«از جوانان ازدواج؛ از ما مسکن»، چگونه الهام بخش مردم شد؟
یکی از اصلی ترین وعده های دولت سیزدهم، ساخت 4 میلیون مسکن در سال است که از پیش از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری مطرح و پس از آغاز به کار دولت نیز همچنان در حال بازآفرینی است.
یکی از اصلی ترین وعده های دولت سیزدهم، ساخت 4 میلیون مسکن در سال است که از پیش از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری مطرح و پس از آغاز به کار دولت نیز همچنان در حال بازآفرینی است.
به گزارش خبرنگار مهر، نیمه خرداد سال گذشته و در بحبوحه تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری بود که حجت الاسلام سید ابراهیم رئیسی در یک برنامه تلویزیونی دو برنامه اصلی خود را اعلام کرد و گفت: «من اگر به ریاست جمهوری برسم، دو کار انجام می‌دهد یکی سلبی و دیگری ایجابی، کار سلبی من حذف همه روابط ناسالم، امضاهای طلایی، رانت و مجاری فساد است و کار ایجابی هم ساخت سالانه یک میلیون است؛ جوانان ازدواج کنند و مسکن‌شان با ما».
از اینجا بود که عبارت «جوانان ازدواج کنند و مسکن آنها با ما» وارد ادبیات دولت سیزدهم شد؛ حتی پس از اتمام انتخابات ریاست جمهوری و ورود وی به هیئت رئیس جمهور منتخب دیدارهایی با وزرای دولت دوازدهم داشت و در دیدار با محمد اسلامی وزیر سابق راه و شهرسازی اظهار داشت: «از جمله اولین اقدامات دولت مردمی، آغاز نهضت مسکن سازی در روزهای ابتدایی دولت و تدارک تولید سالانه یک میلیون مسکن برای خانواده‌ها و خصوصاً جوانان خواهد بود.»
هر چند که با آغاز به کار دولت، رستم قاسمی سکان وزارت راه و شهرسازی را در اختیار گرفت و محمد اسلامی به سازمان انرژی اتمی رفت.
روزی که رستم قاسمی فرمان لوکوموتیو ساخت مسکن را در دست گرفت
اولین نشست معاونان حوزه مسکن و شهرسازی دولت سیزدهم روز شنبه 7 شهریور 1400 با حضور رستم قاسمی وزیر راه و شهرسازی برگزار شد.
در این نشست محمود محمودزاده معاون مسکن و ساختمان، فرزانه صادق مالواجرد معاون معماری و شهرسازی، مهدی عبوری مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری، حبیب‌الله طاهرخانی مدیرعامل شرکت عمران شهرهای جدید، احمد اصغری مهرآبادی رئیس سازمان زمین و مسکن، محمود شایان مدیرعامل بانک مسکن و عزیزالله مهدیان سرپرست بنیاد مسکن انقلاب اسلامی حضور داشتند.
از این جمع تنها شایان مدیرعامل بانک مسکن، محمودزاده معاون مسکن و صادق مالواجرد دبیر شورای عالی شهرسازی در این یک سال در سمت خود باقی مانده اند.
شهریور 1400: 10 فرمان رستم قاسمی
چند روز پس از آن دیدار (10 خرداد 1400) رستم قاسمی 10 فرمان در حوزه راه و شهرسازی صادر کرد که قرار بود مانیفست و به نوعی نقشه راه کلان وزارت راه و شهرسازی در طول 4 ساله دولت سیزدهم باشد؛ دو اقدام نخست از این 10 فرمان در راستای شعار مسکنی دولت سیزدهم بود: «بانک زمین تسهیلگری معماری و شهرسازی» و «نهضت ملی مسکن».
از این به بعد بود که بزرگترین طرح اقتصادی و اجرایی دولت سیزدهم با عنوان طرح «نهضت ملی مسکن» به ادامه مسیر پرداخت و جای طح مسکنی دولت دوازدهم با عنوان «اقدام ملی مسکن» را گرفت.
شهریور 1400: ابلاغ قانون جهش تولید مسکن؛ بازوی اجرایی شعار 4 میلیون مسکن
قانون جهش تولید مسکن که همزمان با روی کار آمدن دولت سیزدهم در مجلس به تصویب رسید، پس از تأیید از سوی شورای نگهبان در 24 شهریور سال گذشته به رئیس جمهور ابلاغ شد.
