از حجاز تا طوس

عصر ایران؛ فاضل دریس - دوران نوجوانی در مجله ای خواندم که کشورهای غربی و غیر مسلمان به جهان اسلام از دید و پنجره چند کشور مثل ایران و عربستان و مصر و ترکیه نگاه می کنند و این دیدگاه تا به امروز بنظرم صائب و صحیح باشد و همه به قدرت معنوی و مالی و ایدلوژیک و تاریخی این کشورها در میان مسلمانان اذعان دارند. در این میان ایران با سابقه ی یک انقلاب مبتنی بر دین و عربستان به عنوان خاستگاه دین حنیف و میزبان مقدسات اسلامی در طول چند دهه ی اخیر شاهد فراز و نشیب هایی در روابط خود بوده اند. آنچه که واضح است این است که هر دو کشور بسیاری از تصمیم گیری های خود در انتخاب نوع روابط با کشور مقابل خود را به بسیاری از مناطق و کشورها و گروههای فرا مرزی خودشان گره زده اند یعنی هر دو کشور بنا به شرایط سیاسی و اقتصادی و مذهبی، خود را نماینده جریانی سیاسی و اعتقادی می دانند و بر همین اساس ملزم به دفاع از دیگرانی می کنند که شاید با کشور مقابل دارای زاویه باشند. به همین خاطر هر گونه روابط تنش آمیز طرفین باعث ایجاد تنش در نقاط مختلف منطقه و برجسته شدن گسل های مذهبی و قومی می شود. تجربه نیز نشان داده که هر گاه روش و منش و شیوه طرفین بر مبنای اعتدال و حسن همجواری و عدم دخالت در امور داخلی همدیگر و رعایت مصالح عالیه هم کیشان خود تعریف کنند کشورها و مناطق جغرافیایی بیشتری شادمان خواهند شد. امضاء علی شمخانی در قامت دبیر شورای عالی امنیت ملی و همتای سعودی در پای سند مشترک علاوه بر اینکه نشان دهنده ی وجود گره ها و چالش های امنیتی فرا دیپلماتیک در دوران جدید دارد خود می تواند منعکس کننده اهمیت و ظرافت در انتخاب مقام موردنظر باشد. دو کشور با تاکید بر احترام به حاکمیت و عدم دخالت در امور داخلی یکدیگر در زمینه اجرای موافقت‌نامه همکاری‌های امنیتی امضا شده در تاریخ 1380.1.28 خورشیدی برابر با 2001.4.17 میلادی و نیز موافقت‌نامه عمومی همکاری‌های اقتصادی، بازرگانی، سرمایه‌گذاری، فنی، علمی، فرهنگی، ورزشی و جوانان، امضا شده در تاریخ 1377.3.6 خورشیدی برابر با 1998.5.27 میلادی توافق کردند. نکته جالب توجه در این توافق مهم دیپلماتیک استناد طرفین به توافقات سالهای 1998 و 2001 است یعنی دوران تنش زدایی دولت اصلاحات وولیعهدی ملک عبدالله میانه رو در عربستان که دقیقاً اهمیت و برجستگی اصل اعتدال و حفظ حریم ها را نشان می دهد و از دولتمردان ایرانی خود أدمیرال شمخانی وزیر دفاع آن سالها بوده و از طرفی نشان دهنده کاستی و نقصان در روابط، علیرغم آگاهی طرفین به پتانسیل های موجود طی بیست سال اخیر است چرا که عملاً از سال 2001 تاکنون موافقت نامه دارای اهمیت حقوقی منعقد نشده بود که به همین خاطر فعالیت دوچندان تیم های تخصصی وزارت های خارجه در انعقاد موافقت نامه های دارای بار حقوقی را می طلبد که دنیای امروز با گذر از تفاهم های سنتی و تاریخی به ادله و مستندات حقوقی نیاز دارد که مستمسک أعاده وضعیت ها یا تبدیل به احسن قرار گیرد. باید