاسفانه دو قانونی که مجلس در طی سال‌های اخیر در ارتباط با موضوع هسته‌ای ایران تصویب شده است، کمک کننده به امر دیپلماسی نبوده است و بعضاً دست دیپلمات‌های ما را بسته است در همین چارچوب معتقدم که نهادهایی که در حوزه سیاست خارجی تخصصی ندارند، مناسب است که در این زمینه دخالتی نداشته باشند.

بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.