قانونی که به سند بالادستی شعار ساخت 4 میلیون مسکن دولت سیزدهم تبدیل شد و یکی از بهترین قوانین در بخش مسکن است که اصلی ترین محورهای آن را «ایجاد شورای عالی مسکن به ریاست رئیس جمهور»، «راه اندازی صندوق ملی مسکن» و همچنین «الزام بانک‌ها به تخصیص 20 درصد از تسهیلات خود به ساخت مسکن با پرداخت 360 هزار میلیارد تومان وام ساخت از سال 1400 و افزایش سالانه 20 درصد به این رقم» تشکیل می‌دهد.
تابستان 1400: تهاتر مسکن با نفت؛ اولین راهکار راهبردی قاسمی / طرحی که شکست خورد
رستم قاسمی در تابستان 1400 یکی از اصلی ترین برنامه‌های خود برای تأمین مالی نهضت ملی مسکن را استفاده از راهبرد نفت در برابر مسکن اعلام کرد.
بر اساس این طرح قرار بود که شرک‌های خارجی و احتمالاً عمدتاً چینی فناوری ساخت مسکن انبوه در کوتاه مدت را وارد کشور کنند و در مقابل به جای هزینه آن، نفت به چین بدهیم.
طرحی که نه چندان مورد استقبال چینی‌ها قرار گرفت و نه توانست موافقت مسئول مربوطه در بخش نفت را به دست بیاورد.
وزیر راه و شهرسازی بعد از حدود یک سال در صفحه شخصی خود در فضای مجازی اعلام کرد به وزارت راه و شهرسازی برای اجرای تهاتر نفت با مسکن، نفت داده نشد.
مهر 1400: سالی یک میلیون مسکن نمی‌سازیم؛ در 4 سال 4 میلیون واحد می‌سازیم
وزیر راه و شهرسازی 27 مهر 1400 در حاشیه مراسم تودیع و معارفه مدیرعامل شرکت راه آهن گفت: مقرر شده تا 4 سال آینده 4 میلیون واحد مسکونی در کشور ساخته شود، البته وعده ساخت 4 میلیون واحد مسکونی در دولت سیزدهم به این معنی نیست که در هر سال یک میلیون واحد ساخته خواهد شد. چرا که همه می‌دانیم ساخت مسکن حدود یک سال و نیم زمان می‌برد.
مهر 1400: آغاز ثبت نام سامانه نهضت ملی مسکن / بعد از یک سال ثبت نام‌ها به کجا رسید؟
سامانه ثمن یا سامانه جامع طرح‌های حمایتی مسکن از اواخر مهر ماه برای ثبت نام متقاضیان نهضت ملی مسکن طی چند مرحله وارد فاز اجرایی شد.
پیش بینی‌ها از ثبت نام 5 تا 6 میلیون نفری در آن حکایت داشت.
با این حال از میان 5 میلیون متقاضی، شرایط 3.2 میلیون نفر محرز شده و برای ادامه فرآیند تشکیل پرونده و دریافت تسهیلات و همچنین واریز آورده‌ها، به بانک‌های عامل و ادارت کل راه و شهرسازی استان‌های مربوطه معرفی شده اند.
آبان 1400: ساخت 4 میلیون مسکن در دو فاز 2 میلیون واحدی
رستم قاسمی وزیر راه و شهرسازی در نیمه آبان سال گذشته در جلسه شورای اداری استان سمنان اعلام کرد: وعده ساخت 4 میلیون مسکن طی 4 سال از سوی رئیس جمهور به زودی با آغاز ساخت 2 میلیون واحد مسکونی در کشور عملی می‌شود که سهمیه در نظر گرفته شده برای استان‌ها متناسب با جمعیت آن‌هاست.
بهمن 1400 تا مرداد 1401: تأمین تدریجی زمین / عدم همکاری دستگاه‌های اجرایی
یکی از مهمترین بخش‌های نهضت ملی مسکن، تأمین زمین ارزان با اجاره 99 ساله از سوی دولت است که عملاً به حذف قیمت زمین از هزینه تمام شده ساخت مسکن منجر می‌شود.
در حال حاضر هزینه زمین 50 تا 60 درصد قیمت تمام شده ساخت مسکن را در بر می‌گیرد که با تأمین زمین از سوی دولت، شهروندان می‌توانند با پرداخت تنها هزینه ساخت و ساز، به واحد مسکونی ملکی خود دست یابند.