قبول کنیم که روابط بین الملل بر پایه منافع طرفین و مصلحت دیگران شکل می گیرد و تکاپوی چین به عنوان یک ابر قدرت اقتصادی و عراق و عمان همسایه های طرفین در این راستا قابل ارزیابی است و این بیانیه سه جانبه در پکن را می توان یک گام موفق و مثبت دیپلماتیک دولت سیزدهم قلمداد نماییم و حتا آن را از نقطه نظر کشور مقابل (عربستانی که برادر بزرگتر بسیاری از کشورهای عربی اسلامی محسوب می شود) و و از نظر محل توافق (پکن چین که در سالهای گذشته رشد فزاینده اقتصادی اش چشمگیر بوده) می توان تبلور نگاه به شرق سیاست های وزارت خارجه این سالهای جمهوری اسلامی دانست. البته مهم تر از احیای روابط، حفظ و استمرار متوازن و محکم آن است که شاهد هستیم خطر اصلی برهم زدن روابط بین دو کشور متوجه کانون های داخلی در خود کشورها هستند به عبارتی دیگر در هر دو کشور افراد و گروههایی وجود دارند که بدنبال تنش زایی و تسلیط افکار عقیدتی یا مذهبی بر روابط دو جانبه اند که کنترل، بازخواست، دعوت به سکوت و خویشتنداری این افراد و گروهها اکنون یک لازمه ی حاکمیتی تلقی می شود و در بعدی دیگر به افراد و گروههای واسط دارای قدرت هم افزایی و همگرایی در زمینه های اقتصادی و فرهنگی و حتا ادبیات و فولکلور و تجارت میدان داد. از این توافق هم جنبش حوثی های یمن شادمانند و هم جریان المستقبل لبنان، هم نخست وزیر عراق بیانیه تبریک می فرستد و هم دولت پاکستان. امروزه علاوه بر ادبیات رسمی نمی توان نقش رسانه ها نادیده گرفت و جدل سنوات گذشته ی دو کشور در این رسانه های تابعه عینیت داشته و کاستن از اصطکاک خبر و خبر پراکنی علیه همدیگر بی شک جزء مفاد این بیانیه بوده و چه بسا در روزهای آتی شاهد درج "کشور برادر و مسلمان" عبارت معروف اخبار صدا و سیما برای کشور عربستان سعودی باشیم و از آن طرف رسانه های عربی از ایران به عنوان کشور برادر یاد کنند و همان "دوله الجمهوریه الاسلامیه الایرانیه الشقیقه شعباً و حکومتاً". شاهزاده های ریاض و انقلابیون تهران پس از کشاکش های مستمر می بایست به این نتیجه رسیده باشند که هر گونه نادیده انگاری یا تقلیل خواهی و به حاشیه راندن کشور مقابل با قدرت و مکنت های فرامرزی نمی تواند در راستای اهداف عالیه با صبغه ی دینی باشد چرا که در أصول و سیاست های کلان هر دو کشور تلاش در جهت همگرایی و وحدت مسلمانان یک قاعده ی اساسی به حساب می آید و بسیاری در کنار خط تاریخی مکه و مدینه و ری و طوس چشم انتظار کاروان های صلح و همزیستی مسالمت آمیز هستند و در یک تمثیل فرهنگی هم سیمرغ افسانه ای ایرانیان و هم بَحری پرنده محبوب در شبه جزیره ی عرب با یک بال و یا بالهای خسته و زخمی نمی توانند در آسمان اوج بگیرند.

پیروز تا لحظه آخر برای زنده ماندن مقاومت کرد / پیروز نماد حیات وحش ایران بود / استرس پیروز مرا پیر کرد / همه تلاشم را برای پیروز کردم اما عده‌ای دنبال له کردنم بودند (فیلم)

ببینید | طرح جدید و عجیب لتونی؛ ارسال خودروی رانندگان خیلی مست به اوکراین!