این موضوع در قانون جهش تولید مسکن نیز آمده؛ ضمن اینکه در جلسات شورای عالی مسکن رئیس جمهور بارها بر لزوم همکاری دستگاه‌های اجرایی در واگذاری زمین‌های مازاد خود در داخل محدوده شهرها به وزارت راه و شهرسازی برای اجرای نهضت ملی مسکن تأکید کرده است؛ ولی بخش اعظمی از دستگاه‌های اجرایی در برابر قانون، مصوبه شورای عالی مسکن و همچنین تأکیدات رئیس جمهور همچنان مقاومت کرده و از واگذاری عرصه‌های در اختیارشان، خودداری می‌کنند.
بر اساس قانون جهش تولید مسکن اگر دستگاه‌های اجرایی ظرف 2 ماه اراضی خود را به وزارت راه و شهرسازی منتقل نکردند، سازمان ثبت اسناد و املاک کشور می‌تواند ظرف یک ماه این اراضی را به نام وزارت راه و شهرسازی سند بزند.
اخیراً تفاهم نامه‌ای میان مدیرعامل سازمان ملی زمین و مسکن و رئیس سازمان ثبت اسناد و املاک کشور در راستای اجرای فرمان رئیس جمهور برای انتقال اراضی مسکونی مازاد دستگاه‌های دولتی به وزارت راه و شهرسازی به امضا رسیده و برآوردها از شناسایی 7 هزار هکتار زمین با کاربری مسکونی در داخل شهرها که در اختیار دستگاه‌های دولتی است، حکایت دارد.
یک مقام مسئول در سازمان ملی زمین و مسکن می‌گوید تا کنون تنها 9 درصد از اراضی دولتی از سوی سایر دستگاه‌ها در اختیار وزارت راه و شهرسازی قرار گرفته است.
نیمه دوم 1400: نهضت توسعه افقی شهرها با مصوبات شورای عالی شهرسازی
از جمله انتقادات برخی کارشناسان و حتی برخی مسئولان از جمله علی نیکزاد نایب رئیس مجلس شورای اسلامی، محدود کردن حریم شهرها در سال‌های گذشته و تعیین سقف جمعیتی برای شهرها علی رغم راهبرد کلان نظام جمهوری اسلامی در خصوص افزایش جمعیت است.
یکی از اقدامات مثبت وزارت راه و شهرسازی در دولت سیزدهم، برگزاری جلسات متعدد شورای عالی شهرسازی و معماری طی نیمه دوم سال 1400 و تصویب افزایش حریم و محدوده شهرها برای الحاق اراضی خارج از محدوده و حریم به شهر در راستای اجرای نهضت ملی مسکن است.
گفته می‌شود در این طرح، اصل بر توسعه افقی شهرها به خصوص در شهرهایی که محدودیت زمین و خدمات زیربنایی و روبنایی نیست، بوده و بلندمرتبه سازی تا جای ممکن از دستور کار اجرای نهضت ملی مسکن خارج شده است.
از ابتدای آغاز نهضت ملی مسکن تا کنون ظرف کمتر از یک سال اخیر، زمین مورد نیاز ساخت مسکن برای 1312 شهر در راستای اجرای قانون جهش تولید مسکن تأمین شده است.
بهار 1401؛ رئیس جمهور: مانع‌تراشان از روند اجرای طرح نهضت ملی مسکن کنار گذاشته شوند
حجت الاسلام سید ابراهیم رئیسی رئیس جمهور اواخر اردیبهشت امسال در سومین جلسه شورای‌عالی مسکن در دولت سیزدهم، با بیان اینکه ساخت حداقل یک میلیون واحد مسکونی در سال و رفع دغدغه مردم در این زمینه هم نیاز جدی جامعه، هم وعده دولت و هم تکلیف قانونی است، گفت: امکانات و ظرفیت‌های لازم برای تحقق اهداف نهضت ملی مسکن کاملاً فراهم است اما این ظرفیت‌ها باید به شکل صحیح مدیریت شود و به فعلیت برسد.
وی افزود: در حدود 8 ماه گذشته اقدامات خوبی در زمینه اجرای این قانون انجام شده که لازم بوده اما کافی نیست.
رئیس جمهور تأکید کرد: کسانی که به هر دلیل نمی‌توانند یا خدای ناکرده نمی‌خواهند این برنامه عملیاتی شود، قطعاً برای اجرای این برنامه مضر بوده و باید کنار گذاشته شوند.
نیمه نخست 1401: وام ندادن بانک‌ها؛ اصلی ترین مانع ایجاد کارگاه مسکن سازی به وسعت ایران
در حالی که در تمام دنیا مهمترین منبع تأمین مالی بخش مسکن اعم از خرید و فروش و ساخت آن، تسهیلات بانکی است و همچنین علی رغم وجود قانون جهش تولید مسکن و نیز تصویب تخصیص منابع بانک‌ها به بخش ساخت در شورای عالی مسکن و ابلاغ سهمیه هر بانک از سوی شورای پول و اعتبار، اما آمارها حاکی است تا کنون بانک‌ها به جز بانک مسکن، اقدامی در راستی اعطای تسهیلات ذیل قانون جهش تولید مسکن نکرده اند.
تسهیلات پرداختی بانک‌ها به طرح نهضت ملی مسکن تا 08/05/1401 بر اساس سامانه طرح‌های حمایتی وزارت راه و شهرسازی
بانک عامل
سهمیه تخصیصی (همت)
مبلغ تسهیلات منعقده
(همت)
پرداخت شده به خودمالکین
(همت)
پرداخت شده به پروژه‌های نهضت ملی مسکن (غیرخودمالک)
مجموع
(همت)
درصد تحقق
مسکن
63
40.1
6.3
7.8
14.1
22.2
ملی
31.5
0.0021
0.0007
0
0.0007
0
ملت
42
0.078
0.002
0
0.002
0
تجارت
39.75
0.018
0.006
0
0.006
0
صادرات
42
0
0
0
0
0
سپه
21
0
0
0
0
0
کشاورزی
6
0
0
0
0
0
رفاه
19.125
0
0
0
0
0
پست بانک
2.175
0
0
0
0
0
توسعه تعاون
0.075
0
0
0
0
0
توسعه صادرات ایران
0.075
0
0
0
0
0
صنعت و معدن
0.075
0
0
0
0
0
کارآفرین
10.5
0
0
0
0
0
سامان
10.875
0
0
0
0
0
اقتصاد نوین
13.875
0
0
0
0
0
پارسیان
6.375
0.006
0.001
0
0.001
0
پاسارگاد
25.125
0
0
0
0
0
سرمایه
0.075
0
0
0
0
0
سینا
4.125
0
0
0
0
0
آینده
11.625
0
0
0
0
0
دی
0.075
0
0
0
0
0
شهر
3
0
0
0
0
0
گردشگری
1.125
0
0
0
0
0
ایران زمین
0.75
0
0
0
0
0
خاورمیانه
3.825
0
0
0
0
0
ملل
1.875
0
0
0
0
0
نور
0.003
0
0
0
0
0
مجموع
360
40.2
6.3
7.8
14.1
3.8
عملکرد پرداخت تسهیلات توسط بانک‌های عامل (به جز بانک مسکن) در طرح نهضت ملی مسکن تاکنون کمتر از یک صدم درصد سهمیه اعلامی بانک مرکزی بوده است. در حالی که بر اساس تبصره 5 ماده 4 قانون جهش تولید مسکن، سازمان امور مالیاتی موظف شده‌است در صورت عدم رعایت موضوع این ماده، مالیاتی معادل 20 درصد تعهد انجام نشده از بانک‌های متخلف اخذ و به خزانه‌داری کل کشور واریز کند تا در نهایت به صندوق ملی مسکن واریز شود.
بر اساس سامانه تم برای 252634 واحد درخواست تسهیلات خود مالکین شده‌است که تنها 47850 واحد منجر به انعقاد قرارداد شده‌است یعنی کمتر از 20 درصد. اکثریت این تسهیلات توسط بانک مسکن پرداخت شده و بانک‌های دیگر برای حدود 500 واحد تسهیلات پرداخت کرده‌اند.
تابستان 1401: آغاز ساخت 1.4 میلیون مسکن در یک سال اخیر
وزارت راه و شهرسازی آماری از میزان ساخت واحدهای نهضت ملی مسکن را اواخر تیرماه امسال ارائه داد که بر این اساس ساخت یک میلیون و 383 هزار و 513 واحد آغاز شده است.
954 هزار و 238 واحد در مراحل مختلف پیشرفت فیزیکی قرار دارند و 429 هزار و 275 واحد نیز کلنگ زنی و عملیات اجرایی آنها آغاز شده است.
همچنین برای یک میلیون و 535 هزار و 276 واحد دیگر هم زمین تأمین شده است.